Poszukiwanie właściwej ścieżki kariery [WYWIAD] - Wywiady

Czym zajmuje się Biuro Karier? Na co może liczyć student lub absolwent, który przyjdzie do takiego biura?

Biuro Karier to trzy filary: pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe oraz badania losów absolwentów. Każdy student czy absolwent, który do nas przychodzi może: przejrzeć oferty pracy stałej, dorywczej, praktyk i staży, które mamy dostępne aktualnie w naszej bazie ofert. Może zrobić to również na naszej stronie i na profilu biura na FB. Kolejną rzeczą, którą dostaje jest doradztwo zawodowe indywidualne lub grupowe. Można się umówić z doradcą i poznać wszystkie aspekty rynku pracy oraz poznać lepiej siebie. Przygotowujemy do rozmowy z pracodawcą, dajemy informacje o sytuacji na rynku pracy, ale też informujemy jakie kierunki na naszej uczelni mogą być dla nich odpowiednie.

Doradztwo grupowe to zajęcia warsztatowe, na których uczymy: jak kreatywnie myśleć, jak być asertywnym, jak się prezentować, jak opanować stres, jak się komunikować, jak pracować w grupie, ale też jak założyć własną firmę. Powstało u nas też doradztwo przedsiębiorczości, więc każdy kto chce, a nie wie jak założyć firmę, może przyjść do nas.

Dzięki badaniom losów absolwentów możemy monitorować co się z nimi dzieje, jak sobie radzą, ale też wyciągać wnioski, co można zmienić żeby radzili sobie jeszcze lepiej.

Co może zrobić student, oprócz ukończenia studiów, by w przyszłości znaleźć dobrą pracę?

To pytanie jest bardzo ważne. Na skończeniu studiów nie możemy się zatrzymać. Tu powinno być znane pojęcie kształcenia ustawicznego. Ciągle musimy się uczyć, dokształcać, aktualizować wiedzę, żeby nasza elastyczność na rynku pracy była większa. Pracodawcy oprócz wykształcenia stawiają na języki obce, gdzie angielski już przestaje wystarczać, a atutem jest, np. niemiecki, rosyjski czy hiszpański. Poza tym pracodawcy w różnych badaniach mówią jak ważne są kompetencje społeczne. Dobra komunikacja i komunikacja w zespole to podstawa. Kreatywne myślenie i świadomość siebie to kolejne atuty. Tak więc same studia to nie wszystko.

Studenci nie muszą chyba czekać z szukaniem pracy do końca studiów?

Absolutnie nie. Zawsze namawiamy już od pierwszych lat studiów do pracy dorywczej lub praktyk pozazawodowych. Namawiamy również do działalności w kołach naukowych czy organizacjach studenckich. To ważne potem przy pisaniu CV. Pracodawcy to doceniają. Kiedy już wejdziemy na rynek pracy i zdobywamy konkretne doświadczenia zawodowe to profilujemy CV, ale kiedy jesteśmy na studiach to w CV liczy się wszystko co robiliśmy i robimy.

Rozmowa kwalifikacyjna to bardzo ważny etap szukania pracy. Na co zwrócić uwagę, przygotowując się do takiego spotkania? Na co obecnie największą uwagę zwracają pracodawcy?

Od zawsze obowiązują pewne zasady dotyczące rozmowy rekrutacyjnej. Ja, szukanie pracy nazywam najcięższą pracą, gdyż nie dość, że szukamy swojego miejsca to zbieramy feedback od ludzi, którzy z nami rozmawiają. To jest cenne doświadczenie.

Idąc na rozmowę należy się przygotować i wizualnie i mentalnie. Okazywanie szacunku i umiejętność dostosowania stroju do okazji i miejsca to sprawa istotna. Kolejną rzeczą jest to, co mówimy i jak mówimy. Idąc na rozmowę warto wiedzieć, gdzie idziemy i o co się ubiegamy. Warto zebrać informacje o firmie i warto wiedzieć też, że my na rozmowie też możemy zadać pytania. Każde miejsce, do którego idziemy na rozmowę jest inne, każda rozmowa będzie inna, ale nasza świadomość mocnych i słabszych stron pomoże sprawnie wybrnąć z wielu pytań. Kompetencje społeczne, kompetencje informatyczne oraz języki to najczęstsze wymagania w wielu naszych ofertach. Dlatego my, przygotowując kogoś do rozmowy, musimy znać miejsce i branże danego pracodawcy, żeby rozmowa była sprofilowana pod niego.

Jakie błędy popełniają młodzi ludzie na rozmowach kwalifikacyjnych?

Drobne błędy może popełniać każdy, jesteśmy tylko ludźmi. Problem jest wtedy, kiedy całym sobą okazujemy brak szacunku dla rozmówcy lub wtedy kiedy kłamiemy w CV, co na rozmowie wychodzi w 100%. Błędem jest też powielanie odpowiedzi na pytania standardowe, czyli powielanie tego co ktoś napisał w Internecie, jakieś sztuczki manipulacji, które do końca nam nie wychodzą itp.

Problemem części młodych osób jest to, że nie wiedzą co chcą robić w życiu zawodowym. Kierunek studiów wybierają dość przypadkowo, a po studiach i tak nie wiedzą co chcą robić. Czy doradca zawodowy może w takim przypadku pomóc? Jak wygląda taka pomoc w Biurze Karier?

Jest to częsty problem, ale nie ma się co zrażać do swoich wyborów, zawsze można zmienić obecny i zacząć nowy kierunek. Często słyszę, ale ja ten czas zmarnowałam/em. Nie, ten czas był po to, żeby zobaczyć czego nie chcę, a do czego chcę dążyć. Naszą rolą w Biurze jest pokazać, jakie są możliwości i ścieżki dalszej edukacji, tak aby wstrzelić się w zapotrzebowanie rynku pracy lub tak, aby człowiek czuł się spełniony i zgodny ze sobą.

Jak skutecznie szukać pracy? Czyli, gdzie studenci, absolwenci powinni szukać pracodawców? Internet daje duże możliwości, ale zawiera też wiele „śmieci”. Gdzie w sieci szukać pracy? I gdzie szukać jej poza Internetem?

Przede wszystkim szukać w źródłach sprawdzonych. Warto też od początku studiów budować sieci kontaktów, co umożliwi nam w przyszłości przepływ informacji o rynku pracy, w tym aktualnych ofertach. Warto też sprawdzać pracodawców, ich strony itp. Portale z pracą, gdzie informacje są pełne i pewne, instytucje rynku pracy, w tym właśnie Biura Karier.

Warto szukać pracy „face to face”, czyli zostawiać swoje CV osobiście. Ta metoda w dobie pandemii troszkę niestety zanikła, ale nadal w wielu miejscach jest możliwa. Można też, tak nawiązując znów do sieci kontaktów - po prostu napisać na swoim profilu, może ktoś ze znajomych wie i da info zwrotne. Warto logować się na portalach zrzeszających ludzi z podobnej branży. Tam informacje mamy na bieżąco.

Nie chcę bezmyślnie powielać stereotypów, o tym, że informatycy mogą przebierać w ofertach, a absolwenci innych kierunków muszą liczyć na szczęście. Zatem, jak to wygląda w rzeczywistości? Zwłaszcza w dobie pandemii, która w pewnym stopniu zmieniła rynek pracy.

Nie powielimy stereotypów, bo tak po prostu jest. Informatyk, programista, grafik poradzi sobie na rynku pracy, tak jak radził sobie 15 czy 10 lat temu, kiedy ta branża rozkwitała. Poradzi sobie w przyszłości, bo to wszystko się zmienia i idzie do przodu. Ale inne kierunki też mają szansę. Wiele ofert u nas dotyczy kierunków ekonomicznych czy prawniczych. Szanse mają językowcy, pod warunkiem, że będą elastycznie się dokształcać. Chemicy sobie dobrze radzą. My mamy mało takich ofert, ale nie dlatego, że ich nie ma tylko, że ta branża sama ich wyłapuje. Na naszym wydziale chemii jest to świetnie zorganizowane. Każdy kierunek ma szanse, kiedy są, tzw. luźne oferty - tak sobie je nazwaliśmy. To takie oferty, w których wykształcenie nie jest istotne, ale ważna jest osobowość i, np. języki obce. Mamy parę takich ofert na stałe.

Kreatywność, asertywność, praca w zespole, elastyczność itp. Te cechy, a często tylko słowa, pojawiają się najczęściej w CV. Czy warto tworzyć swoją „zawodową wizytówkę” pod kątem modnych, pożądanych cech? Jak podejść do pisania CV, które przecież potem weryfikują pracodawcy już w trakcie rozmowy wstępnej?

Te słowa są ważne na dzisiejszym rynku pracy, pod warunkiem, że są prawdziwe. Często powielamy to, co gdzieś jest napisane w poradnikach, a nie do końca reprezentujemy daną umiejętność czy cechę. Do CV należy podejść ze szczerością i poczuciem estetyki zarówno słów, jak i wyglądu samego dokumentu. Słowa, takie jak Pan wymienił, muszą mieć pokrycie w tym co piszemy w CV, bo przecież gdzieś te rzeczy wykorzystywaliśmy lub się ich uczyliśmy. CV to teraz nie tylko to bazowe, ale także CV profilowane. Wszystko rozbija się o to, gdzie je składamy i co jest nam potrzebne do pracy na danym stanowisku.

Część absolwentów wyższych uczelni narzeka na to, że nie może znaleźć pracy w swoim zawodzie. Kończy się na wysłaniu kilku, kilkunastu CV do instytucji czy firm, związanych bezpośrednio z wyuczonym zawodem. Co można poradzić takim osobom?

Żeby się nie ograniczać. Często słyszę, że tyle lat studiów i mam to zmarnować idąc zupełnie gdzieś indziej, mam się uczyć znów czegoś innego? No niestety, aby być elastycznym na rynku pracy trzeba się ciągle uczyć i przystosowywać. Monitorować rynek będąc już na studiach, a najlepiej przed, ale to zadanie doradców zawodowych w szkołach. Każdą zdobytą wiedzę możemy wykorzystać pracując w branżach zupełnie nie związanych z naszym wykształceniem. Tak jak wspomniałam, czasem inne rzeczy mogą zaważyć na tym kogo pracodawca przyjmuje do pracy. Oczywiście są takie branże, gdzie wykształcenie kierunkowe jest konieczne, z tym już nie ma dyskusji, ale wygra ten kandydat, który oprócz wiedzy ma też osobowość oraz inne umiejętności, np. języki obce.

Własna firma to marzenie wielu studentów. Czy ilość firm zakładanych przez absolwentów wyższych uczelni rośnie, czy jest wręcz odwrotnie i absolwenci wolą pracować u innych?

Nie obserwujemy jakiegoś znaczącego wzrostu chętnych do zakładania własnej firmy. Bardzo często ludzie się tego boją, bo nie mają wiedzy, nie wiedzą gdzie pójść. Dlatego zdecydowaliśmy się stworzyć doradztwo w tym kierunku, możemy też pokierować tam, gdzie jest udzielana pomoc przy własnej działalności. 

Otwarcie działalności gospodarczej to poważna decyzja. Jak się do niej dobrze przygotować już na studiach i na co zwrócić uwagę planując własny biznes?

Przede wszystkim zwracać uwagę na miejsca, gdzie możemy się czegoś dowiedzieć na uczelni, np. Inkubatory przedsiębiorczości czy właśnie Biura Karier. Są też warsztaty dla studentów, spotkania z instytucjami, które w tym pomagają. Grunt to trafić na dobre informacje i dobrą pomoc.

Jak zmienił się z Pani perspektywy, kierownika Biura Karier, rynek pracy na przestrzeni ostatnich 20 lat? Czy obecnie studenci i absolwenci mają łatwiej niż w latach, w których zaczynała Pani pracę w Biurze Karier?

Kiedy równo 20 lat temu zaczęłam pracę w Biurze Karier to rynek pracy dopiero się rozkręcał w naszym regionie. Powstawały filie firm z całej Polski i Europy. To był czas ogromnej ilości staży menadżerskich w firmach handlowych.

Czy teraz jest łatwiej? I tak i nie. Tak, ponieważ rynek jest bardziej elastyczny. Teraz możliwość nawet pracy zdalnej ułatwia pracę w wielu punktach, nie dlatego, że wymagania co do kandydata rozszerzają się poza wykształcenie. Rynek jest po prostu inny, daje inne możliwości, więc nawet trudno tak stanowczo stwierdzić, czy jest łatwiej, czy nie.

Mgr Marcelina Wojno – absolwentka Wydziału Pedagogiki i Psychologii (obecnie Wydział Nauk o Edukacji) Uniwersytetu w Białymstoku. Dyplomowany Trener umiejętności społecznych oraz doradca zawodowy. Z Biurem Karier UwB związana od 2001 roku. Aktualnie pełni rolę kierownika tej jednostki. Więcej informacji na temat Biura Karier UwB znajduje się tutaj

Zdjęcie otwierające: Piotr Duniewski Uniwersytet w Białymstoku

Rozmawiał: Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)