Zatrudnianie cudzoziemców – legalny pobyt a obowiązki pracodawcy - Rynek pracy w prawie

Obowiązki pracodawcy dotyczące zatrudnienia cudzoziemca określa ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Na podstawie przepisów, zawartych w tym dokumencie, pracodawca ma obowiązek:

• żądać od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski (w szczególności wizy lub karty pobytu);
• przechowywać kopię tego dokumentu: w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę – w aktach osobowych pracownika, na zasadach i przez okres obowiązkowego przechowywania tych akt; w razie zawarcia z cudzoziemcem umowy cywilnoprawnej – przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca;
• w terminie 7 dni zgłosić cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów (tzn. z ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować poważnymi konsekwencjami. O nich poniżej.

Konsekwencje

Konsekwencje wynikające z powierzenia pracy cudzoziemcowi, który nielegalnie przebywa w Polsce mogą dotyczyć zarówno osoby fizycznej (w niektórych okolicznościach stanowi to przestępstwo, zagrożone karą pozbawienia wolności nawet do 3 lat), jak też obejmować całą firmę (w razie skazania za przestępstwo sąd może orzec zakaz dostępu firmy do niektórych środków z Unii Europejskiej lub nakazać jej zapłatę na rzecz Skarbu Państwa równowartości takich środków otrzymanych w ciągu ostatniego roku). Kontrolę w tym zakresie przeprowadzają pracownicy Straży Granicznej lub Państwowej Inspekcji Pracy.

Kary wynikające z powierzania pracy cudzoziemcom przebywającym bez ważnego dokumentu pobytowego są różne i zależą od stopnia zakwalifikowania wykroczenia lub przestępstwa.

Wykroczeniu i grzywnie podlega powierzanie pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Jest to wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1.000 do 30.000 zł, zaś w przypadku gdy jest ono uporczywe, a powierzona praca nie ma związku z prowadzoną przez pracodawcę działalnością gospodarczą – grzywną do 10 000 zł.

Przestępstwa

Uporczywe powierzanie – w związku prowadzoną działalnością gospodarczą – wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP jest przestępstwem, za które grozi grzywna albo kara ograniczenia wolności.

Tą samą karą zagrożone są również przestępstwa polegające na:

• powierzaniu, w tym samym czasie, wykonywania pracy wielu cudzoziemcom przebywającym bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP;
• powierzaniu wykonywania pracy małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP.

Jeszcze surowszą karę – pozbawienie wolności do lat 3 – przewidziano za przestępstwa w postaci:

• powierzania wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP w warunkach szczególnego wykorzystania;
• powierzania wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP, będącemu pokrzywdzonym przestępstwem handlu ludźmi.

Sankcje przeciwko firmie

W przypadku skazania za którekolwiek z wyżej wymienionych przestępstw, sąd ma prawo:

• orzec zakaz dostępu podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi do środków publicznych, pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rybackiego, Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz środków na realizację wspólnej polityki rolnej – na okres od roku do 5 lat;
• zasądzić na rzecz Skarbu Państwa kwotę stanowiącą równowartość powyższych środków publicznych, otrzymanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających wydanie wyroku skazującego.

Ponadto firma podlega wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – przez 3 lata od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za przestępstwo.

Nie podlega karze…

Za wykroczenia i przestępstwa związane z powierzeniem wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski, nie podlega karze ten, kto powierzając wykonywanie pracy cudzoziemcowi, spełnił łącznie następujące warunki:

1. wypełnił obowiązki polegające na:

• żądaniu od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP;
• przechowywaniu kopii tego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca (chyba że wiedział, że przedstawiony dokument został sfałszowany);

2.  zgłosił cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Państwowa Inspekcja Pracy.

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.