Jak zatrudnić obywatela Ukrainy? Instrukcja krok po kroku - Rynek pracy w prawie

Aktualizacja: 1.07.2024 r.

Pracodawca, który zamierza zatrudnić obywatela Ukrainy powinien zacząć od określenia jego podstawy pobytowej. W tym celu cudzoziemiec powinien przedstawić pracodawcy dokument uprawniający go do pobytu na terytorium Polski. Jeśli dojdzie do zatrudnienia, pracodawca będzie zobowiązany do zachowania kopii tego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy.

Krok 1 – Legalność pobytu

Standardowo obywatele Ukrainy mogą przyjechać do Polski w ramach ruchu bezwizowego (paszport biometryczny), krótkoterminowej wizy Schengen C czy długoterminowej wizy krajowej D.

Będąc w Polsce obywatel Ukrainy ma możliwość wnioskowania o zezwolenia na pobyt czasowy. W trakcie tej procedury jego pobyt legalizuje pieczątka w paszporcie potwierdzająca złożenie wniosku do urzędu wojewódzkiego bez braków formalnych (tzw. stampila). Jeśli cudzoziemiec przebywa w Polsce odpowiednio długo, może też starać się o zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE.

Istnieją też inne podstawy pobytowe dające możliwość przebywania w Polsce cudzoziemcom, którzy nie mogą wrócić do swojego kraju ze względów bezpieczeństwa, np. gdy zagrożone jest ich życie, zdrowie lub wolność. Takie osoby mogą uzyskać: ochronę międzynarodową (status uchodźcy, ochrona uzupełniająca), azyl, ochronę czasową, zgodę na pobyt ze względów humanitarnych czy też zgodę na pobyt tolerowany.

Czytaj także: Podstawowy obowiązek pracodawcy, który chce zatrudnić cudzoziemca

Od 24 lutego 2022 r. obywatele Ukrainy nieposiadający ważnych dokumentów pobytowych, którzy przybywają do Polski w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium swojego kraju i deklarują zamiar pozostania w Polsce, mają możliwość legalnego przebywania do *30.09.2025 r. Potwierdzeniem objęcia obywatela Ukrainy tymi przepisami jest status UKR (nadawany wraz z numerem PESEL), jaki cudzoziemiec uzyskuje podczas rejestracji pobytu w urzędzie gminy/miasta. Aktywny status UKR daje możliwość korzystania z elektronicznego dokumentu pobytowego, jakim jest Diia.pl.

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy rozwiązuje też problem osób przybyłych do Polski jeszcze przed konfliktem zbrojnym, którym kończy się ważność dokumentów. Wizy, zezwolenia na pobyt czasowy czy ruch bezwizowy obywateli Ukrainy, których ważność kończy się po 23.02.2022 r. wydłużają się z mocy prawa i pobyt ich posiadaczy uznaje się za legalny również do *30.09.2025 r.

Krok 2 – Legalizacja pracy

Jeśli obywatel Ukrainy przedstawił dokumenty świadczące o jego legalnym pobycie w Polsce, wtedy pracodawca może podpisać z nim umowę, a potem zgłosić to do powiatowego urzędu pracy. W świetle obecnych przepisów, każdy legalnie przebywający w Polsce obywatel Ukrainy ma bowiem możliwość pracy w ramach Powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy. Pracodawca nie ponosi przy tym żadnych kosztów legalizacji zatrudnienia. Powiadomienie wysyła się elektronicznie przez stronę praca.gov.pl w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od powierzenia pracy cudzoziemcowi. Nie ma też potrzeby dołączania jakichkolwiek załączników. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy w sprawie działa pełnomocnik, wtedy do Powiadomienia wymaga się załączenia pełnomocnictwa. 

Jeśli pracodawca pomimo możliwości powierzenia pracy w ramach Powiadomienia, wybiera Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub Zezwolenie na pracę typu A, nie wystarczy sprawdzenie samej legalności pobytowej. Aby cudzoziemiec mógł rozpocząć pracę na podstawie tych dokumentów, jego podstawa pobytowa powinna uprawniać go do tego, a to reguluje już ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Czytaj także: Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy 2023

Co ważne! Osoby przybyłe do Polski z Ukrainy po 23 lutego 2022 r., których pobyt w Polsce został zalegalizowany do *30.09.2025 r. (ochrona czasowa, status UKR), mogą legalnie podjąć pracę wyłącznie na podstawie Powiadomienia o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy.

Krok 3 – Zwolnienie z wysyłania powiadomienia

Nie każde powierzenie pracy obywatelowi Ukrainy wiąże się z koniecznością wysyłania Powiadomienia do urzędu pracy. Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy zwalnia bowiem z tego obowiązku pracodawców zatrudniających cudzoziemców wymienionych w art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Oznacza to, że obywatele Ukrainy przebywający w Polsce np. na podstawie pobytu stałego czy pobytu rezydenta długoterminowego UE nie potrzebują, aby ich pracodawca wysyłał Powiadomienie do urzędu pracy. Analogicznie odbywa się to w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy przebywa w Polsce na wizie pracowniczej i pracodawca już zarejestrował dla niego Oświadczenie o powierzeniu wykonywania prący cudzoziemcowi lub gdy cudzoziemiec jest zwolniony z zezwolenia na pracę na podstawie innych przepisów (np. ze względu na ukończenie szkoły ponadgimnazjalnej (obecnie ponadpodstawowej) czy studiów stacjonarnych na polskiej uczelni).

*Aktualizacja: Zgodnie z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2024 poz. 854), termin został wydłużony do 30.09.2025 r.

Justyna Bilicz (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Ustawa z dnia 12 grudnia 2023 r. o cudzoziemcach.

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.