Zatrudnianie cudzoziemców a dokumenty pobytowe
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2024-01-22
Podstawowa zasada dotycząca zatrudniania cudzoziemców z krajów trzecich w Polsce brzmi: „legalna praca = legalny pobyt + zezwolenie na pracę”. O ile z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę cudzoziemiec może być zwolniony, to legalny pobyt na terytorium RP, który ponadto upoważnia do wykonywania pracy, obcokrajowiec musi posiadać zawsze. Poniżej opisujemy podstawowe kwestie związane z pobytem cudzoziemców z krajów trzecich, którzy zamierzają pracować w Polsce.
Procedurę zatrudnienia w Polsce cudzoziemców z krajów trzecich, a więc państw spoza Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii, należy zacząć od:
- sprawdzenia dokumentu pobytowego, który uprawnia obcokrajowca do pracy w RP, jeżeli przebywa on w Polsce lub
- ułatwienia cudzoziemcowi uzyskania wizy do Polski, poprzez uzyskanie zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, które obcokrajowiec przedstawi w polskim konsulacie w swoim kraju.
Obowiązek pracodawcy
Chociaż mogłoby się wydawać, że tytuł do legalnego pobytu w Polsce to „problem” cudzoziemca, obowiązek sprawdzenia dokumentu pobytowego i przechowywania jego kopii ciąży na pracodawcy. W art. 2 i 3 ustawy o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej czytamy, że podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi ma obowiązek:
- żądać od cudzoziemca przedstawienia – przed rozpoczęciem pracy – ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP, w szczególności wizy lub karty pobytu;
- przechowywać kopię tego dokumentu – co najmniej przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca (należy jednak przyjąć, że w przypadku zatrudnienia cudzoziemca na podstawie umowy o pracę kopia ta powinna być przechowywana w aktach osobowych pracownika – na zasadach i przez okres obowiązkowego przechowywania tych akt).
Na których dokumentach pobytowych cudzoziemiec może świadczyć pracę?
Odpowiadając na to pytanie, można napisać, że na wszystkich, ale… są wyjątki. Zacznijmy od wiz.
1. Wizy
Każda wiza (wydana przez uprawniony do tego polski organ), czy to krajowa (typu D), czy Schengen (typu C), ma określony cel wydania. Wśród nich są dokumenty przeznaczone typowo do wykonywania pracy. Ich cele wydania określone są jako:
„05a” – w celu wykonywania pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanego do ewidencji oświadczeń przez powiatowy urząd pracy;
„05b” – w celu wykonywania pracy sezonowej;
„06” – w celu wykonywania pracy, której nie obejmują powyższe wizy, tj. najczęściej na podstawie zezwolenia na pracę.
Czytaj także: Karta pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy"
Nie oznacza to, że są to jedyne wizy, na których przebywający w Polsce cudzoziemiec może legalnie pracować.
Na stronie Państwowej Inspekcji Pracy czytamy wyjaśnienie:
„Obowiązujące przepisy przyjmują bowiem zasadę, że dokument pobytowy odpowiedni do wykonywania pracy – wraz z zezwoleniem na pracę lub oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – stanowi każda wiza wydana przez polskie organy (typu „C” – wiza Schengen, krótkoterminowa lub typu „D” – wiza krajowa, długoterminowa), niezależnie od celu jej wydania oraz każde zezwolenie na pobyt czasowy, z wyjątkiem wiz i zezwoleń wskazanych w przepisach jako wykluczające podjęcie pracy.”
Warto od razu wymienić wizy, które wykluczają wykonywanie legalnej pracy w Polsce:
„01” – cel turystyczny;
„20” – korzystanie z ochrony czasowej.
Również wizy wydane przez inne kraje strefy Schengen uprawniają do pracy w Polsce. W tym przypadku warto jedynie pamiętać, że pobyt cudzoziemca na takiej wizie wynosi 90 dni w ciągu 180 dni.
2. Zezwolenia na pobyt czasowy
Podobnie wygląda to, w przypadku zezwoleń na pobyt czasowy w Polsce. Z wyjątkiem zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu), każde zezwolenie na pobyt czasowy uprawnia cudzoziemca do pracy w Polsce.
W zależności od rodzaju zezwolenia na pobyt czasowy:
- z zezwoleniem na pracę / oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi / powiadomieniem o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy lub
- bez dokumentów legalizujących pracę.
Również zezwolenia na pobyt czasowy wydane przez inne kraje strefy Schengen uprawniają do pracy w Polsce. W tym przypadku warto jedynie pamiętać, że pobyt cudzoziemca na takim zezwoleniu wynosi 90 dni w ciągu 180 dni.
3. Ruch bezwizowy
Również cudzoziemcy, którzy mogą przyjeżdżać do Polski bez konieczności uzyskania wizy lub innego dokumentu pobytowego, czyli w ramach ruchu bezwizowego, mogą pracować w Polsce, pod warunkiem uzyskania dla nich zezwolenia na pracę / oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub wysłania powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy, chyba że cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie odrębnych przepisów.
Czytaj także: Ruch bezwizowy – których krajów dotyczy?
Warto dodać, że obywatele takich krajów, jak np.: Ukraina, Mołdawia czy Gruzja mogą korzystać z ruchu bezwizowego do Polski, tylko pod warunkiem posiadania paszportu biometrycznego.
Okres, w którym cudzoziemiec może skorzystać z pobytu na podstawie ruchu bezwizowego, to 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu – liczy się tu łączny okres przebywania danego cudzoziemca na terytorium wszystkich państw strefy Schengen.
4. Inne
Warto również wspomnieć o innych tytułach pobytowych, które umożliwiają cudzoziemcom z krajów trzecich legalną pracę w Polsce. I to bez zezwolenia na pracę. Tytuły te są wymienione w art. 87 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Czytamy w nim m.in.:
Cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli:
- posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
- udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
- posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
- posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
- posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
- posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
- korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Te tytuły pobytowe, i jeszcze kilka wymienionych w ww. przepisie, wystarczą do zatrudnienia cudzoziemca bez uzyskiwania dla niego dokumentu legalizującego pracę (zezwolenia / oświadczenia / powiadomienia).
Szczegółowych informacji w kwestiach związanych z zatrudnianiem cudzoziemców udzielają konsultanci Zielonej Linii pod numerem telefonu 19524.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.
Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Państwowa Inspekcja Pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Wypowiedzenie umowy pracownicy w ciąży Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę pracownicy w ciąży? Zgodnie z przepisami, nie. Pracownica taka jest chroniona od pierwszego dnia ciąży. Są jednak sytuacje, w których może dojść do zakończenia pracy takiej pracownicy. Jakie to przypadki? Odpowiadamy.
Praca w godzinach nadliczbowych. Kto nie może jej wykonywać, a kto może jej odmówić? Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w określonych przypadkach. Są jednak grupy pracowników, którym nie można jej powierzyć w ogóle. Kto się do nich zalicza? Są też grupy pracowników, którzy mogą odmówić pracy w godzinach nadliczbowych. Kto może nie wyrazić zgody na taką pracę? Odpowiadamy.
Czy pracodawca może powierzyć pracę w innym miejscu niż wskazane w umowie? Miejsce lub miejsca wykonywania pracy są wskazane w umowie o pracę. Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi pracę w innej lokalizacji niż ta wskazana w umowie? Odpowiadamy.
Dokumentacja pracownicza a zlikwidowany zakład pracy Dokumenty potwierdzające zatrudnienie i okresy składkowe są bardzo ważne. Nie zawsze jednak o nich pamiętamy lub nawet zdarza nam się je zgubić. Co w sytuacji, gdy zakład pracy, w którym kiedyś pracowaliśmy został zlikwidowany, a my nie mamy świadectwa pracy lub zaświadczenia o okresach odprowadzanych składek. Gdzie szukać pomocy? Odpowiadamy.
Czy można podpisać umowę o pracę w trakcie zwolnienia lekarskiego? Zwolnienie lekarskie pracownika to szczególny czas, w którym np. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Stanowi o tym art. 41 Kodeksu pracy. Co w sytuacji, gdy pracownik chce podpisać umowę o pracę w trakcie choroby? Czy ma do tego prawo? Odpowiadamy.
Nie ze wszystkich uprawnień rodzicielskich skorzysta jednocześnie matka i ojciec Kodeks pracy przewiduje liczne uprawnienia związane z rodzicielstwem. Jednym z nich jest zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy rodzica wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia. Czy oboje rodzice mają prawo skorzystać z tego uprawnienia? Co w przypadku, gdy tylko jeden z nich jest zatrudniony? Podpowiadamy.
Umowa o pracę tymczasową a uprawnienia pracownicze Czym jest umowa o pracę tymczasową i jakie są warunki zatrudnienia na jej podstawie? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Zadaniowy czas pracy - zasady Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy. Na czym polega i kto może pracować w takim systemie? Podpowiadamy.
Informacje z regionów
-
PUP Bytów - Ekspercki dyżur telefoniczny
03.12.2024 -
PUP Bytów - Kurs na sukces
03.12.2024