Umowa o pracę – co nie powinno się w niej znaleźć?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-01-13
Umowa o pracę regulowana jest przepisami Kodeksu pracy. Pracodawca zatrudniający pracownika w oparciu o umowę o pracę zobowiązany jest do zawarcia umowy zgodnie z przepisami prawa pracy. Każda umowa o pracę musi zawierać elementy wynikające z przepisów Kodeksu pracy, natomiast równie istotne jest to, czego w umowie o pracę nie powinno być. Podpowiadamy.
Umowa o pracę jest zgodnym oświadczeniem woli pracownika i pracodawcy. Pracownik w umowie o pracę zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.
Obowiązkowe elementy umowy o pracę
Każda umowa o pracę musi określać:
- strony umowy – dane pracownika i pracodawcy,
- rodzaj umowy o pracę – np. na czas nieokreślony, okres próbny, na czas określony, na zastępstwo,
- datę zawarcia umowy,
- warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy – najczęściej jest określany przez wskazanie stanowiska pracy, nazwy zawodu lub też opisu rodzaju pracy (klasyfikacja kodów zawodów znajduje się tutaj),
- miejsce wykonywania pracy,
- wynagrodzenie za pracę – powinno odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy oraz umiejętnościom i kwalifikacjom pracownika,
- wymiar czasu pracy – np. cały etat, pół etatu,
- termin rozpoczęcia pracy – jeśli nie jest wskazany termin rozpoczęcia pracy przyjmuje się, że praca rozpoczęła się w dniu, w którym zawarto umowę.
Czytaj także: Czym jest wypowiedzenie zmieniające?
Możliwe dodatkowe elementy umowy o pracę
W umowie można zawrzeć informację o dodatkowych świadczeniach wypłacanych pracownikowi wraz ze wskazaniem zasad ich przyznawania. Kwestie wynagrodzeń, premii, dodatków czy nagród należy określić w umowie, jeżeli u danego pracodawcy nie ma regulaminu wynagradzania.
Pracodawca może zawrzeć również z pracownikiem umowę lojalnościową (o zakazie konkurencji), jednak umowa ta powinna być sporządzona zgodnie z przepisami Kodeksu pracy i obejmować zakaz faktycznej działalności konkurencyjnej, a nie działalności niezwiązanej z tym pracodawcą.
Czytaj także: Praca na próbę - czy pracodawca może nie wypłacić wynagrodzenia?
Czego nie powinna zawierać umowa o pracę?
Zapisy w umowie o pracę nie mogą być sprzeczne z przepisami Kodeksu pracy, dlatego należy zwrócić szczególną uwagę, aby w umowie o pracę nie było któregoś z przykładowych zapisów:
- kara za wypowiedzenie umowy – każdy pracownik ma prawo do wypowiedzenia umowy o pracę zgodnie z trybem dopuszczanym przez Kodeks pracy. Pracownik w żadnym razie nie może ponosić kary finansowej za rozwiązanie umowy o pracę przed terminem jej zakończenia;
- niepłatne nadgodziny – pracodawca nie może określić ani w umowie o pracę, ani w regulaminie wynagrodzeń, że pracownik nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych lub nie otrzyma za ten czas dodatkowych dni wolnych;
- bezwarunkowa zmiana miejsca pracy – miejsce wykonywania pracy musi być wskazane w umowie o pracę. Każda zmiana miejsca wykonywania pracy musi być poprzedzona zgodą pracownika. Pracodawca nie może więc wymagać od pracownika podpisania zgody „z góry” na dowolną zmianę miejsca wykonywania pracy;
- poufność wynagrodzenia – z Kodeksu pracy wynika, że pracownicy mają prawo do równych płac. Zawarcie w umowie o pracę klauzuli o obowiązku zachowania tajemnicy przed innymi pracownikami firmy odnośnie wysokości wynagrodzenia jest więc niezgodne z prawem;
- rozwiązanie umowy w razie ciąży – pracodawca nie może wymagać od pracownicy odgórnego rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron w przypadku zajścia pracownicy w ciążę. Taka klauzula jest nielegalna, gdyż prawo pracy chroni kobiety w ciąży przed zwolnieniem, a nawet w określonych przypadkach nakłada na pracodawcę obowiązek przedłużenia im umowy do dnia porodu.
Należy pamiętać, że umowa o pracę nie jest umową cywilnoprawną. Oznacza to, że wszelkie spory wynikłe w trakcie wykonywania pracy będą rozpatrywane przez sąd pracy.
Szczegółowych informacji w zakresie prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
Zobacz podobne artykuły:

Wykroczenia przeciwko prawom pracownika Przepisy Kodeksu pracy określają prawa i obowiązki pracowników. Przede wszystkim po to, by ich chronić. Ciężkie naruszenie praw pracownika stanowi podstawę do rozwiązania umowy o pracę, a niektóre z wykroczeń przeciwko prawom pracownika mogą być podstawą do nałożenia na pracodawcę kary grzywny.

Czym jest wypowiedzenie zmieniające? Pracodawca, który chce dalej zatrudniać pracownika, ale na innych warunkach niż określone w umowie o pracę, może skorzystać z przewidzianej w art. 42 Kodeksu pracy formy wypowiedzenia warunków pracy i płacy, zwanej wypowiedzeniem zmieniającym.

Kiedy można zatrudnić dziecko? Przy spełnieniu przez pracodawcę pewnych warunków, przepisy prawa pracy dopuszczają zatrudnianie osób niepełnoletnich. Jest to młodzież w wieku 15-18 lat, którą nazywamy pracownikami młodocianymi. Niezależnie od tych zasad, istnieje też możliwość zlecenia pracy dziecku. Kiedy i na jakich zasadach? Wyjaśniamy.

Jak złagodzić skutki stresu w pracy? Mówi się, że stres jest plagą XXI wieku. Dlatego tak ważne jest, by umieć sobie z nim radzić, a jeszcze lepiej, zapobiegać sytuacjom nadmiernie stresującym. Co może zrobić pracodawca, by złagodzić skutki stresu w miejscu pracy? Jest wiele sposobów. Oto kilka z nich.

Komu przysługuje odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy? O odprawie pieniężnej nie przeczytamy w Kodeksie pracy. Zasady jej przyznawania opisuje ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Komu, na mocy tego dokumentu, przysługuje odprawa pieniężna, tzw. odprawa ekonomiczna?

5 zmian w Kodeksie pracy w 2023 roku [Infografika] Sprawdź, co się zmieni w Kodeksie pracy w 2023 roku.

Prawo do urlopu tacierzyńskiego i ojcowskiego, gdy matka dziecka nie pracuje Urlop tacierzyński i ojcowski to uprawnienia rodzicielskie przysługujące pracującemu ojcu. Nie są to jednak tożsame terminy. Podpowiadamy, jakie są różnice pomiędzy tymi uprawnieniami oraz czy przysługują one ojcu dziecka, gdy matka nie pracuje.

6 wywiadów Zielonej Linii w pigułce W portalu zielonalinia.gov.pl staramy się regularnie umieszczać wywiady z ludźmi, którzy dają dobre rady, opowiadają o swoich zawodach i ścieżce kariery. W 2022 roku udało nam się porozmawiać z dietetyczką, psycholożką, pisarką, Okręgowym Inspektorem Pracy w Katowicach, strażakiem oraz osobą, która organizuje i dostarcza pomoc na Ukrainę. Oto przegląd wywiadów, które przeprowadziliśmy w mijającym roku.
Raporty i wywiady
-
6 wywiadów Zielonej Linii w pigułce
30.12.2022 -
Jak Grzesiek został strażakiem [WYWIAD]
21.11.2022