Praca w godzinach nadliczbowych
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2020-03-23
Tylko uzasadniona przyczyna upoważnia pracodawcę do żądania od pracownika pracy w godzinach nadliczbowych. Kto nie może pracować po godzinach? Jaki jest dopuszczalny limit nadgodzin? Jaki dodatek przysługuje za pracę w godzinach nadliczbowych? Wszystkie te kwestie reguluje Kodeks Pracy, by chronić pracowników przed nadużyciem ze strony pracodawców.
Art. 151 Kodeksu Pracy zakłada, że pracodawca może żądać od pracownika pracy w nadgodzinach w przypadku gdy:
- zaistnieje konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- zaistnieją szczególne potrzeby pracodawców (z wyjątkiem pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia).
Czym są „szczególne potrzeby pracodawcy”? To właśnie pracodawca decyduje, czy zaistniały okoliczności, wobec których pracownik musiał zostać po godzinach. Pracownik ma jednak prawo zakwestionować, czy takie przesłanki faktycznie miały miejsce. Wzrost zapotrzebowania na pracę w danej firmie nie jest bowiem taką przesłanką, ponieważ pracodawca powinien przewidzieć większe potrzeby kadrowe.
Limit nadgodzin
Limit nadgodzin pracownika określa art. 131 Kodeksu Pracy. Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w danym okresie rozliczeniowym. Ponadto liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z określonymi w ustawie „szczególnymi potrzebami pracodawcy” nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w danym roku kalendarzowym.
Ile wynosi dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych
Poza wynagrodzeniem określonym w umowie, za pracę powyżej określonego czasu pracy przysługuje dodatek w wysokości:
- 100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: w nocy, w niedziele i święta (niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go grafikiem), w dniu wolnym od pracy;
- 50 % wynagrodzenia – za pracę po godzinach w innych dniach niż wymienione powyżej.
Praca w godzinach nadliczbowych uprawnia do wyższego wynagrodzenia, ale nie jest to jedyna możliwa forma rekompensaty, z jakiej może skorzystać pracownik. Kodeks pracy przewiduje możliwość zrezygnowania z dodatku do wynagrodzenia na rzecz czasu wolnego od pracy – w tym samym wymiarze, co przepracowane nadgodziny.
Dyżur a godziny nadliczbowe
Pełnienie dyżuru nie oznacza pracy w godzinach nadliczbowych. Dyżur oznacza bowiem pozostawanie w gotowości do wykonywania obowiązków służbowych, a nie faktyczne ich wykonywanie. Za pozostawanie w stanie dyżuru (za wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu) przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru lub dodatek pieniężny do wynagrodzenia obliczany tak samo, jak dodatek za nadgodziny.
Kto nie może pracować w godzinach nadliczbowych
Kodeks Pracy określa grupy osób, którym pracodawca nie może kazać pracować powyżej 8 godzin na dobę. Są to:
- kobiety w ciąży,
- pracownicy młodociani (do 18. roku życia),
- pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
- osoby opiekujące się dziećmi do lat 4,
- osoby niepełnosprawne.
Chociaż praca w godzinach nadliczbowych nie jest obowiązkiem pracownika, nie zawsze może on odmówić pracodawcy pracy po godzinach. W szczególnych przypadkach pracodawca może rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem, który bez usprawiedliwionych powodów odmawia wykonywania obowiązków służbowych poza określonym czasem pracy.
Dodatkowe informacje dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych można uzyskać za pośrednictwem Państwowej Inspekcji Pracy (tel.: 22 391 8215).
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
https://www.lexlege.pl/kp/rozdzial-v-praca-w-godzinach-nadliczbowych/271/#kp/art-151/
https://bezprawnik.pl/limit-nadgodzin-w-pracy/
Zobacz podobne artykuły:
Praca w godzinach nadliczbowych – kto nie musi jej wykonywać? Praca w nadgodzinach jest dopuszczalna w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej, usuwania skutków awarii oraz w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy. Kto nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych? Kto musi wyrazić na nią zgodę? Odpowiadamy.
Dyżur w pracy – co warto o nim wiedzieć? Dyżur to pozostawanie pracownika do dyspozycji pracodawcy poza normalnymi godzinami pracy, w wyznaczonym miejscu i czasie, w stałej gotowości do świadczenia pracy. Czy pracownik ma prawo odmówić pełnienia dyżuru oraz jakie wynagrodzenie otrzyma za czas dyżuru?
Dodatkowy dzień wolny od pracy Sprawdź, kiedy go nie dostaniesz!
Praca w godzinach nadliczbowych Pracodawca po raz kolejny prosi żebyś został dłużej w pracy? Już nie pamiętasz, kiedy wyszedłeś z pracy o czasie? Sprawdź, co na to prawo pracy i czego możesz oczekiwać w zamian!
Praca w godzinach nadliczbowych Zakres obowiązków nieadekwatny do czasu pracy, zastępstwo za kolegę na urlopie, pilny projekt wymagają często pracy w godzinach nadliczbowych. Czy można z tego tytułu liczyć na dodatkowe profity?
