Elastyczne formy zatrudnienia dla rodziców dzieci do lat 8
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-07-31
Pracownicy wychowujący dzieci do 8. roku życia mogą korzystać z elastycznej organizacji pracy. Co oznacza to pojęcie oraz kto i kiedy może skorzystać z takich uprawnień? Podpowiadamy.
Pojęcie „elastycznej organizacji pracy” zostało zdefiniowane w postanowieniach dyrektywy 2019/1158 (work-life balance) i oznacza możliwość dostosowania przez pracownika jego organizacji pracy poprzez m.in. wykorzystanie pracy zdalnej, elastycznych rozkładów czasu pracy lub zmniejszenie wymiaru czasu pracy. Do kwietnia 2023 roku uprawnienia wynikające z Kodeksu pracy, pozwalające na łączenie obowiązków zawodowych z życiem rodzinnym, dotyczyły w większości przypadków rodziców dzieci do lat 4. Aktualnie większość z tych uprawnień dotyczy pracownika- rodzica dziecka do 8. roku życia.
Rodzaje elastycznych form zatrudnienia
Każdy pracownik wychowujący dziecko do 8. roku życia może złożyć wniosek o elastyczną organizację pracy. Jeśli jednak dane uprawnienie przysługuje obojgu rodzicom, muszą oni zdecydować, który z nich będzie z niego korzystał. Zatem z nowych regulacji nie mogą skorzystać jednocześnie ojciec i matka dziecka.
Zgodnie z przepisami rodzice w ramach elastycznej organizacji pracy mogą korzystać z:
- pracy zdalnej,
- systemu przerywanego czasu pracy,
- systemu skróconego tygodnia pracy,
- systemu pracy weekendowej,
- ruchomego systemu pracy,
- indywidualnego rozkładu czasu pracy,
- obniżonego systemu czasu pracy.
Praca zdalna
Po nowelizacji Kodeksu pracy w przepisach pojawiły się dwie regulacje, na podstawie których pracownicy mogą wnioskować o pracę w trybie zdalnym. Są to art. 1881 i art. 6719 Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 6719 par. 6, pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia, o wykonywanie pracy zdalnej, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika. Co więcej, na mocy art. 6722 par. 2, pracodawca nie może wystąpić z wiążącym wnioskiem o zaprzestanie wykonywania pracy zdalnej i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy przez tego pracownika, chyba że dalsze wykonywanie pracy zdalnej nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
Rodzic dziecka do 8. roku życia może zawnioskować o pracę zdalną na podstawie art. 1881 Kodeksu pracy w ramach elastycznej organizacji czasu pracy. Wniosek składa pracownik w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
Czytaj także: Praca zdalna – zmiany w Kodeksie pracy
System przerywanego czasu pracy
System przerywanego czasu pracy, to system, w którym w ustalonym harmonogramie pracy, przewiduje się więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby. Przerwa ta może trwać do 5 godzin. Nie jest ona wliczana do czasu pracy. Pracownik zachowuje wynagrodzenie adekwatne do wynagrodzenia za czas przestoju.
System skróconego tygodnia pracy
W systemie skróconego tygodnia pracy, pracownik może wykonywać pracę przez mniej niż 5 dni w tygodniu, przy jednoczesnym zwiększeniu normy dobowej czasu pracy do 12 godzin (w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca).
System pracy weekendowej
W systemie pracy weekendowej pracownik pracuje wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Możliwe jest wydłużenie dnia pracy do 12 godzin (w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym jednego miesiąca).
Ruchomy czas pracy
Ruchomy czas pracy został uregulowany w art. 1401 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim na pisemny wniosek pracownika może być stosowany rozkład czasu pracy przewidujący różne godziny rozpoczynania pracy w dniach, które zgodnie z tym rozkładem są dla pracowników dniami pracy lub przedział czasu, w którym pracownik decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy w dniu, który zgodnie z tym rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.
Czytaj także: Chcesz zatrudnić pracownika? Sprawdź, jakie koszty poniesiesz
Indywidualny rozkład czasu pracy
Indywidualny rozkład czasu pracy uregulowano w art. 142 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy, w ramach systemu pracy, którym pracownik jest objęty.
Obniżony system czasu pracy
Obniżony system czasu pracy polega na zmniejszeniu etatu do wymiaru ustalonego z pracodawcą. Należy jednak pamiętać, że obniżenie etatu wiąże się z otrzymywaniem niższego wynagrodzenia.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.
Zobacz podobne artykuły:

Nowe świadectwo pracy – co powinno zawierać? Gdy dochodzi do wygaśnięcia lub rozwiązania umowy o pracę, pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi świadectwo pracy. Co powinien zawierać ten dokument? Na co zwrócić uwagę? Co zmieniło się w przepisach dotyczących świadectwa pracy w 2023 r.?

Praca zdalna – przydatne informacje dla pracowników i pracodawców Przepisy dotyczące pracy zdalnej, zawarte w Kodeksie pracy, weszły w życie na początku kwietnia 2023 r. Ze względu na ich nowy charakter, wymagają wyjaśnienia. Odpowiadamy na niektóre wątpliwości dotyczące pracy zdalnej. Powinny one zainteresować zarówno pracodawców, jak i pracowników.

Czy urlop wypoczynkowy przepada? Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Co w przypadku, jeśli pracownik nie wykorzysta należnego mu urlopu? Czy zaległy urlop wypoczynkowy przepada? Sprawdź!

Równoważny system czasu pracy - zasady System równoważnego czasu pracy jest jedną z elastycznych form normowania czasu pracy. Na czym polega i jakie są jego ograniczenia? Sprawdź!

Praca zdalna. Co warto wiedzieć? Pod koniec kwietnia 2023 r. weszły w życie znowelizowane przepisy Kodeksu pracy, które umożliwiają świadczenie pracy zdalnej. Gdzie może być wykonywana taka praca? Czy wymiar etatu lub zmiana pracodawcy mają wpływ na limit dni okazjonalnej pracy zdalnej? Czy pracowników zdalnych może obowiązywać kontrola trzeźwości? Odpowiadamy.

Trzy zmiany w świadectwie pracy 23 maja 2023 r. w świadectwie pracy wprowadzono trzy ważne zmiany. Co się zmieniło? Sprawdź!

Roboty publiczne a limit umów o pracę na czas określony Czy umowa o pracę, którą podpisują bezrobotni w ramach robót publicznych wlicza się do limitu 3 umów (33 miesięcy) na czas określony, wymienionych w Kodeksie pracy? Podpowiadamy.

Zasiłek macierzyński 2023 – co powinieneś wiedzieć? Zmiany długości urlopów związanych z rodzicielstwem wprowadzone do Kodeksu pracy w kwietniu 2023 r. niosą za sobą również zmianę przepisów dotyczących zasiłku macierzyńskiego. Sprawdź, co się zmieniło w tym zakresie.