Work-life balance, czyli jak pogodzić pracę z życiem prywatnym? - Rynek pracy na co dzień

Work-life balance to idea głosząca dążenie do zachowania równowagi między pracą a życiem prywatnym. Zakłada zorganizowanie pracy w taki sposób, aby pracownik –  nie zaniedbując obowiązków służbowych – mógł skupić się także na swoim życiu prywatnym.

Jest to oczywiście stan idealny, nierzadko trudny do zrealizowania – zwłaszcza wśród wysoko postawionych specjalistów. Niemniej jednak, organizacja trybu pracy przy uwzględnieniu tej zasady może przyczynić się do zminimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia wypalenia zawodowego lub innych negatywnych skutków u pracownika. Co więcej, wobec postępującej luki demograficznej i rosnącego popytu na specjalistów, coraz więcej firm w swoich ogłoszeniach kreuje się jako podmiot realizujący taką politykę. Co więc ją cechuje?

Zasady work-life balance:

• Odpowiednia organizacja pracy – hierarchizacja zadań do wykonania i określenie ich priorytetów umożliwia skupienie się na najważniejszych obowiązkach. Ogranicza to chociażby pozostawanie w pracy po godzinach.
• Oddzielenie sfery zawodowej od prywatnej – dobrą praktyką jest, aby „nie przynosić” pracy do domu. Rozgraniczenie tych dwóch sfer życia niewątpliwie pomaga w zachowaniu wewnętrznej równowagi i właściwego podejścia do swoich obowiązków – tak w pracy, jak i w rodzinie lub wśród znajomych.
• Wsparcie społeczne i empatia – ważne jest, aby zarówno wśród współpracowników, jak i domowników stworzyć poczucie zrozumienia dla siebie nawzajem. Odpowiednie ułożenie relacji pomaga w skutecznym podejściu do swoich obowiązków – pod warunkiem, że z własnej przyczyny ich nie zaniedbamy.

Czytaj także: Jak hobby pomaga w karierze zawodowej?

Korzyści z wdrożenia work-life balance:

• Zwiększenie efektywności – nadmiar czasu spędzonego w pracy nie oznacza lepszego jej efektu. Częściej natomiast prowadzi do frustracji i przemęczenia wśród pracowników.
• Natomiast pracownik, który nie ma poczucia przebywania w pracy „za karę”,jednocześnie posiadający czas na realizację swego życia prywatnego, jest bardziej zaangażowany w wykonywaną pracę.
• Obniżenie poziomu stresu – ten, kto nie spędza większości dnia na rozmyślaniu o pracy, ma więcej czasu na odpoczynek. Co za tym idzie, jest mniej podatny na obciążenie stresem i innymi szkodliwymi czynnikami.
• Poprawa stosunków w pracy – większa elastyczność i równowaga w pracy sprawia, że pracownicy są mniej skłonni do impulsywnych reakcji. W takich okolicznościach łatwiej jest budować poczucie jedności, a tym samym stworzyć lepszy zespół.
• Identyfikacja pracownika z miejscem pracy – zadowolony pracownik z reguły nie szuka sposobności, aby zmienić miejsce zatrudnienia przy pierwszej okazji.

Przykłady wdrażania

Work-life balance można wprowadzać w różny sposób. Nie ma zresztą jednego, typowego dla wszystkich zawodów i zakładów pracy wzorca. Niekiedy jednak to przepisy prawa wpływają na wdrażanie takiej polityki. W niektórych krajach (np. Belgia, Holandia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania) trwają programy pilotażowe związane z przejściem na czterodniowy tydzień pracy. Nieobce są także koncepcje skracające dzień pracy (we Francji pracuje się 35 godzin w tygodniu).

Także pandemia koronawirusa zrewolucjonizowała podejście do trybu pracy. Praca zdalna w przypadku zawodów typowo biurowych jest niemal codziennością. Niewielu dziwi już możliwość świadczenia pracy z domu.

Kolejnym przykładem na zastosowanie zasady work-life balance jest elastyczny czas pracy. Zwykle kojarzy się nam ona z ofertami pracy kierowanymi do studentów, jednak coraz więcej firm umożliwia swoim pracownikom dopasowanie godzin pracy. Możemy tu mówić zarówno o ruchomych godzinach jej rozpoczęcia, jak i możliwością jej wcześniejszego skończenia danego dnia i odrobienia zaległości w późniejszym terminie. Za specyficzną formę work-life balance uznać można funkcjonującą niekiedy (zwłaszcza w korporacjach) przerwę obiadową. W zależności od potrzeb i wymiaru takiej przerwy, pracownik może w spokoju zjeść posiłek lub załatwić jakąś sprawę „na mieście”. Coraz więcej firm wyznacza w swoich biurach strefy relaksu, w których pracownicy mogą choć na chwilę zapomnieć o służbowych obowiązkach i odstresować się przy konsoli lub piłkarzykach albo po prostu wygodnie usiąść w strefie ciszy.

Czytaj także: Praca a zdrowie psychiczne

Jednak zasada równowagi nie dotyczy wyłącznie czasu spędzonego w pracy. W istocie work-life balance równie ważne jest, aby po jej zakończeniu pracownik mógł skupić się na odpoczynku. W niektórych krajach już obowiązują przepisy, które zabraniają przełożonym kontaktowania się z pracownikami po godzinach pracy. Są to rozwiązania znane jako „prawo do wyłączenia się”, nad którym trwają prace także na poziomie Parlamentu Europejskiego.

Niezależnie od tego, w niektórych branżach obowiązuje także zakaz logowania się do służbowych systemów i e-maili w trakcie urlopów i czasu wolnego od pracy. Z jednej strony wzmacnia to procedury bezpieczeństwa i minimalizuje ryzyko ewentualnego wycieku danych, z drugiej – pozwala pracownikowi poczuć, że faktycznie jest na urlopie.

Przeszkody we wdrażaniu

Istnieją jednak czynniki, które sprawiają, że wdrożenie zasady work-life balance jest trudniejsze. Wśród nich wyróżnić możemy:

• Specjalistyczne stanowisko pracy – pracownicy zatrudnieni na zasadach nienormatywnego czasu pracy lub pełniący kluczowe funkcje w swoich zespołach nierzadko nie mają możliwości całkowicie odciąć się od swoich obowiązków po opuszczeniu biura. Dotyczy to menedżerów, kierowników, specjalistów PR w wielkich korporacjach czy lekarzy lub funkcjonariuszy służb.
• Brak elastyczności ze strony szefostwa – wdrażanie polityki work-life balance zależy od podejścia do niej kierownictwa danego zakładu pracy. Jeśli jest ono nieprzychylne, to dyskusje na ten temat mogą w zasadzie ograniczyć się do teoretycznych rozważań.
• Pracoholizm – nawet obowiązujące w pracy zasady work-life balance na nic się zdadzą, jeśli sam pracownik będzie wykazywał się nadgorliwością w wykonywaniu swojej pracy. Warto przez moment zastanowić się, czy nie spędzamy za dużo czasu w samej pracy lub rozmyślając o niej – jeśli tak jest, być może warto trochę odpuścić. Jeśli sami nie możemy sobie z tym poradzić, warto skorzystać z pomocy psychologa.
• Stały dostęp do urządzeń mobilnych i Internetu – smartfon w kieszeni lub smartwatch na nadgarstku sprawiły, że jesteśmy podpięci do Internetu niemal przez całą dobę. Wystarczy jedno powiadomienie o przychodzącym mailu lub połączeniu od klienta, abyśmy przeszli w tryb pracy lub myślenia o niej – nawet nieświadomie.

Podsumowując, zasada work-life balance wydaje się atrakcyjną, niekiedy wręcz utopijną wizją. Rozgraniczenie sfery życia zawodowego od prywatnego może jednak przynieść wiele korzyści, o czym powinni pamiętać zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Miejmy nadzieję, że prędzej niż później koncepcja ta stanie się powszechnie obowiązującą.

Adam Utko (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)