Jak traktować pracowników, aby nie naruszać ich praw?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-02-17
Kodeks pracy gwarantuje pracownikom równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to w szczególności nakazu równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu. Sprawdź, jakie przesłanki mogą świadczyć o dyskryminacji w zatrudnieniu, a kiedy „faworyzowanie” pracownika jest dopuszczalne.
Pracownicy powinni być traktowani równo w zakresie:
- nawiązania stosunku pracy,
- ustalania warunków zatrudnienia,
- awansowania oraz dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
- rozwiązania stosunku pracy.
Katalog przyczyn, ze względu na które nie można różnicować sytuacji pracownika, jest otwarty. Są to na przykład: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, orientacja seksualna.
Dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia
Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio.
Dyskryminowanie bezpośrednie ma miejsce wtedy, gdy pracownik był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy z powodu jednej lub kilku przyczyn uznawanych za kryteria dyskryminacyjne.
Dyskryminowanie pośrednie ma miejsce, kiedy na skutek pozornie neutralnego postanowienia lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych jako dyskryminacyjne.
Czytaj także: Rekrutacja – oferta pracy a umowa o pracę
Różnica między zasadą równego traktowania a dyskryminacją pracownika
Dyskryminacja jest jednym z możliwych przejawów nierównego traktowania i polega na nierównym traktowaniu ze względu na kryterium dyskryminacyjne. Nierówne traktowanie nie zawsze jest jednak powiązane z konkretnym kryterium dyskryminacyjnym i z tego względu nie zawsze będzie oznaczało dyskryminację.
Możliwe konsekwencje naruszania zasady równego traktowania
Konsekwencje naruszenia zasady równego traktowania i złamania zakazu dyskryminacji są odmienne. W pierwszym przypadku może być uzasadniona odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy na ogólnych zasadach odpowiedzialności kontraktowej. W przypadku dyskryminacji przepisy Kodeksu pracy przewidują odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
W obu przypadkach odszkodowanie nie ma górnego limitu wysokości. O tym, w jakiej wysokości zostanie zasądzone odszkodowanie na rzecz pracownika, zadecyduje sąd, biorąc pod uwagę sposób postępowania pracodawcy lub jego pracownika oraz stopień naruszenia zakazu dyskryminacji.
Czytaj także: Urlop w okresie wypowiedzenia
Dopuszczalne przejawy nierównego traktowania
Odmienne traktowanie jest dopuszczalne w pewnych przypadkach. Pracodawca może stosować środki, które różnicują sytuację prawną pracownika, ze względu na ochronę rodzicielstwa lub niepełnosprawność.
Dopuszczalne jest także stosowanie kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Dłuższy staż pracy może uzasadniać lepsze warunki pracy pracownika lojalnego wobec pracodawcy.
Szczegółowych informacji w zakresie prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy – komu przysługuje i ile wynosi? Jeśli jesteś zgłoszony do ubezpieczenia wypadkowego w ZUS, to możesz ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy lub uszczerbek na zdrowiu z powodu choroby zawodowej. Sprawdź, jakie obowiązują stawki.
Urlop wypoczynkowy – przydatne informacja dla pracowników Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, czyli osoby, która świadczy pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Nie może on zrzec się tego prawa ani przenieść go na inną osobę. Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie wypoczynkowym?
Urlop bezpłatny – czy pracodawca może go odmówić? Urlop wypoczynkowy jest jednym z przywilejów pracowniczych. Co w przypadku wykorzystania przez pracownika całej puli przysługującego mu urlopu wypoczynkowego – 20 lub 26 dni? Ratunkiem może okazać się urlop bezpłatny, ale czy pracodawca musi wyrazić na niego zgodę? Podpowiadamy.
Zmiana warunków zatrudnienia na wniosek pracownika Pracownicy mają prawo do wnioskowania do pracodawcy o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony. Kiedy takie prawo przysługuje i jakie obowiązki wobec tego ma pracodawca? Podpowiadamy.
Na jakie świadczenia może liczyć ojciec opiekujący się dzieckiem? Ojcowie również mają prawo do płatnego zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego z ZUS. Sprawdź, jakimi uprawnieniami ojcowie muszą podzielić się z matką, a które przysługują wyłącznie ojcom.
Czy kobieta w ciąży może wycofać wypowiedzenie umowy o pracę? Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę zatrudnienia kobiet w ciąży. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę takiej pracownicy, a w niektórych przypadkach umowa, która uległaby rozwiązaniu w okresie ciąży, zostaje przedłużona do dnia porodu. Co w przypadku, jeśli to pracownica składa wypowiedzenie? Wyjaśniamy, czy ma prawo je wycofać z powodu ciąży i w jakich przypadkach.
Równoważny system czasu pracy - zasady System równoważnego czasu pracy jest jedną z elastycznych form normowania czasu pracy. Na czym polega i jakie są jego ograniczenia? Sprawdź!
Na co przeznaczyć środki z Krajowego Funduszu Szkoleniowego? [INFOGRAFIKA] Pracodawcy, którzy zamierzają inwestować w podnoszenie kompetencji pracowników lub własnych mogą wystąpić do urzędu pracy o wsparcie finansowe z Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Na jakiego rodzaju działania można przeznaczyć pozyskane środki? Sprawdźcie sami.
