Praca w godzinach nadliczbowych. Kto nie może jej wykonywać, a kto może jej odmówić?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2024-07-19
Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa w określonych przypadkach. Są jednak grupy pracowników, którym nie można jej powierzyć w ogóle. Kto się do nich zalicza? Są też grupy pracowników, którzy mogą odmówić pracy w godzinach nadliczbowych. Kto może nie wyrazić zgody na taką pracę? Odpowiadamy.
Aby odpowiedzieć na pytania: komu nie można powierzyć pracy w godzinach nadliczbowych i kto może nie wyrazić na nią zgody, warto zacząć od przytoczenia przepisu z Kodeksu pracy (art. 151 § 1), w którym czytamy o okolicznościach, w których powierzenie pracy w nadgodzinach jest w ogóle możliwe.
„Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.”
Czytaj także: Kiedy pracodawca może zlecić pracownikowi wykonywanie dodatkowych obowiązków
W innym miejscu Kodeksu pracy (art. 100 § 1 i 2) czytamy, że:
- pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę;
- pracownik jest obowiązany w szczególności dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.
Czytaj także: Nielegalne zatrudnienie lub nielegalna inna praca zarobkowa
Z powyższych przepisów wynika, że jeżeli wystąpią odpowiednie okoliczności (w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej, usuwania skutków awarii oraz w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy), wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych na polecenie pracodawcy jest obowiązkiem pracownika.
Kto nie może wykonywać pracy w godzinach nadliczbowych?
Aby dowiedzieć się, komu nie można powierzyć pracy w godzinach nadliczbowych należy sięgnąć do Kodeksu pracy oraz ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W dokumentach tych czytamy, że:
- pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych (art. 178 § 1 Kodeksu pracy);
- młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych (art. 203 § 1 Kodeksu pracy);
- osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w godzinach nadliczbowych (art. 15 ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).
Kto może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?
Oprócz pracowników, których obowiązuje bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych (młodociani, kobiety w ciąży i pracownicy niepełnosprawni) jest też grupa, która musi wyrazić zgodę na taką pracę. Zaliczają się do niej: rodzice wychowujący dzieci w wieku do lat 8 oraz pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
Szczegółowych informacji na temat prawa pracy i powierzania pracy w godzinach nadliczbowych udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Państwowa Inspekcja Pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Czy pracodawca może powierzyć pracę w innym miejscu niż wskazane w umowie? Miejsce lub miejsca wykonywania pracy są wskazane w umowie o pracę. Czy pracodawca może powierzyć pracownikowi pracę w innej lokalizacji niż ta wskazana w umowie? Odpowiadamy.
Dokumentacja pracownicza a zlikwidowany zakład pracy Dokumenty potwierdzające zatrudnienie i okresy składkowe są bardzo ważne. Nie zawsze jednak o nich pamiętamy lub nawet zdarza nam się je zgubić. Co w sytuacji, gdy zakład pracy, w którym kiedyś pracowaliśmy został zlikwidowany, a my nie mamy świadectwa pracy lub zaświadczenia o okresach odprowadzanych składek. Gdzie szukać pomocy? Odpowiadamy.
Świadczenie rehabilitacyjne – co warto wiedzieć? Pracownika, który pobiera zasiłek chorobowy obowiązuje limit czasowy. Zdarzają się sytuacje, że po jego wykorzystaniu, osoba otrzymująca takie świadczenie nadal, z powodu przedłużającej się choroby, nie może wrócić do pracy. Co wtedy? Rozwiązaniem może być świadczenie rehabilitacyjne. Podpowiadamy, komu ono przysługuje, jaka jest jego wysokość i co należy zrobić, by je otrzymać.
Czy można podpisać umowę o pracę w trakcie zwolnienia lekarskiego? Zwolnienie lekarskie pracownika to szczególny czas, w którym np. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Stanowi o tym art. 41 Kodeksu pracy. Co w sytuacji, gdy pracownik chce podpisać umowę o pracę w trakcie choroby? Czy ma do tego prawo? Odpowiadamy.
Komu przysługuje dodatek stażowy? Dodatek stażowy, nazywany również dodatkiem za wysługę lat, wypłacany jest pracownikom sfery budżetowej, po przepracowaniu określonego czasu. Jaki staż pracy uprawnia do nabycia prawa do dodatku stażowego? Podpowiadamy.
Nie ze wszystkich uprawnień rodzicielskich skorzysta jednocześnie matka i ojciec Kodeks pracy przewiduje liczne uprawnienia związane z rodzicielstwem. Jednym z nich jest zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy rodzica wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia. Czy oboje rodzice mają prawo skorzystać z tego uprawnienia? Co w przypadku, gdy tylko jeden z nich jest zatrudniony? Podpowiadamy.
Umowa o pracę tymczasową a uprawnienia pracownicze Czym jest umowa o pracę tymczasową i jakie są warunki zatrudnienia na jej podstawie? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Zadaniowy czas pracy - zasady Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy. Na czym polega i kto może pracować w takim systemie? Podpowiadamy.
