Praca a zdrowie psychiczne
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2024-10-23
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia, zdrowie psychiczne to „dobrostan, w którym jednostka uświadamia sobie własne możliwości, potrafi radzić sobie z normalnymi stresami życiowymi, może produktywnie pracować i jest w stanie wnieść wkład do swojej społeczności”. Na zdrowie psychiczne wpływa wszystko to, co wywołuje w nas emocje – życie prywatne, relacje z ludźmi, sytuacja ekonomiczna na świecie i wiele więcej. Wśród tych elementów, szczególnie ważna jest praca.
Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega, że w niedalekiej przyszłości może nas czekać pandemia chorób psychicznych. Jednymi z groźniejszych zaburzeń są te związane z pracą, czyli wypaleniem zawodowym i pracoholizmem.
„Wypalenie zawodowe nie jest czymś, co przychodzi z dnia na dzień. To proces, w którym objawy narastają pomimo naszych wysiłków, a my sami przechodzimy powoli od walki i prób zmobilizowania siebie czy zmiany swojego otoczenia w pracy do apatii i zobojętnienia” – mówi dr Beata Rajba, psycholog z WSKZ.
Praca jest ważna, ale nie najważniejsza
Praca może pozytywnie wpływać na zdrowie psychiczne. Wykonując obowiązki służbowe zaspokajamy kilka bardzo istotnych potrzeb, z psychologicznego punktu widzenia. W pracy mamy okazję wykazać się i zostać docenionym. Jest to kluczowe dla poczucia własnej wartości. Człowiek jest istotą społeczną, a praca pozwala poczuć, że jesteśmy ważnym elementem szerokiej społeczności. Zaspokaja także naszą potrzebę bezpieczeństwa, zapewniając środki do życia. Dzięki pracy możemy się rozwijać – podejmować nowe wyzwania i poszerzać swoje kompetencje. Paradoksalnie, praca może się również stać źródłem wielu negatywnych emocji zagrażających naszemu zdrowiu psychicznemu.
– Do najpoważniejszych wyzwań związanych ze zdrowiem psychicznym w miejscu pracy, można zaliczyć wypalenie zawodowe i pracoholizm. To pierwsze jest efektem chronicznego stresu, rutyny czy braku sprawczości w pracy. Z kolei drugie jest niebezpiecznym uzależnieniem, które prowadzi do tego, że praca staje się priorytetem. Zaciera się wtedy granica między życiem prywatnym a zawodowym, co oddziałuje negatywnie nie tylko na życie społeczne, lecz także na zdrowie fizyczne i psychiczne. Oba te zjawiska to realne zagrożenia – według niektórych szacunków nawet 80% pracowników może być zagrożonych wypaleniem zawodowym, z kolei nawet 60% może popaść w pracoholizm. To zatrważające dane – podkreśla Magda Pietkiewicz, ekspert rynku pracy i twórczyni platformy Enpulse. – Nie mniejszym zagrożeniem dla naszego dobrostanu jest monotonia w pracy czy poczucie bycia niedocenianym. Niezaspokojona potrzeba uznania – poczucie bycia niezauważonym i zbytecznym – to także pierwszy krok do dużo poważniejszych zmagań psychicznych – zaznacza ekspertka.
Czytaj także: Rynek pracy a zdrowie psychiczne. Wyzwania i rozwiązania
Zaangażowanie pracodawcy i pracownika
Firma to maszyna składająca się z wielu drobnych i skomplikowanych elementów. W tej maszynie każdy pełni określoną rolę i ma wpływ na działanie innych mechanizmów. Aby maszyna działała dobrze potrzebne są odpowiednie warunki. Trzeba dopasować rytm i tempo działania tego skomplikowanego organizmu do wszystkich członków organizacji. To zadanie pracodawcy.
– Tak naprawdę chodzi o stworzenie wartościowego środowiska pracy, czyli, najogólniej rzecz ujmując, miejsca, w którym pracownicy będą czuli się dobrze, gdzie będą się wzajemnie inspirować i wspierać. Aby wykreować taką przestrzeń pracodawca powinien być w pełni „zanurzony” w życie firmy. Znać ludzi, z którym przyszło mu pracować. Być uważnym na ich potrzeby i oczekiwania. Wspierać ich i otwarcie rozmawiać o otoczeniu, które wspólnie tworzą i zmianach, jakie mogą zostać wprowadzone, by wszystkim pracowało się lepiej – mówi Magda Pietkiewicz. – Stworzenie takiej atmosfery to tak naprawdę „praca u podstaw”, ponieważ środowisko pracy jest pochodną wypracowanej na przestrzeni lat kultury organizacyjnej danej firmy – dodaje.
Trzeba podkreślić, że nie tylko od pracodawcy zależy dobrostan pracowników. Sami zainteresowani mogą, a nawet powinni, również o niego dbać. Jedną z najważniejszych rzeczy, którą pracownicy mogą wykorzystać w tym celu jest sprawczość. Należy zacząć od zastanowienia się czego brakuje nam w pracy i przekazać to pracodawcy. Nie zawsze jest to łatwe, ale warto próbować. Ważna jest też dbałość o zachowanie balansu pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym. Nie zawsze da się podzielić czas dokładnie 50/50. Powinniśmy jednak dać sobie prawo do odpoczynku po wytężonej pracy. Trzeba o tym pamiętać szczególnie dziś, gdy coraz więcej pracowników korzysta z hybrydowego lub całkowicie zdalnego trybu pracy, w którym granice między tym co nasze a tym co służbowe są niemal niewidoczne.
Czytaj także: Zaangażowanie pracowników. Jak oceniają je Polacy?
Strefa zawodowa, strefa prywatna
Praca jest niewątpliwie jednym z ważniejszych elementów determinujących nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne. Wyniki badania „Zaangażowanie i Benefity 2024” wskazują, że 82% pracowników uważa dobrostan za ważny elementem wpływający na to, w jaki sposób wykonują swoje obowiązki służbowe. Trzeba jednak pamiętać, że to, czego doświadczamy w sferze zawodowej, ma wpływ na to, co czujemy również w sferze prywatnej. I odwrotnie. To trochę jak naczynia połączone.
– Każdego dnia zmagamy się z licznymi stresorami i z nadmierną ilością bodźców. Nasze zdrowie psychiczne zostaje wystawione na próbę. Niepewna sytuacja geopolityczna, wymagające otoczenie ekonomiczne i zmiany klimatyczne prowadzące do coraz częstszych kataklizmów, jak chociażby niedawna powódź – to wszystko wpływa na nasz dobrostan. Dodatkowo, nowe technologie, które miały nam pomagać, coraz częściej wprowadzają w nasze życie więcej zamieszania niż porządku. Świat rozwija się w niesamowitym tempie, trudno nadążyć. Część z nas może nie podołać wyzwaniu, jakim będzie dopasowywanie się do coraz szybszych zmian. Według prognoz Światowej Organizacji Zdrowia, w niedalekiej przyszłości może nas czekać epidemia chorób psychicznych. Właśnie dlatego tak istotna staje się dziś samoświadomość – monitorowanie swoich emocji i uważność. Pracownicy powinni uczyć się tego, a pracodawcy wspierać ten proces. Tylko w ten sposób będziemy w stanie osiągnąć dobrostan i równowagę – podsumowuje Magda Pietkiewicz.
Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii
Źródło:
Źródło: Enpulse.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:

Rynek pracy w 2025 r. w opinii ekspertów Przewidywanie przyszłości jest bardzo trudne. Zwłaszcza w tak dynamicznych czasach, gdzie sytuacja geopolityczna zmienia się z dnia na dzień. Zmiany te odbijają się również na rynku pracy. Firmy zmuszone są do podejmowania kroków, dostosowujących ich działanie do otaczającej rzeczywistości. Jaki będzie dla rynku pracy 2025 r.? Oto opinie ekspertów Great Place To Work.

Jakie są powody zatrudniania i zwalniania pracowników? Jakie są powody zatrudniania pracowników, a jakie redukcji etatów w polskich firmach? Jak to wygląda na świecie? Na te pytania stara się odpowiedzieć analiza przygotowana przez pracowników ManpowerGroup.

Problemy rekrutacyjne branży IT Na jakie trudności w rekrutacji pracowników natrafiają firmy z branży nowych technologii? Jakich kompetencji zdaniem pracodawców szczególnie brakuje na rynku pracy IT? Którzy kandydaci mogli liczyć na najwięcej ofert w ubiegłym roku? Przedstawiamy najważniejsze wnioski płynące z raportu „Niedobór talentów 2025”.

Pokolenie Z na rynku pracy Pokolenie Z, czyli osób urodzonych po 1995 r. coraz liczniej wkracza na rynek pracy. Jak młodych pracowników postrzegają pracodawcy? Czego Zetki oczekują od miejsca pracy i jak postrzegają sztuczną inteligencję? Odpowiadamy.

Problemy z rekrutacją, czyli o niedoborze talentów Znalezienie odpowiednich kandydatów do pracy okazuje się sporym wyzwaniem. Problem z zatrudnieniem kompetentnych pracowników zgłasza ponad połowa polskich pracodawców. Jak to wygląda w liczbach? W których branżach najtrudniej znaleźć pracowników? Przedstawiamy wyniki raportu „Niedobór talentów 2025”.

Przyszłość rynku pracy – prognoza WEF W niedawnym artykule poruszyliśmy kwestię związaną ze sztuczną inteligencją i zmianami zachodzącymi na rynku pracy. Jakie natomiast są przewidywania ekspertów? Na jakie zawody najbardziej wzrośnie zapotrzebowanie, a które stracą na znaczeniu?

Czym jest plan urlopów? Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, a więc osoby świadczącej pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Aby czas wolny wszystkich zatrudnionych nadmiernie nie zaburzał funkcjonowania zakładu pracy, potrzebny jest plan. Już pod koniec jednego lub na początku kolejnego roku określa się w nim kto i kiedy skorzysta z przysługującego mu urlopu. Co warto wiedzieć o planie urlopowym?

Rynek pracy w obliczu rosnącego znaczenia sztucznej inteligencji Większość pracowników czuje niepokój i niepewność w związku z wprowadzaniem na rynek pracy technologii wspieranych przez sztuczną inteligencję. Czy słusznie? Jak można poprawić nastrój i nastawienie pracowników, którzy obawiają się o swoją przyszłość w związku z obecnością AI? Wskazówki przynoszą badania rynku pracy. Oto niektóre z nich.