Zasiłek dla osób bezrobotnych - Artykuł

Zasiłek z powiatowego urzędu pracy będziesz mógł uzyskać, gdy zarejestrujesz się jako osoba bezrobotna i nie ma dla Ciebie propozycji odpowiedniej pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz spełnisz wymagania niezbędne do jego otrzymania.

Jakie warunki należy spełnić, aby nabyć prawo do zasiłku dla osób bezrobotnych?

Prawo do zasiłku będzie Ci przysługiwać, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 365 dni:

• byłeś zatrudniony i osiągałeś wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę (niezależnie od wielkości etatu) od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy (w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni);

Istnieją wyjątki, w których nie ma obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy i pomimo tego zasiłek dla osób bezrobotnych będzie przysługiwał. Zolnieni z obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy są wtedy m.in.:

• pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne zatrudniający pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, licząc od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego;
• pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem były zarejestrowane jako osoby bezrobotne w powiatowym urzędzie pracy;
• pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za zatrudnione osoby, które mają co najmniej 55 lat (kobiety) oraz 60 lat (mężczyźni);
• pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia.

• wykonywałeś pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągałeś z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• świadczyłeś usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo współpracowałeś przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca (z zastrzeżeniem sytuacji, gdy pracodawca był zwolniony z obowiązku opłacania za Ciebie składki na Fundusz Pracy, ponieważ miałeś ukończone co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni));
• opłacałeś składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;
• wykonywałeś pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;

Jeżeli zarejestrowałeś się w okresie 30 dni od dnia zwolnienia z zakładu karnego lub aresztu śledczego, masz prawo do zasiłku, jeżeli suma okresów uprawniających do zasiłku, przypadających w okresie 18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolności wynosiła co najmniej 365 dni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W przypadku pozbawienia wolności w okresie pobierania zasiłku, po zwolnieniu z zakładu karnego lub aresztu śledczego przysługuje prawo do zasiłku na okres skrócony o okres pobierania zasiłku przed pozbawieniem wolności i w trakcie przerw w odbywaniu kary.

• wykonywałeś pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• opłacałeś składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego (oprócz państw członkowskich Unii Europejskiej) w wysokości 9,75% przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia;
• byłeś zatrudniony za granicą i przybyłeś do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant;
• byłeś zatrudniony, pełniłeś służbę lub wykonywałeś inną pracę zarobkową i osiągałeś wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Jakie okresy są zaliczane do 365 dni uprawniających do zasiłku?

Do 365 dni uprawniających do zasiłku zaliczane są okresy:

• zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, służby przygotowawczej, służby kandydackiej, kontraktowej zawodowej służby wojskowej, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie lub służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze funkcjonariusza, o którym mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin;

Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnym zwolnionym z zasadniczej służby wojskowej lub okresowej służby wojskowej, jeżeli okres jej odbywania wynosił co najmniej 240 dni i przypadał w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.

• urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów;
• pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy lub ww. służby, renty szkoleniowej oraz przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności okresy pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasiłków i świadczenia, z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• inne okresy, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składki stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;
• za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
• świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej;
• pobierania renty rodzinnej w przypadku, gdy nastąpił zbieg prawa do tej renty z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy i wybrano pobieranie renty rodzinnej;
• sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez osoby, o których mowa w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
• pobierania świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą sprawowana była opieka, albo przyznaniem osobie, nad którą opieka była sprawowana, prawa do świadczenia wspierającego;
• zatrudnienia z wynagrodzeniem poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie w przypadku osób, którym na podstawie art. 15g ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych obniżono wymiar czasu pracy skutkujący obniżeniem wysokości wynagrodzenia poniżej minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeżeli przed wskazanym obniżeniem wymiaru czasu pracy osiągały miesięcznie wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Do okresu uprawniającego do zasiłku zalicza się również:

• okresy pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego, okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianych pracowników, okresy zatrudnienia za granicą osoby, która przesiedliła się do kraju na warunkach repatriacji oraz okresy urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych, a także okresy niewykonywania pracy przed 8 czerwca 1968 r. stanowiące przerwę w zatrudnieniu spowodowaną opieką nad dzieckiem:
• w wieku 4 lat - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie z okresami urlopu wychowawczego, bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat,
• na które, ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo do 3 lat na każde dziecko;
• okresy zatrudnienia obywateli polskich w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej i byłej Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych przypadające przed 1 grudnia 1991 r.;
• okresy urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi na okres skierowania do pracy za granicą na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem, a także przypadający po zakończeniu tego urlopu okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną;
• okesry zatrudnienia za granicą pracownika, który nie pozostawał w stosunku pracy przed skierowaniem do pracy za granicą na podstawie ww. rozporządzenia;
• okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed 1 stycznia 1997 r., jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego na podstawie odrębnych przepisów;

Okres prowadzenia działalności pozarolniczej przed 1 stycznia 1997 r. podlega zaliczeniu, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tego tytułu, o ile podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia za pracę.

• okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed 1 maja 2004 r. za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie należącym do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz państw nienależących do EOG, które mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie odrębnych umów, za które były płacane składki na Fundusz Pracy.

Na jaki okres jest przyznawane prawo do zasiłku?

Okres pobierania zasiłku wynosi:

• 180 dni – jeśli mieszkasz na obszarze powiatu, którego stopa bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju (sprawdź stopę bezrobocia w Twoim powiecie),

• 365 dni – jeśli:

• • mieszkasz na obszarze powiatu, którego stopa bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju (sprawdź stopę bezrobocia w Twoim powiecie),
  • masz powyżej 50. roku życia oraz posiadasz co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku,
  • masz na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek jest także osobą bezrobotną i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez Ciebie,
  • samotnie wychowujesz co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.

Zasiłek zostanie pomniejszony o odszkodowanie z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia, jeśli zarejestrujesz się w urzędzie i nabędziesz do niego prawo w okresie, za który przysługuje.

Okres pobierania zasiłku ulega skróceniu o okres Twojego zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych oraz o okres odbywania stażu, szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosłych przypadających na okres, w którym przysługiwałby zasiłek.

Jeśli udokumentujesz okres uprawniający do zasiłku po upływie 7 dni od zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy (ale nadal w okresi posiadania statusu bezrobotnego), prawo do zasiłku będzie Ci przysługiwało od dnia udokumentowania tego okresu.

W razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek w okresie pobierania zasiłku lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu, okres ten ulega przedłużeniu o czas, przez który przysługiwałby jej, zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek macierzyński.

Po jakim czasie nabywa się prawo do zasiłku?

Jeżeli:

• w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy rozwiązałeś stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron – zasiłek będzie Ci przysługiwał po okresie 90 dni, chyba, że:
• • porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
  • rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania,
  • rozwiązałeś umowę o pracę w trybie  art. 55 § 1¹ Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy;
• zarejestrowałeś się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, która jest w trakcie zawieszenia działalności gospodarczej (CEIGD) i spełniasz warunki do nabycia zasiłku dla osób bezrobotnych - zasiłek przysługuje po okresie 90 dni od dnia rejestracji w powiatowym urzędzie pracy;
• w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy spowodowałeś rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia albo rozwiązałeś stosunek pracy zawarty na podstawie skierowania przez urząd pracy do pracodawcy otrzymującego w ramach tego skierowania grant, świadczenie aktywizacyjne albo dofinansowanie wynagrodzenia przed upływem okresów związanych z tym dofinansowaniem - zasiłek będzie Ci przysługiwał po okresie 180 dni;
• otrzymałeś ekwiwalent (za urlop górniczy), odprawę (socjalną, zasiłkową, pieniężną po zasiłku socjalnym, warunkową lub pieniężną bezwarunkową) lub odszkodowanie (za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę) - zasiłek  będzie Ci przysługiwał po upływie okresu, za jaki otrzymałeś ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie;
• odbywasz praktykę absolwencką i otrzymujesz z tego tytułu miesięcznie świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę - zasiłek będzie Ci przysługiwał po zakończeniu okresu odbywania praktyki absolwenckiej i uzyskiwania tego świadczenia.

Kiedy przysługuje prawo do zasiłku uzupełniającego?

Jeżeli utracisz status osoby bezrobotnej na okres krótszy niż 365 dni z powodu:

• podjęcia zatrudnienia,
• podjęcia innej pracy zarobkowej,
• podjęcia pozarolniczej działalności,
• uzyskiwania przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie (sprawdź aktualne kwoty)

i zarejestrujesz się w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna w okresie 14 dni od dnia:

• ustania zatrudnienia,
• zaprzestania wykonywania innej pracy zarobkowej,
• zaprzestania prowadzenia pozarolniczej działalności,
• zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia, zaprzestaniu wykonywania innej pracy zarobkowej, prowadzenia pozarolniczej działalności,
• zaprzestania osiągania przychodu przekraczającego połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie (sprawdź aktualne kwoty),

będziesz posiadać prawo do zasiłku, jaki powiatowy urząd pracy przyznał Ci podczas poprzedniej rejestracji.

Okres pobierania tego zasiłku będzie skrócony o okres pobierania zasiłku przed utratą statusu osoby bezrobotnej oraz o okresy zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych, okresy odbywania stażu, szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosłych.

Jeżeli utracisz status osoby bezrobotnej (nie tylko z powodu pracy) na okres nie dłuższy niż 365 dni, a w dniu kolejnej rejestracji spełnisz warunki do uzyskania prawa do zasiłku, uzyskasz prawo do zasiłku na okres pomniejszony o poprzedni okres pobierania zasiłku.

Przydatne informacje

Bezrobotny zachowuje prawo do zasiłku za okres udokumentowanej niezdolności do pracy.

Jeśli w tym samym okresie uprawniony jesteś do stypendium z tytułu odbywania szkolenia oraz zasiłku dla osób bezrobotnych, przysługuje Ci prawo wyboru świadczenia.

Okresy pobierania zasiłku wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Okresów pobierania zasiłku nie wlicza się do:

• okresów wymaganych do nabycia prawa oraz ustalenia wysokości i okresu pobierania zasiłku;
• okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego;
• stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektórych zawodów.

Zasiłki urząd wypłaca w okresach miesięcznych z dołu, do 14-tego dnia kolejnego miesiąca. Zasiłek za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę przysługującego zasiłku przez 30 i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie, za który zasiłek przysługuje.

Roszczenia do należnych a niepobranych kwot zasiłków ulegają przedawnieniu z upływem 6 miesięcy od dnia postawienia ich do dyspozycji.

Za okres pobierania zasiłku dla osób bezrobotnych urząd wystawia PIT-11.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 41 ust. 1b, art. 71-73, art. 75-76, art. 79, art. 89, art. 104a-105)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2013 r zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego

Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 lipca 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego

Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii