Czterodniowy tydzień pracy a wypalenie zawodowe
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2025-08-20
W ostatnim czasie dużo mówi się o czterodniowym tygodniu pracy, głównie za sprawą pilotażowego programu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Czy taki system sprawi, że Polacy będą bardziej wypoczęci i odporni na wypalenie zawodowe? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Zapraszamy do lektury.
Według badań CBOS około 11% pracujących Polaków zmaga się z pracoholizmem. To ostrożne szacunki. Coraz więcej osób balansuje na granicy równowagi między pracą a życiem prywatnym. Maile po godzinach czy przychodzenie do pracy mimo choroby to już niemal codzienność. To z kolei sprawia, że Polacy są przemęczeni i zestresowani. Rząd upatruje remedium w 4-dniowym tygodniu pracy, ale czy to na pewno wystarczy?
To może być początek nowego rozdziału - od 1 lipca 2025 w wybranych firmach i instytucjach ruszył pilotaż czterodniowego tygodnia pracy. Cel? Sprawdzić, czy ten model sprawdzi się w polskich realiach. Doświadczenia innych krajów potwierdzają, że skrócenie czasu pracy ma realne przełożenie na samopoczucie zatrudnionych. Pilotaż przeprowadzony przez University of Cambridge i Boston College w ponad 60 brytyjskich firmach pokazało, że po ograniczeniu liczby godzin aż 40% pracowników odczuło spadek stresu, a 75% mówiło o mniejszym wypaleniu zawodowym. To pokazuje, jak dużą szansą może być 4-dniowy tydzień pracy.
Czytaj także: Pilotaż skróconego czasu pracy w Polsce
Złe zarządzanie czasem?
Wielu Polaków przyznaje, że praca, zamiast dawać im satysfakcję i poczucie spełnienia, jest dla nich coraz częściej ciężarem. Potwierdzają to wyniki badania „Zaangażowanie 2024” zrealizowanego przez platformę Enpulse. Co drugi zatrudniony uważa, że praca jest dla nich źródłem nadmiernego stresu, a jeden na czterech czuje, że przytłacza ich ilość obowiązków służbowych. Co trzeci przyznaje z kolei, że ma problemy z zachowaniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
– Polscy pracownicy są jednymi z najbardziej narażonych na pracoholizm i wypalenie zawodowe w Europie. Praca po godzinach dla wielu stała się normą, a weekendy i dni wolne to dla wielu czas, gdy sprawdzają maile, kończą zadania czy robią research. Panuje ciche przyzwolenie na bycie dostępnym. Nikt nie reaguje, gdy ktoś wysyła wiadomość po 22:00 czy odpowiada o 6:30 rano – mówi Magda Pietkiewicz, ekspertka rynku pracy i twórczyni platformy Enpulse. – Można powiedzieć: to wina pracownika, który nie potrafi zarządzać własnym czasem. Ale takie podejście spłyca problem. Jeśli tysiące ludzi regularnie „źle zarządza czasem”, to może wcale nie chodzi o to, że nie potrafią wyznaczać priorytetów, tylko o coś innego? – mówi Magda Pietkiewicz.
Brak realnego wypoczynku
Wiele badań potwierdza, że duża część pracowników czuje presję, by być dostępnym poza godzinami pracy. Takie zjawiska jak prezenteizm – czyli przychodzenie do pracy mimo choroby – oraz leaveism, polegający na wykonywaniu obowiązków podczas urlopu czy nawet L4, stały się niemal normą. Aż 62% Polaków pomimo choroby decyduje się stawić w pracy, a 56% pracuje wieczorami lub w dni wolne. Co więcej, tylko co drugi polski pracownik wykorzystuje cały przysługujący mu urlop w ciągu roku kalendarzowego. W rezultacie brakuje nam realnego odpoczynku, który jest kluczowy dla zdrowia psychicznego i zapobiegania wypaleniu.
– Jeśli manager pisze maile w niedzielę wieczorem albo łączy się na spotkanie z gorączką, to wysyła do zespołu jasny sygnał: tak wygląda zaangażowanie. Nikt tego nie mówi wprost, ale wszyscy rozumieją przekaz – dostępność 24/7 staje się niepisanym standardem – mówi Magda Pietkiewicz. – Co gorsza, presję narzucają sobie sami pracownicy. Wszechobecne FOMO, czyli fear of missing out, przekłada się także na pracę. Coraz częściej mamy też do czynienia z tak zwanym L4 shaming – stygmatyzowania pracowników korzystających ze zwolnień lekarskich. Te niepokojące zjawiska powinny budzić realny niepokój i skłaniać do refleksji. Takie działanie to znak, że skrócenie tygodnia pracy nie poprawi sytuacji pracowników – mówi Magda Pietkiewicz.
Czytaj także: Praca a stres. Jak to wygląda w Polsce?
Prawo do bycia offline
W niektórych krajach Europy wprowadzono już przepisy prawne mające wspierać work-life balance. We Francji od 2017 roku w firmach zatrudniających co najmniej 50 osób obowiązuje „droit à la déconnexion”. Ta regulacja daje pracownikom prawo do wyłączenia służbowych telefonów i maili po godzinach pracy. W Portugalii zabrania się kontaktów pracodawców z pracownikami po godzinach pracy poza wyjątkowymi sytuacjami. Za złamanie tego zakazu można dostać grzywnę do kilku tys. euro. Z kolei we Włoszech prawo wymusza zawieranie umów dotyczących pracy zdalnej. Muszą one zawierać określenie czasu odpoczynku i mechanizmy zaprzestania korzystania z narzędzi cyfrowych po pracy.
Polska wciąż pozostaje na etapie dyskusji nad takimi rozwiązaniami. Zgodnie z obowiązującymi przepisami — w tym nowelizacją dotyczącą telepracy — pracownik z formalnego punktu widzenia nie jest zobowiązany do pozostawania w kontakcie po godzinach pracy. Brak jednak zapisu, który jednoznacznie chroniłby prawo do bycia offline. Takie regulacje mogą pojawić się już niedługo. Unia Europejska jest obecnie na etapie opracowywania dyrektywy dotyczącej prawa do rozłączenia się i telepracy. Jeśli zostanie przyjęta na poziomie UE, Polska będzie musiała ją wdrożyć.
– Prawo prawem, ale jeśli chcemy prawdziwej zmiany, potrzebujemy czegoś więcej – mówi Magda Pietkiewicz, ekspertka rynku pracy. – Czterodniowy tydzień pracy nie może być kolejnym ładnie brzmiącym sloganem. Musi iść w parze z przebudową kultury organizacyjnej. Takiej, w której odpoczynek nie jest traktowany jak przywilej, ale jako element obowiązków służbowych – dodaje. – Problem w tym, że dziś mamy system, który nagradza dostępność 24/7. W takim układzie skrócenie tygodnia pracy może nie przynieść oczekiwanych efektów. Wręcz przeciwnie, może tylko zwiększyć tempo i presję. Bo jeśli nie zmienimy sposoby myślenia o pracy i odpoczynku, to ten „wolny dzień” szybko stanie się dniem do nadrabiania zaległości. A to już nie jest efektywność – to przepracowanie w nowym opakowaniu. Warto też zwrócić uwagę, że pracownicy coraz częściej mówią o skróceniu dnia pracy w piątek zamiast o całkowicie wolnym piątku. Warto wsłuchać się w głosy pracowników i mądrze zarządzać – podsumowuje ekspertka.
Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii.
Źródła:
Autonomy Work - The results are in: the UK's four-day week pilot - Luty 2023.
Bankier.pl – Gdy prywatne życie staje się marginesem – Marzec 2024.
Enpulse – Zaangażowanie 2024 – Luty 2025.
EnelMed – Łączy nas zdrowie – Lipiec 2025.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Pilotaż skróconego czasu pracy w Polsce Polska dołącza do grona państw badających wpływ skróconego wymiaru czasu pracy. Jego testowanie rozpocznie się 1 stycznia 2026 r. i potrwa do końca 2026 roku. Już w sierpniu 2025 r. ruszają nabory wniosków do programu. Co o nim wiemy?
Stres i wypalenie zawodowe – cichy wróg współczesnego pracownika Współczesny rynek pracy niesie za sobą wiele wyzwań. Ciągła presja na efektywność, wysokie tempo życia, rywalizacja, brak stabilności zatrudnienia oraz stale rosnące oczekiwania pracodawców prowadzą do wzmożonego stresu, który – jeśli nie jest właściwie zarządzany – może przerodzić się w wypalenie zawodowe. Ten problem dotyczy coraz większej liczby osób i coraz częściej nie tylko przedstawicieli zawodów wysokiego ryzyka psychicznego, jak lekarze, nauczyciele czy pracownicy socjalni, ale również menedżerów, a nawet freelancerów.
Naukowcy w potrzebie – nowa propozycja NAWA Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) została powołana m.in. w celu umiędzynarodowienia polskiej nauki i wzmocnienia w jej ramach współpracy międzynarodowej. Niedawno agencja ogłosiła nowy program – Naukowcy w potrzebie. Na czym polega i do kogo jest skierowany?
Czterodniowy tydzień pracy – czy to realne? Wraz z nastaniem nowego roku wielu z nas sięga po kalendarz i wertuje karty w poszukiwaniu potencjalnych długich weekendów. A co jeśli już niedługo będzie nam przysługiwać prawo do trzech dni wolnych w tygodniu?
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu? [RAPORT] „W przeciwieństwie do zwykłego zmęczenia, w którym wypoczynek przynosi ulgę, wypalenie zawodowe to stan chroniczny – bez względu na to, czy jesteśmy po weekendzie, czy po długim urlopie, wracamy do pracy i dopada nas zespół trzech objawów – wyczerpanie psychoruchowe, negatywne ocenianie swoich kompetencji i przyszłości oraz depersonalizacja innych, czyli postrzeganie ich jako szarej, irytującej masy, wobec której brak nam już empatii i cierpliwości” – mówi dr Beata Rajba, psycholog z WSKZ. Manpower zapytał pracowników, w jaki sposób pracodawcy mogliby zapobiegać zjawisku wypalenia zawodowego. Oto, co odpowiedzieli.
Rynek pracy a zdrowie psychiczne. Wyzwania i rozwiązania Praca jest jedynym z kluczowych elementów życia człowieka, wpływającym na jego poczucie wartości, stabilność finansową oraz relacje społeczne. Jednak gdy warunki pracy są niekorzystne, mogą stać się źródłem poważnych problemów psychicznych. Długotrwały stres, nadmierne obciążenie obowiązkami, brak wsparcia ze strony przełożonych oraz niepewność zatrudnienia, to jedne z czynników, które mogą prowadzić do zaburzeń, takich jak depresja, lęki czy wypalenie zawodowe.
Zadaniowy czas pracy - zasady Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy. Na czym polega i kto może pracować w takim systemie? Podpowiadamy.
Równoważny system czasu pracy - zasady System równoważnego czasu pracy jest jedną z elastycznych form normowania czasu pracy. Na czym polega i jakie są jego ograniczenia? Sprawdź!
