Choroba zawodowa – co warto wiedzieć?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-12-29
Co się kryje pod pojęciem choroba zawodowa? Jak pracodawca powinien postępować w przypadku podejrzenia u pracownika objawów takiej choroby? Jak zapobiegać chorobom zawodowym? Odpowiadamy.
Odpowiadając na pytanie, co się kryje pod pojęciem choroba zawodowa, warto przytoczyć definicję z Kodeksu pracy, zawartą w art. 2351:
„Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, o ile można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub wywołał ją sposób wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.
Oceny narażenia zawodowego dokonuje się uwzględniając działanie:
- czynników chemicznych i fizycznych - rodzaj czynnika, wartość stężeń lub natężeń i średni czas narażenia zawodowego;
- czynników biologicznych - rodzaj czynnika, ustalenie kontaktu, okresu utajenia oraz stwierdzenie mechanizmu działania lub drogi szerzenia się czynnika, bez konieczności określenia stężenia tego czynnika;
- czynników o działaniu uczulającym (alergenów) - rodzaj czynnika i stwierdzenie kontaktu z takim czynnikiem w czasie pracy, jeżeli występował on w środowisku pracy, narzędziach pracy, surowcach, półproduktach lub gotowych wyrobach, bez konieczności określania stężenia tego czynnika;
- czynników o działaniu rakotwórczym - substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym określone w przepisach wydanych na podstawie art. 222 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy oraz pierwotną lokalizacje nowotworu i okres latencji;
- sposobu wykonywania pracy - określenie stopnia obciążenia wysiłkiem fizycznym oraz chronometraż czynności, które mogą powodować nadmierne obciążenie odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego.
Kiedy może nastąpić rozpoznanie choroby zawodowej?
Odpowiedź na to pytanie jest zawarta w art. 2352 Kodeksu pracy. Czytamy w nim:
„Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.”
Czytaj także: Pracownik, czyli kto?
Wykaz chorób zawodowych oprócz wymienionych chorób uznanych za zawodowe, zawiera również okresy, w których wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym (np. zatrucia ostre - 3 dni, pylica krzemowa – nie można określić, astma oskrzelowa – 1 rok, zmęczeniowe złamanie kości – 1 rok).
Zapobieganie chorobom zawodowym
W art. 227 Kodeksu pracy czytamy o obowiązkach pracodawcy w zakresie zapobiegania chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą. Są to:
- utrzymywanie w stanie stałej sprawności urządzeń ograniczających lub eliminujących szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzeń służących do pomiarów tych czynników,
- przeprowadzanie, na swój koszt, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom.
Podejrzenie choroby zawodowej. Co powinien zrobić pracodawca?
W art. 235 § 1 Kodeksu pracy czytamy, że pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.
Wzór zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej znajduje się w załączniku 1 do rozporządzenia o sposobie dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
Czytaj także: Praca zdalna – przydatne informacje dla pracowników i pracodawców
Ponadto, pracodawca powinien:
- zbadać przyczyny choroby zawodowej, jej charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym powiatowym inspektorem sanitarnym,
- usunąć czynniki powodujące powstanie choroby zawodowej i zastosować właściwe środki zapobiegawcze,
- realizować zalecenia lekarskie, tj. przenieść pracownika na inne stanowisko pracy, na którym nie występują zagrożenia mogące pogorszyć jego stan zdrowia,
- wypłacić dodatek wyrównawczy równy wysokości ewentualnie utraconego wynagrodzenia w związku z przeniesieniem na inne stanowisko pracy, przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy,
- prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.
Szczegółowych informacji w tym zakresie udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Rynek pracy a zdrowie psychiczne. Wyzwania i rozwiązania Praca jest jedynym z kluczowych elementów życia człowieka, wpływającym na jego poczucie wartości, stabilność finansową oraz relacje społeczne. Jednak gdy warunki pracy są niekorzystne, mogą stać się źródłem poważnych problemów psychicznych. Długotrwały stres, nadmierne obciążenie obowiązkami, brak wsparcia ze strony przełożonych oraz niepewność zatrudnienia, to jedne z czynników, które mogą prowadzić do zaburzeń, takich jak depresja, lęki czy wypalenie zawodowe.
Zatrudnianie cudzoziemców a dokumenty pobytowe Podstawowa zasada dotycząca zatrudniania cudzoziemców z krajów trzecich w Polsce brzmi: „legalna praca = legalny pobyt + zezwolenie na pracę”. O ile z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę cudzoziemiec może być zwolniony, to legalny pobyt na terytorium RP, który ponadto upoważnia do wykonywania pracy, obcokrajowiec musi posiadać zawsze. Poniżej opisujemy podstawowe kwestie związane z pobytem cudzoziemców z krajów trzecich, którzy zamierzają pracować w Polsce.
Wynagrodzenie – podstawowe informacje „Jaka praca, taka płaca” głosi przysłowie. A co o płacy, czyli wynagrodzeniu, czytamy w przepisach, przede wszystkim w Kodeksie pracy?
Zatrudnienie cudzoziemca – podstawowe informacje Od czego powinien zacząć procedurę zatrudnienia cudzoziemca polski pracodawca? Na co zwrócić uwagę? Odpowiadamy.
Wypadek przy pracy – co powinien wiedzieć pracownik? Bezpieczeństwo w pracy to podstawa. Dlatego każdy pracownik na początku zatrudnienia przechodzi szkolenie BHP i zapoznaje się z zasadami, których powinien przestrzegać w miejscu pracy. Wszystko po to, aby uniknąć nieprzyjemnych zdarzeń, w tym wypadków. Niestety, jak głosi przysłowie: „nieszczęścia chodzą po ludziach”. Co powinien zrobić pracownik, który uległ wypadkowi w pracy? Odpowiadamy.
Hałas w miejscu pracy Praca w hałasie to nic przyjemnego. Może też spowodować uszczerbek na zdrowiu i uszkodzenie słuchu. Dlatego pracodawca powinien zadbać o takie warunki pracy, aby nie były przekroczone dopuszczalne wartości hałasu. Jakie normy obowiązują? Jak pracodawca powinien przygotować stanowisko pracy, by było bezpieczne pod względem akustycznym? Odpowiadamy.
Bezpieczeństwo w pracy – czynniki szkodliwe dla zdrowia W miejscu pracy, inaczej środowisku pracy, mogą i często występują czynniki szkodliwe dla zdrowia pracowników. Jakie w związku z tym obowiązki ma pracodawca? Co powinien zrobić, aby zapobiegać chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą? Odpowiadamy.
Praca zdalna – przydatne informacje dla pracowników i pracodawców Przepisy dotyczące pracy zdalnej, zawarte w Kodeksie pracy, weszły w życie na początku kwietnia 2023 r. Ze względu na ich nowy charakter, wymagają wyjaśnienia. Odpowiadamy na niektóre wątpliwości dotyczące pracy zdalnej. Powinny one zainteresować zarówno pracodawców, jak i pracowników.
