Trzy inne niż wynagrodzenie świadczenia ze stosunku pracy - Rynek pracy w prawie

Wynagrodzenie za pracę jest świadczeniem wynikającym m.in. ze stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do jego wypłaty, gdy zatrudnia pracownika, czyli podpisuje z nim np. umowę o pracę. W Kodeksie pracy zawarte są przepisy, które obejmują wynagrodzenie szczególną ochroną. Przepisy prawa pracy przewidują też trzy inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Pierwszym z nich jest odprawa emerytalna lub rentowa.

Odprawa, ale tylko raz

Pracownik, który spełnia warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury oraz którego stosunek pracy ustał z powodu przejścia na rentę lub emeryturę, ma prawo do odprawy emerytalnej lub rentowej. Jej wysokość to minimum jednomiesięczne wynagrodzenie. W regulaminie wewnątrzzakładowym może znaleźć się zapis o wyższej odprawie.

Zgodnie z art. 92¹ § 2 pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Odprawa pośmiertna

Art. 93 § 1 Kodeksu pracy stanowi:

„W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.”

Odprawę wypłaca się:

1. małżonkowi – bez spełnienia dodatkowych warunków oraz,

2. innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Czytaj także: Wypowiedzenie umowy pracownicy w ciąży

Wyłącznym warunkiem przyznania odprawy jest pozostawanie pracownika w chwili śmierci w stosunku pracy.

W Kodeksie pracy czytamy, że wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;

2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;

3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny.

Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony członek rodziny, to przysługuje mu odprawa w wysokości połowy należnej kwoty, określonej na podstawie stażu pracy zmarłego pracownika.

Odprawa ekonomiczna

Trzecim rodzajem świadczenia wynikającego z nawiązania stosunku pracy jest tzw. odprawa ekonomiczna, o której mowa w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Aby pracownik uzyskał do niej prawo, muszą być spełnione dwie przesłanki:  

1. pracodawca musi zatrudniać powyżej 20 pracowników w momencie składania pracownikowi oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy lub podpisywania zgodnego oświadczenia w sprawie rozwiązania umowy,

2. wyłączną przyczyną rozwiązania umowy musi być przyczyna niedotycząca pracownika (np. przyczyna ekonomiczno-finansowa).

Czytaj także: Urlop na żądanie – wątpliwości

Wysokość takiej odprawy jest zależna wyłącznie od stażu pracy w danym zakładzie pracy i wynosi odpowiednio równowartość:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

Szczegółowych informacji na temat świadczeń wynikających ze stosunku pracy udzielają pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Państwowa Inspekcja Pracy.