Rynek pracy w obliczu rosnącego znaczenia sztucznej inteligencji - Rynek pracy na co dzień

Tylko jedna trzecia pracowników (34%) w typowym europejskim miejscu pracy wiąże z AI duże nadzieje i uważa, że jej wprowadzenie zdecydowanie poprawi warunki i organizację ich pracy. W Polsce takich pracowników jest jeszcze mniej, bo zaledwie 27%. Takie dane przynosi badanie przeprowadzone przez Great Place To Work wśród ponad 26 tysięcy europejskich pracowników¹.

W Polsce to sceptyczne nastawienie do produktów i usług opartych na sztucznej inteligencji potwierdzają także inne badania i analizy. Z badania CBOS z czerwca 2024 r. wynika, że 38% respondentów dostrzega więcej zagrożeń niż korzyści płynących z rozwoju sztucznej inteligencji. Przeciwnego zdania jest tylko co czwarty badany. Większość respondentów obawia się, że rozwój AI przyczyni się do wzrostu bezrobocia.

Europa w tyle

Na tle innych regionów świata Europa nie błyszczy. Pod względem poziomu inwestycji w rozwiązania oparte na AI znajduje się poza czołówką. Z analizy przygotowanej dla Parlamentu Europejskiego w 2023 r. wynika, że łączne inwestycje w sztuczną inteligencję na Starym Kontynencie były czterokrotnie niższe niż w USA. Już samo to zestawienie może skłaniać do myślenia z niepokojem o konkurencyjności europejskiej gospodarki. Ale inwestycje nie stanowią jedynego problemu Europy. Wśród wyzwań do pokonania analitycy wymieniają: niezbędne regulacje prawne do wdrożenia, zbyt niską digitalizację europejskich firm, niedopasowanie umiejętności kadry do bieżących potrzeb oraz… problemy z zaufaniem ze strony pracowników.

Czytaj także: Sztuczna inteligencja a rynek pracy

Ważna rola liderów

Z badania Great Place To Work wynika, że największe obawy wobec sztucznej inteligencji mają przede wszystkim ci pracownicy, którzy nie mają zaufania do swoich liderów. W dobie nowych technologii i szybkiej transformacji cyfrowej przedsiębiorstw na świecie sprawy mogą potoczyć się różnie. Dla pracowników nie jest jasne, która opcja zwycięży w firmie: inwestycje w ich rozwój zawodowy czy uzupełnianie brakujących kompetencji na drodze pozyskiwania nowych, najczęściej młodszych, pracowników. Na razie tylko 27% pracowników typowych miejsc pracy w Europie (w Polsce to 25%) deklaruje, że ich firmy dołożyły starań, aby zainwestować choćby w ich podstawową wiedzę, pokazując zarówno korzyści, jak i ryzyka związane z praktycznym wykorzystaniem AI. Jeszcze mniej pracowników, bo 25% w Europie i tylko 20% w Polsce,  potwierdza udział w konkretnych szkoleniach na temat wykorzystania sztucznej inteligencji w ich pracy. To skromny dorobek, także w perspektywie najnowszej edycji badania Edelman Trust Barometer (2024) poświęconego innowacjom. Jego wyniki wyraźnie pokazują, że prawie dwie trzecie pracowników objętych badaniem w 28 krajach na świecie liczy na to, że prezesi będą zarządzać zmianą społeczną, a 8 na 10 pracowników oczekuje od liderów wyższego szczebla, że będą wypowiadać się na temat umiejętności przyszłości (82%) oraz etycznego wykorzystania technologii (79%)².

Zaufanie i uczciwość

Niski poziom zaufania utrudnia wprowadzenie nowych technologii, takich jak AI. W jaki zatem sposób firmy mogą budować zaufanie, aby przyspieszyć transformację cyfrową i uzyskać akceptację pracowników? Źródłem cennych spostrzeżeń są wyniki badania organizacji z tegorocznej listy 100 Best Companies to Work For in Europe. Jak przystało na światowych liderów firmy te potrafią skutecznie wspierać swoich pracowników także w dobie ekonomicznych wyzwań, dystansując innych graczy rynkowych. W rankingu 100 Best 78% pracowników twierdzi, że awanse są sprawiedliwe w porównaniu z zaledwie 37% pracowników, którzy twierdzą to samo w typowym miejscu pracy w Europie (w Polsce to 35%). Więcej pracowników zwycięskich firm stwierdziło również, że organizacja uczciwie dzieli się z nimi wypracowanymi zyskami – 70% w porównaniu z 36% w typowym miejscu pracy (w Polsce 26%) oraz że menedżerowie w ich firmie starają się nikogo nie faworyzować – 81% w porównaniu z zaledwie 43% w typowych firmach (38% w Polsce).

Czytaj także: Co jest ważne na rynku pracy dla pracowników z pokolenia Z?

Przekonanie ludzi o tym, że ich firma jest uczciwym miejscem pracy sprzyja gotowości do uczenia się i angażowania w innowacyjne projekty. Niezależnie widać to w europejskim badaniu rynkowym. Gdy pracownicy deklarowali, że w ich firmie awansują ci, którzy na to zasługują, byli o 29 punktów procentowych bardziej skłonni do korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji. Podobnie, gdy deklarowali możliwość rozwoju zawodowego i udział w szkoleniach, byli o 30 punktów procentowych bardziej skłonni do korzystania z narzędzi AI. 

AI rośnie w siłę

Nikt nie może przewidzieć, jak AI zmieni nasze codzienne życie i organizację pracy w niedalekiej przyszłości. Nic więc dziwnego, że pracownicy obawiają się o to, jak sztuczna inteligencja wpłynie na ich miejsca pracy i czy nie ograniczy im możliwości rozwoju kariery. Tymczasem, jak wynika z badania „Jak polskie firmy wdrażają AI”³ przeprowadzonego na zlecenie EY Polska, wśród przedsiębiorców przekonanie o konieczności wdrażania rozwiązań bazujących na AI konsekwentnie rośnie. Za działania priorytetowe uważa je już 59% ankietowanych organizacji.

Silne więzi z pracownikami

Przewaga konkurencyjna świetnych miejsc pracy, które co roku wyłania Great Place To Work, nad typowymi firmami polega na tym, że na co dzień budują silne więzi z pracownikami, które prowadzą do większej elastyczności i odporności całej organizacji. Regularnie sięgają po audyt wynagrodzeń i weryfikują system premiowania, tak aby na uczciwych zasadach był dostępny dla wszystkich grup pracowników. Inwestują w mobilność talentów, umożliwiając pracownikom podejmowanie nowych ról, które mogą być okazją do awansu na przejrzystych zasadach. I w końcu, po prostu szczerze rozmawiają z pracownikami o przyszłości sztucznej inteligencji w ich miejscu pracy. 

¹ Typowe miejsca pracy: badanie przeprowadzone przez Great Place To Work® w maju 2024 r. na próbie 26 tysięcy europejskich pracowników jako część niezależnego badania globalnego.

²  https://www.edelman.com/trust/2024/trust-barometer

³  Badanie „Jak polskie firmy wdrażają AI” opracowane na zlecenie EY Polska w październiku 2024 r. na próbie 501 dużych i średnich przedsiębiorstw działających w branżach produkcyjnej, usługowej i handlowej.

Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii

Źródło:

Great Place To Work Polska.