Umowa zlecenia a staż pracy - Rynek pracy w prawie

Kodeks pracy nie definiuje jednoznacznie pojęcia stażu pracy oraz nie określa jakie okresy są zaliczane do pracowniczego stażu pracy. Najczęściej jest to okres, w którym pracownik świadczy pracę w ramach stosunku pracy, a więc na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru bądź spółdzielczej umowy o pracę, bez względu na tryb rozwiązania stosunku pracy czy na wielkość etatu.

Staż pracy

Staż pracy można określić jako łączną długość okresów zatrudnienia, które mają istotne znaczenie przy ustalaniu uprawnień pracowniczych, np. wymiaru urlopu wypoczynkowego, prawa do odprawy czy prawa do nagrody jubileuszowej. Są to jednak przywileje związane z umową o pracę. Tak więc umowa cywilnoprawna nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Prawo do emerytury

W celu ustalenia czy umowa zlecenia liczy się do emerytury należy rozróżnić dwie kwestie – wpływ umowy zlecenia na ustalenie wysokości emerytury oraz na staż pracy uprawniający do przejścia na emeryturę.

Wysokość emerytury zależy od okresu i wysokości odprowadzanych składek na ubezpieczenie emerytalne. Z tytułu umowy zlecenia składki na ubezpieczenia społeczne (w tym składki emerytalne) są obowiązkowe. Zwolnieni z obowiązku opłacania składek społecznych są uczniowie i studenci do 26. roku życia oraz osoby, które posiadają inne tytuły do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, których podstawa w miesiącu wynosi przynajmniej minimalne wynagrodzenie. Oznacza to, że do ustalenia wysokości emerytury uwzględnia się wszystkie okresy opłacania składki emerytalnej, w tym także z umowy zlecenia.

Okresy, w których odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne, niezależnie czy to ze stosunku pracy, czy z umowy cywilnoprawnej, wlicza się do tzw. okresów składkowych dających prawo do emerytury. Mimo oskładkowania umowy zlecenia na zasadach podobnych jak w przypadku umowy o pracę, nie ma możliwości zaliczenia okresu zatrudnienia na jej podstawie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Znamiona umowy o pracę

Zgodnie z art. 22 Kodeksu pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca zobowiązany jest do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

W umowie zlecenia brak charakterystycznego dla umowy o pracę podporządkowania i pozostawania w dyspozycji zlecającego, zaś wykonującemu zlecenie przysługują jedynie takie uprawnienia jakie wynikają z treści zawartej umowy.

Jeżeli jednak umowa zlecenia wykonywana jest w warunkach podporządkowania, w określonym miejscu i czasie, osobiście (nie można zleconych czynności powierzyć innej osobie) i odpłatnie to można uznać, że umowa ta jest faktycznie umową o pracę. Ponadto Kodeks pracy zabrania zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną, która jest wykonywana w takich właśnie warunkach.

Zleceniobiorca ma prawo wystąpić do Sądu Pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy w miejsce umowy cywilnoprawnej oraz w przypadku ustalenia, że umowa zlecenia była faktycznie umową o pracę zażądać zasądzenia wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy itp.

Szczegółowych informacji z zakresu prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.

Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny.

www.pip.gov.pl