Praca w godzinach nadliczbowych – kto nie musi jej wykonywać? - Rynek pracy w prawie

W art. 151 § 1 Kodeksu pracy czytamy że:

"Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

1. konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2. szczególnych potrzeb pracodawcy."

Powyższego przepisu § 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Pracą w godzinach nadliczbowych jest więc najczęściej praca ponad 8 godzin na dobę lub praca ponad przeciętnie 40 godzin na tydzień.

Czytaj także: Czy urlop wypoczynkowy przepada?

Kto ma zakaz pracy w godzinach nadliczbowych?

Zgodnie z art. 100 § 1 i 2 Kodeksu pracy, pracownik jest zobowiązany:

• stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę,
• dbać o dobro zakładu pracy.

Z tego wynika, że - co do zasady - wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych na polecenie pracodawcy jest obowiązkiem pracownika.

Czytaj także: Elastyczne formy zatrudnienia dla rodziców dzieci do lat 8

Od tej zasady jest jednak wyjątek. Istnieje bowiem grupa pracowników, których obowiązuje bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych. Należą do niej pracownicy młodociani, kobiety w ciąży i pracownicy niepełnosprawni.

Kto może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?

Istnieje również grupa pracowników, którzy mogą odmówić wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych lub mówiąc inaczej - muszą wyrazić na nią zgodę. Do niej zaliczają się rodzice wychowujący dzieci w wieku do lat 4 oraz pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (jeżeli dotyczy to szczególnych potrzeb pracodawcy).

Szczegółowych informacji w tym zakresie udziela Państwowa Inspekcja Pracy.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Państwowa Inspekcja Pracy.