Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. Czy można cofnąć zgodę?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2025-01-03
Porozumienie stron jest jedną z form rozwiązania umowy o pracę. Jak wskazuje nazwa, to najmniej konfliktowy sposób zakończenia stosunku pracy. Wymaga jednak aprobaty obu stron umowy, a więc pracodawcy i pracownika. Czy wyrażoną zgodę na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron można cofnąć? Odpowiadamy.
Zgodnie z przepisami zawartymi w Kodeksie pracy, na mocy porozumienia stron można rozwiązać każdą umowę o pracę. Nawet taką, której nie można zakończyć za wypowiedzeniem. Porozumienie stron można więc zawrzeć z pracownikiem, który przebywa na zwolnieniu lekarskim, na urlopie wypoczynkowym, z pracownicą w ciąży lub działaczem związkowym. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy któraś ze stron, po zawartym już porozumieniu, chce wycofać na nie zgodę. Jak wygląda możliwość cofnięcia zgody na porozumienie stron przez pracownika w świetle obowiązujących przepisów?
Czynność dwustronna
Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jest zgodnym oświadczeniem woli pracownika i pracodawcy. Jest to więc czynność dwustronna. Inna niż wypowiedzenie umowy o pracę, które stanowi jednostronne oświadczenie woli pracodawcy albo pracownika. Zatem cofnięcie porozumienia stron również wymaga zgody obydwu stron rozwiązywanej umowy.
Istotny błąd
Istnieją sytuacje (określone w przepisach), które umożliwiają wycofanie przez pracownika zgody na porozumienie stron. Chodzi tu o zawarte w Kodeksie cywilnym zapisy dotyczące oświadczeń woli, które wynikają z działania pracownika np. pod wpływem błędu.
Czytaj także: Praca w godzinach nadliczbowych. Kto nie może jej wykonywać, a kto może jej odmówić?
W art. 84 Kodeksu cywilnego czytamy m.in.:
„W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.”
Na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy czytamy:
„Błąd musi być istotny, a więc pracownik musi udowodnić, że gdyby nie działał pod wpływem błędu, nie zdecydowałby się na rozwiązanie stosunku pracy. Najczęściej chodzi w tym wypadku o sytuację, gdy pracownica podpisując porozumienie nie wiedziała, że jest w ciąży. Jeśli potem zadeklaruje, że nie zgodziłaby się na to, gdyby wiedziała o swoim stanie, to pracodawca powinien potraktować porozumienie jako niebyłe.”
Podstęp i bezprawna groźba
W Kodeksie cywilnym są także przepisy, które umożliwiają wykazanie pracownikowi, że został skłoniony do złożenia oświadczenia woli (zgodził się na porozumienie stron) podstępem. Chodzi o sytuację, gdy pracodawca wprowadził pracownika w błąd lub o nim wiedział.
Jest jeszcze jedna wada oświadczenia woli. Pracownik może powołać się na bezprawną groźbę pracodawcy.
W art. 87 Kodeksu cywilnego czytamy bowiem:
„Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.”
W tym przypadku istotne jest wykazanie, że pracownik składając oświadczenie woli (zawierając porozumienie stron) mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
Czytaj także: Staż pracy a służba wojskowa, w tym pełniona za granicą
Jak podkreślają pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy (na swojej stronie internetowej), powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2002 roku (sygn. I PKN 439/01):
„nie można uznać za bezprawną groźbę takiego działania pracodawcy, który wskazuje na możliwość rozwiązania stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy na nowym stanowisku. Nie można bowiem uznać za bezprawną groźby, gdy strona wskazuje na możliwość zastosowania środków, do użycia których jest uprawniona w świetle prawa.”
Warto pamiętać, że ocena dowodów i tego, czy doszło do wymienionych sytuacji, w przypadku sporu, należy do sądu pracy.
Szczegółowych informacji na temat rozwiązywania umów o pracę udzielaja Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
Państwowa Inspekcja Pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Urlop szkoleniowy, czyli sposób na pogodzenie pracy z nauką Raz uzyskane kwalifikacje zawodowe oraz zdobyte dzięki nim zatrudnienie nie zapewnią nam pracy do emerytury. W obecnych czasach musimy na bieżąco poszerzać swój zakres wiedzy, aby nie wypaść z rynku. Tylko jak pogodzić pracę z nauką? Rozwiązanie wskazuje Kodeks pracy.
Wypowiedzenie umowy pracownicy w ciąży Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę pracownicy w ciąży? Zgodnie z przepisami, nie. Pracownica taka jest chroniona od pierwszego dnia ciąży. Są jednak sytuacje, w których może dojść do zakończenia pracy takiej pracownicy. Jakie to przypadki? Odpowiadamy.
Praca w godzinach nadliczbowych. Kto nie może jej wykonywać, a kto może jej odmówić? Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w określonych przypadkach. Są jednak grupy pracowników, którym nie można jej powierzyć w ogóle. Kto się do nich zalicza? Są też grupy pracowników, którzy mogą odmówić pracy w godzinach nadliczbowych. Kto może nie wyrazić zgody na taką pracę? Odpowiadamy.
Czy pracodawca może powierzyć pracę w innym miejscu niż wskazane w umowie? Miejsce lub miejsca wykonywania pracy są wskazane w umowie o pracę. Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi pracę w innej lokalizacji niż ta wskazana w umowie? Odpowiadamy.
Dokumentacja pracownicza a zlikwidowany zakład pracy Dokumenty potwierdzające zatrudnienie i okresy składkowe są bardzo ważne. Nie zawsze jednak o nich pamiętamy lub nawet zdarza nam się je zgubić. Co w sytuacji, gdy zakład pracy, w którym kiedyś pracowaliśmy został zlikwidowany, a my nie mamy świadectwa pracy lub zaświadczenia o okresach odprowadzanych składek. Gdzie szukać pomocy? Odpowiadamy.
Czy można podpisać umowę o pracę w trakcie zwolnienia lekarskiego? Zwolnienie lekarskie pracownika to szczególny czas, w którym np. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Stanowi o tym art. 41 Kodeksu pracy. Co w sytuacji, gdy pracownik chce podpisać umowę o pracę w trakcie choroby? Czy ma do tego prawo? Odpowiadamy.
Zwolnienie dyscyplinarne a zasiłek dla bezrobotnych Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje osobie bezrobotnej, która spełnia określone warunki i zarejestruje się w urzędzie pracy. Czy sposób rozwiązania umowy ma wpływ na przyznanie świadczenia? Jak to wygląda w przypadku rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne)? Odpowiadamy.
Nie ze wszystkich uprawnień rodzicielskich skorzysta jednocześnie matka i ojciec Kodeks pracy przewiduje liczne uprawnienia związane z rodzicielstwem. Jednym z nich jest zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy rodzica wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia. Czy oboje rodzice mają prawo skorzystać z tego uprawnienia? Co w przypadku, gdy tylko jeden z nich jest zatrudniony? Podpowiadamy.
