Prawa i obowiązki osoby bezrobotnej - Artykuł

Status bezrobotnego przysługuje Ci przez okres 3 lat od dnia rejestracji, z wyjątkiem sytuacji, w których zgodnie z ustawą, następuje utrata tego statusu.

Ponowne nabycie statusu bezrobotnego może nastąpić w wyniku ponownej rejestracji, po upływie 90 dni. Wtedy okres 3 lat rozpoczyna swój bieg na nowo.

Uwaga! Okres objęcia statusem bezrobotnego może ulec przedłużeniu o czas niezbędny do zakończenia formy pomocy, jaką objął Cię urząd pracy.

Dłużej w rejestrze osób bezrobotnych pozostanie również kobieta, która po zarejestrowaniu w PUP urodzi dziecko. Okres objęcia jej statusem ulega wtedy przedłużeniu o czas, przez który przysługiwałby jej, zgodnie z odrębnymi przepisami, zasiłek macierzyński.

Jakie obowiązki ma osoba bezrobotna?

Jeżeli jesteś osobą bezrobotną, zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy, do Twoich obowiązków należy:

• utrzymywanie kontaktu z urzędem co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie;
• udział w przygotowaniu i realizowaniu indywidualnego planu działania „IPD” przewidzianego dla bezrobotnego;
• udział w formach pomocy lub przystąpienie do egzaminu umożliwiającego uzyskanie dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności, jeżeli zostaną Ci zaproponowane;
• udział w realizacji pakietu aktywizacyjnego, składającego się z więcej niż jednej formy pomocy (maksymalnie do trzech form pomocy), po skierowaniu Ciebie przez urząd;
• informowanie urzędu o wszelkich zmianach w danych przekazanych w trakcie rejestracji oraz w złożonych oświadczeniach, w terminie 7 dni od dnia ich wystąpienia;
• informowanie urzędu o planowanej zmianie miejsca zamieszkania, mającej wpływ na zmianę właściwości urzędu;
• zawiadomienie urzędu o okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego w terminie 7 dni od daty ich wystąpienia;
• zapoznanie się z prawami i obowiązkami związanymi z uczestnictwem w danej formie pomocy;
• udział w formie pomocy realizowanej przez inny PUP niż ten, w którym jesteś zarejestrowany, na warunkach określonych w porozumieniu między PUP;
• udział w formie pomocy realizowanej u przedsiębiorcy niezatrudniającego pracownika, na zasadach przewidzianych dla pracodawców, po skierowaniu Ciebie przez urząd;
• zastosowaniu się do 90 dni przerwy między okresami objęcia tą samą formą wsparcia, jeśli zakończenie jej realizacji nastąpiło bez uzasadnionej przyczyny (nie było spowodowane podjęciem zatrudnienia, innejpracy zarobkowej lub działalności gospodarczej na okres nie krótszy niż miesiąc);
• powiadomienie urzędu o odbywaniu wolontariatu lub praktyki absolwenckiej i przedstawienia zawartego porozumienia lub umowy;
• powiadomienie urzędu o pełnieniu funkcji członka statutowych władz organizacji pozarządowej i przedstawienia oświadczenia organizacji potwierdzającego pełnienie tej funkcji i niepobieranie wynagrodzenia z tego tytułu;
• poddanie się badaniom lekarskim lub psychologicznym mającym na celu ustalenie zdolności do pracy;
• zawiadomienie w ciągu 7 dni urzędu o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło) lub o złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej „CEIDG” oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę prawa do zasiłku;
• zawiadamianie urzędu o niezdolności do pracy w terminie 2 dni od wystawienia zaświadczenia lekarskiego oraz dostarczanie do urzędu zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby na druku określonym w odrębnych przepisach w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania;
• zawiadomienie urzędu o pobycie za granicą (okres ten nie może przekroczyć łącznie 30 dni w okresie jednego roku kalendarzowego);
• powiadomienie urzędu o udziale w szkoleniu bez skierowania starosty, finansowanym z publicznych środków wspólnotowych i krajowych, organizowanym przez inny podmiot niż urząd, w terminie co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem szkolenia;
• składanie lub przesyłanie urzędowi pisemnego oświadczenia o przychodach pod rygorem odpowiedzialności karnej oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie w terminie 7 dni od uzyskania tych przychodów;
• zwrot kwoty nienależnie pobranego świadczenia, np. zasiłku, stypendium lub innych świadczeń finansowanych z Funduszu Pracy, wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji urzędu.

Jakie prawa ma osoba bezrobotna?

Jako osoba bezrobotna masz prawo do:

• rejestracji w powiatowym urzędzie pracy zgodnym z miejscem Twojego zamieszkania, po przedstawieniu niezbędnych dokumentów;
• korzystania nieodpłatnie z usług rynku pracy, takich jak: pośrednictwo pracy na terenie kraju i za granicą, poradnictwo zawodowe oraz udział w zajęciach i warsztatach aktywizacyjnych, organizowanych w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy;
• pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeśli spełniasz warunki do jego nabycia;
• ubiegania się o udział w szkoleniach finansowanych ze środków Funduszu Pracy, jak również korzystania z innych form i instrumentów wsparcia, takich jak: staż, bony, jednorazowe środki lub pożyczka na
• rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej, prace społecznie użyteczne, grant na utworzenie stanowiska w formie pracy zdalnej, pożyczka edukacyjna, świadczenie aktywizacyjne, zwrot kosztów potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności, uznania kwalifikacji zawodowych i postępowania nostryfikacyjnego;
• ubiegania się o korzystanie z robót publicznych, prac interwencyjnych;
• ubiegania się o inne finansowe formy wsparcia, takie jak: refundacja kosztów opieki nad dzieckiem, zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania, dodatek aktywizacyjny, jeżeli spełnisz określone warunki;
• ubezpieczenia zdrowotnego, o ile nie podlegasz ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu (np. ubezpieczenie rolników w KRUS, pobieranie renty rodzinnej).

Podstawa prawna:

 Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (art. 62 ust. 1 i 3, art. 63, art. 64, art. 65 ust. 1, art. 67, art. 73 ust. 2-3, art. 75, art. 76, art. 77, art. 110, art. 201, art. 205 ust. 1, art. 229, art. 231, art. 232, art. 239 ust. 2, art. 246 ust. 1)

Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii