Powrót

Trzy inne niż wynagrodzenie świadczenia ze stosunku pracy

Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2025-02-17

Przepisy prawa pracy (w szczególnych sytuacjach) przyznają pracownikom prawo do innych niż wynagrodzenie świadczeń z tytułu nawiązania stosunku pracy. Mowa tu o odprawie emerytalnej lub rentowej, odprawie pośmiertnej oraz odprawie ekonomicznej z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników. Co warto wiedzieć o tych świadczeniach? Odpowiadamy.

Wynagrodzenie za pracę jest świadczeniem wynikającym m.in. ze stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do jego wypłaty, gdy zatrudnia pracownika, czyli podpisuje z nim np. umowę o pracę. W Kodeksie pracy zawarte są przepisy, które obejmują wynagrodzenie szczególną ochroną. Przepisy prawa pracy przewidują też trzy inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. Pierwszym z nich jest odprawa emerytalna lub rentowa.

 

Odprawa, ale tylko raz

Pracownik, który spełnia warunki do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury oraz którego stosunek pracy ustał z powodu przejścia na rentę lub emeryturę, ma prawo do odprawy emerytalnej lub rentowej. Jej wysokość to minimum jednomiesięczne wynagrodzenie. W regulaminie wewnątrzzakładowym może znaleźć się zapis o wyższej odprawie.

Zgodnie z art. 921 § 2 pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

 

Odprawa pośmiertna

Art. 93 § 1 Kodeksu pracy stanowi:

„W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.”

Odprawę wypłaca się:

1. małżonkowi – bez spełnienia dodatkowych warunków oraz,

2. innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

 

Czytaj także: Wypowiedzenie umowy pracownicy w ciąży

 

Wyłącznym warunkiem przyznania odprawy jest pozostawanie pracownika w chwili śmierci w stosunku pracy.

W Kodeksie pracy czytamy, że wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;

2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;

3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny.

Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden uprawniony członek rodziny, to przysługuje mu odprawa w wysokości połowy należnej kwoty, określonej na podstawie stażu pracy zmarłego pracownika.

 

Odprawa ekonomiczna

Trzecim rodzajem świadczenia wynikającego z nawiązania stosunku pracy jest tzw. odprawa ekonomiczna, o której mowa w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Aby pracownik uzyskał do niej prawo, muszą być spełnione dwie przesłanki:  

1. pracodawca musi zatrudniać powyżej 20 pracowników w momencie składania pracownikowi oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy lub podpisywania zgodnego oświadczenia w sprawie rozwiązania umowy,

2. wyłączną przyczyną rozwiązania umowy musi być przyczyna niedotycząca pracownika (np. przyczyna ekonomiczno-finansowa).

 

Czytaj także: Urlop na żądanie – wątpliwości

 

Wysokość takiej odprawy jest zależna wyłącznie od stażu pracy w danym zakładzie pracy i wynosi odpowiednio równowartość:

  • jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
  • dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
  • trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

 

 

Szczegółowych informacji na temat świadczeń wynikających ze stosunku pracy udzielają pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy.

 

 

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

 

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Państwowa Inspekcja Pracy.

 


Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.

Zobacz podobne artykuły:

  • Upał a praca. Co czytamy w przepisach?
    „Uff - jak gorąco!”. Wysokie temperatury w okresie letnim mogą być bardzo uciążliwe dla pracowników, zwłaszcza tych pracujących na zewnątrz. Dlatego przepisy prawa pracy (BHP) nakładają na pracodawców pewne obowiązki, które mają poprawić komfort pracy w czasie upałów. Jakie? O co powinni zadbać pracodawcy, gdy słupek rtęci przekracza dopuszczalne normy bezpieczeństwa i higieny pracy?

  • Termin wypłaty wynagrodzenia za pracę – w trakcie zatrudnienia i po zakończonej umowie
    Wynagrodzenie za pracę (w ramach stosunku pracy) jest świadczeniem podlegającym szczególnej ochronie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Kiedy powinna być wypłacana pensja? Co z terminem wypłaty, gdy kończy się umowa? Odpowiadamy.

  • Brak wynagrodzenia a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia
    Czy niewypłacanie pracownikowi wynagrodzenia na czas może być powodem rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia? Na co zwrócić uwagę i jakie przepisy Kodeksu pracy mają w tym przypadku zastosowanie? Odpowiadamy.

  • Okres wypowiedzenia. Czy wlicza się do stażu pracy? Czy można go skrócić?
    Wypowiadając umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony należy pamiętać, że po złożeniu wypowiedzenia obowiązuje jeszcze okres wypowiedzenia, który jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Czy wlicza się on do stażu pracy? Czy przepisy przewidują możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia? Odpowiadamy.

  • Legalizacja pracy cudzoziemca
    Jakie dokumenty legalizują pracę cudzoziemca w Polsce?

  • Pracownik na zwolnieniu lekarskim a informowanie pracodawcy
    Od wielu lat zwolnienia lekarskie wystawiane są elektronicznie i automatycznie trafiają do pracodawcy. Czy w takiej sytuacji pracownik powinien dodatkowo poinformować przełożonego o chorobie i nieobecności w pracy? Odpowiadamy.

  • Czym jest plan urlopów?
    Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, a więc osoby świadczącej pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Aby czas wolny wszystkich zatrudnionych nadmiernie nie zaburzał funkcjonowania zakładu pracy, potrzebny jest plan. Już pod koniec jednego lub na początku kolejnego roku określa się w nim kto i kiedy skorzysta z przysługującego mu urlopu. Co warto wiedzieć o planie urlopowym?

  • Uzupełniający urlop macierzyński, czyli uprawnienia pracowników, którzy są rodzicami wcześniaków
    W Kodeksie pracy pojawił się nowy przepis, który zacznie obowiązywać od 19 marca 2025 r. Dzięki niemu rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W jakim wymiarze? Jakie warunki należy spełnić? Odpowiadamy.

  • Potrzebujesz dostępu do starszych informacji? Skorzystaj z naszego Archiwum wiadomości.

    Pokaż/ukryj panel komentarzy