Jak traktować pracowników, aby nie naruszać ich praw?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-02-17
Kodeks pracy gwarantuje pracownikom równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to w szczególności nakazu równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Sprawdź, jakie przesłanki mogą świadczyć o dyskryminacji w zatrudnieniu, a kiedy „faworyzowanie” pracownika jest dopuszczalne.
Pracownicy powinni być traktowani równo w zakresie:
- nawiązania stosunku pracy,
- ustalania warunków zatrudnienia,
- awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
- rozwiązania stosunku pracy.
Katalog przyczyn, ze względu na które nie można różnicować sytuacji pracownika, jest otwarty. Są to na przykład: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, orientacja seksualna.
Dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia
Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio.
Dyskryminowanie bezpośrednie ma miejsce wtedy, gdy pracownik był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy z powodu jednej lub kilku przyczyn uznawanych za kryteria dyskryminacyjne.
Dyskryminowanie pośrednie ma miejsce, kiedy na skutek pozornie neutralnego postanowienia lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych jako dyskryminacyjne.
Czytaj także: Rekrutacja – oferta pracy a umowa o pracę
Różnica między zasadą równego traktowania a dyskryminacją pracownika
Dyskryminacja jest jednym z możliwych przejawów nierównego traktowania i polega na nierównym traktowaniu ze względu na kryterium dyskryminacyjne. Nierówne traktowanie nie zawsze jest jednak powiązane z konkretnym kryterium dyskryminacyjnym i z tego względu nie zawsze będzie oznaczało dyskryminację.
Możliwe konsekwencje naruszania zasady równego traktowania
Konsekwencje naruszenia zasady równego traktowania i złamania zakazu dyskryminacji są odmienne. W pierwszym przypadku może być uzasadniona odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej. W przypadku dyskryminacji przepisy Kodeksu pracy przewidują odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
W obu przypadkach odszkodowanie nie ma górnego limitu wysokości. O tym, w jakiej wysokości zostanie zasądzone odszkodowanie na rzecz pracownika, zadecyduje sąd, biorąc pod uwagę sposób postępowania pracodawcy lub jego pracownika oraz stopień naruszenia zakazu dyskryminacji.
Czytaj także: Urlop w okresie wypowiedzenia
Dopuszczalne przejawy nierównego traktowania
Odmienne traktowanie jest dopuszczalne w pewnych przypadkach. Pracodawca może stosować środki, które różnicują sytuację prawną pracownika, ze względu na ochronę rodzicielstwa lub niepełnosprawność.
Dopuszczalne jest także stosowanie kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Dłuższy staż pracy może uzasadniać lepsze warunki pracy pracownika lojalnego wobec pracodawcy.
Szczegółowych informacji w zakresie prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Twój bliski potrzebuje opieki? Sprawdź, czy możesz otrzymać urlop opiekuńczy Od 26 kwietnia 2023 roku obowiązują przepisy Kodeksu pracy, które wprowadzają 7 dodatkowych dni wolnych. 2 dni to zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. 5 dni to urlop opiekuńczy. Podpowiadamy, kto może skorzystać z urlopu opiekuńczego i co się z tym wiąże.
Zwolnienie na poszukiwanie pracy Utrata pracy jest przykrym doświadczeniem. Zwłaszcza w sytuacji, gdy mamy stałe zobowiązania finansowe i szybko musimy znaleźć nowe zatrudnienie. W przepisach prawa pracy znajduje się zapis o dniach wolnych na poszukiwanie pracy, które przysługują pracownikowi w okresie wypowiedzenia. Czas ten ma pomóc w znalezieniu kolejnego zatrudnienia i płynnym przejściu do nowego pracodawcy.
Wracasz do pracy po urodzeniu dziecka? Możesz skorzystać z przerwy na karmienie Jakie przerwy w pracy przysługują kobiecie karmiącej piersią? Co w przypadku pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy? Czy pracodawca może nie wyrazić zgody na udzielenie przerwy na karmienie piersią? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedź w naszym artykule.
Nowość w Kodeksie pracy! Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej Niektóre zmiany w Kodeksie pracy, które weszły niedawno w życie są odpowiedzią na unijną dyrektywę work life balance, mającą na celu wyrównać szanse kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz przyspieszyć powrót rodziców do aktywności zawodowych. Jednym z rozwiązań, wychodzącym naprzeciw unijnym zaleceniom, jest wprowadzenie zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej. Na czym ono polega? Podpowiadamy.
O zmianach w przepisach prawa pracy cz. 2 [WYWIAD] Początek 2023 r. stał pod znakiem uchwalania i wprowadzania w życie wielu nowych przepisów prawa pracy. O najważniejszych zmianach w Kodeksie pracy rozmawialiśmy z Przemysławem Workiem, rzecznikiem Okręgowego Inspektoratu Pracy w Warszawie, starszym inspektorem pracy. W drugiej części naszej rozmowy poruszyliśmy m.in. tematy dotyczące pracy zdalnej, kontroli trzeźwości i zatrudniania obywateli Ukrainy.
O zmianach w przepisach prawa pracy cz. 1 [WYWIAD] Początek 2023 r. stał pod znakiem uchwalania i wprowadzania w życie wielu nowych przepisów prawa pracy. O najważniejszych zmianach w Kodeksie pracy rozmawialiśmy z Przemysławem Workiem, rzecznikiem Okręgowego Inspektoratu Pracy w Warszawie, starszym inspektorem pracy. W pierwszej części naszej rozmowy poruszyliśmy m.in. tematy dotyczące zmian w umowach o pracę oraz urlopach związanych z rodzicielstwem.
Zwolnienie od pracy na czas rozprawy w sądzie Otrzymałeś wezwanie do sądu? Sprawdź, czy pracodawca powinien udzielić Ci zwolnienia na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie sądu.
Benefity pracownicze, czyli co nas motywuje w pracy? Oprócz standardowego wynagrodzenia, benefity pracownicze mają motywować do pracy i umilać czas spędzony w pracy i poza nią. Owocowe piątki, karnety sportowe czy pakiety medyczne stają się standardem w wielu firmach. Podpowiadamy, jak benefity wpływają na zaangażowanie pracowników oraz które z nich cieszą się największą popularnością.
