Czym jest Fundusz Pracy? - Rynek pracy w prawie

Fundusz Pracy jest funduszem celowym, który powstał w 1990 roku. Pochodzące z niego środki mają za zadanie łagodzić skutki bezrobocia i utraty pracy. Środki te przeznaczane są głównie na zasiłki dla osób bezrobotnych, stypendia naukowe, szkolenia w celu przekwalifikowania zawodowego i innego typu dofinansowania. Zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i obowiązkowych ubezpieczeń rentowych, w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Kto ma obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy?

Składki na Fundusz Pracy ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę opłacają:

• pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby:
  • pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
  • wykonujące pracę nakładczą,
  • wykonujące umowy agencyjne lub umowy zlecenia albo inne umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby współpracujące z tymi osobami,
  • wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
  • pobierające stypendium sportowe,
  • otrzymujące świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym, świadczenie górnicze lub górniczy zasiłek socjalny albo wynagrodzenie przysługujące w okresie świadczenia górniczego, stypendium na przekwalifikowanie lub kontraktu szkoleniowego,
  • będące żołnierzami zawodowymi lub funkcjonariuszami niespełniającymi warunków do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej (określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej) oraz ich rodzin, o ile po zwolnieniu ze służby lub rozwiązaniu stosunku pracy odprowadzono za te osoby składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od uposażenia lub wynagrodzenia wypłaconego w okresie służby lub stosunku pracy na podstawie odrębnych przepisów (obowiązek ten odnosi się do żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy zostali zwolnieni ze służby nie wcześniej niż 1 stycznia 2006 r.),
  • będące funkcjonariuszami, które w chwili zwolnienia ze służby spełniają jedynie warunki do nabycia prawa do policyjnej renty inwalidzkiej, w przypadku przekazania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (obowiązek ten odnosi się do funkcjonariuszy, którzy zostali zwolnieni ze służby nie wcześniej niż 1 stycznia 2006 r.);
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych – za swoich członków z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha przeliczeniowe;
• inne niż wymienione wyżej osoby, podlegające ubezpieczeniu emerytalnemu i ubezpieczeniom rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu.

Kiedy Fundusz Pracy nie jest opłacany?

Płatnik składek nie opłaca składek na FP za osoby, które:

• są duchownymi,
• pobierają na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłek stały,
• pobierają, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka,
• pobierają na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów zasiłek dla opiekuna,
• są objęte ubezpieczeniem społecznym rolników,
• są żołnierzami niezawodowymi w służbie czynnej,
• odbywają zastępcze formy służby wojskowej,
• przebywają na urlopach wychowawczych oraz pobierają zasiłek macierzyński,
• pobierają świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
• świadczą pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3,
• sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, o których mowa w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (z wyłączeniem osób wymienionych w art. 6b ust. 1 tej ustawy - z uwagi na objęcie ich tylko ubezpieczeniem emerytalnym),
• są doktorantami, którzy otrzymują stypendium doktoranckie, o którym mowa w art. 209 ust. 1 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,
• posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zatrudnionych przez: Przedsiębiorcę Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy RP, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki nad Niewidomymi w Laskach lub zakłady aktywności zawodowej,
• wracają do pracy z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego; składek nie opłaca się przez 36 miesięcy, od pierwszego miesiąca po powrocie z takiego urlopu,
• ukończyły 50 lat i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawali w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy; składek nie opłaca się przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę,
• zostały skierowane do pracy przez powiatowy urząd pracy oraz nie ukończyli 30 lat; składek nie opłaca się przez 12 miesięcy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę,
• ukończyły 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni).

Fundusz Pracy a zasiłek dla bezrobotnych

Prawo do zasiłku będzie przysługiwać, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 365 dni osoba rejestrująca się była zatrudniona i osiągała wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy i ubezpieczenie społeczne.

Jeśli składka na Fundusz Pracy nie była odprowadzana, np. z powodu wykonywania umowy o dzieło, która nie jest oskładkowana lub w przypadku przedsiębiorcy opłacającego tzw. „mały ZUS”, to zasiłek dla bezrobotnych nie będzie mógł być przyznany. Dlatego podczas rejestracji osoba bezrobotna powinna przedstawić w urzędzie pracy zaświadczenie z ZUS o wysokości odprowadzanych składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy.

Przydatne informacje

Zleceniodawca, który jest osobą fizyczną i nie zatrudnia ani jednego pracownika, nie opłaca składek na FP za osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jeżeli ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i ubezpieczeniom rentowym z więcej niż jednego tytułu, to obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy powstaje, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tych tytułów wyniesie co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W wymienionych sytuacjach ubezpieczony składa stosowne oświadczenie każdemu pracodawcy.

Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych https://www.zus.pl/