Nieprzestrzeganie praw pracownika - gdzie szukać pomocy?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2022-01-19
Pracownicy i pracodawcy z roku na rok są coraz bardziej świadomi swoich praw i obowiązków wynikających z umowy o pracę. Niestety nieprawidłowości w tym zakresie wciąż się zdarzają. Podpowiadamy, co grozi pracodawcy za nieprzestrzeganie praw pracownika oraz gdzie w takiej sytuacji pracownik może szukać pomocy.
Art. 22. § 1 Kodeksu pracy stanowi:
„Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”.
Ze sprawozdania Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że w 2018 roku inspektorzy pracy przeprowadzili 14 041 kontroli przestrzegania art. 22 § 1 Kodeksu pracy (w 2017 r. – 17 832 kontrole). W kontrolowanych podmiotach pracę świadczyło 1,6 mln osób (w 2017 r. – 2,4 mln), z czego 1,2 mln osób wykonywało w nich pracę na podstawie stosunku pracy (w 2017 r. – 1,7 mln).
Nieprawidłowości związane z naruszaniem art. 22 k.p. ujawniono w czasie 1 601 kontroli (11,4%). W 2017 r. nieprawidłowości takie ujawniono w czasie 2 345 kontroli (13,2%).
Konsekwencje dla pracodawcy
Pracodawcy, który narusza prawa pracownika, grożą sankcje wynikające z Kodeksu pracy, Kodeksu cywilnego, a nawet Kodeksu karnego.
Najczęściej spotykanymi wykroczeniami ze strony pracodawcy w zakresie stosunku pracy są nieprawidłowości związane z rozwiązywaniem umów, naruszanie przepisów dotyczących czasu pracy, niewłaściwe wypłaty wynagrodzenia oraz nieprawidłowe udzielanie urlopów. W zależności od skali oraz rodzaju wykroczenia, pracodawcy może grozić kara grzywny od 1000 do 30 000 zł.
Gdzie zgłaszać nieprawidłowości?
Organem powołanym do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy. Pracownik, którego prawa są łamane, może zgłosić się do PIP i uzyskać bezpłatną poradę prawną. Pomoc świadczona jest osobiście, za pośrednictwem poczty elektronicznej lub telefonicznie w okręgowych inspektoratach pracy w województwie oraz w ich jednostkach terenowych.
Pracownik, który uważa, że jego prawa pracownicze są łamane może złożyć skargę na pracodawcę do PIP. Skargę można wnieść osobiście, za pośrednictwem poczty tradycyjnej, poczty elektronicznej czy formularza e-skargi. Pismo powinno zawierać: nazwę miejscowości i datę, adres placówki, do której kierowana jest skarga, imię i nazwisko oraz adres zamieszkania osoby składającej skargę, nazwę i adres zakładu pracy oraz opis zarzutów wobec pracodawcy. Brak powyższych danych spowoduje pozostawienie sprawy bez rozpoznania.
Warto pamiętać, że dane osoby składającej skargę nie są ujawniane. Tylko pisemna zgoda nadawcy uprawnia PIP do poinformowania, że kontrola przeprowadzona jest w związku ze skargą konkretnego pracownika.
Pracownik, którego prawa zostały naruszone może także na własną rękę wnieść pozew do sądu pracy i tam dochodzić swoich praw.
Szczegółowych informacji w zakresie prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2018 roku.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Upał a praca. Co czytamy w przepisach? „Uff - jak gorąco!”. Wysokie temperatury w okresie letnim mogą być bardzo uciążliwe dla pracowników, zwłaszcza tych pracujących na zewnątrz. Dlatego przepisy prawa pracy (BHP) nakładają na pracodawców pewne obowiązki, które mają poprawić komfort pracy w czasie upałów. Jakie? O co powinni zadbać pracodawcy, gdy słupek rtęci przekracza dopuszczalne normy bezpieczeństwa i higieny pracy?
Termin wypłaty wynagrodzenia za pracę – w trakcie zatrudnienia i po zakończonej umowie Wynagrodzenie za pracę (w ramach stosunku pracy) jest świadczeniem podlegającym szczególnej ochronie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Kiedy powinna być wypłacana pensja? Co z terminem wypłaty, gdy kończy się umowa? Odpowiadamy.
Brak wynagrodzenia a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia Czy niewypłacanie pracownikowi wynagrodzenia na czas może być powodem rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia? Na co zwrócić uwagę i jakie przepisy Kodeksu pracy mają w tym przypadku zastosowanie? Odpowiadamy.
Okres wypowiedzenia. Czy wlicza się do stażu pracy? Czy można go skrócić? Wypowiadając umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony należy pamiętać, że po złożeniu wypowiedzenia obowiązuje jeszcze okres wypowiedzenia, który jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Czy wlicza się on do stażu pracy? Czy przepisy przewidują możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia? Odpowiadamy.
Trzy inne niż wynagrodzenie świadczenia ze stosunku pracy Przepisy prawa pracy (w szczególnych sytuacjach) przyznają pracownikom prawo do innych niż wynagrodzenie świadczeń z tytułu nawiązania stosunku pracy. Mowa tu o odprawie emerytalnej lub rentowej, odprawie pośmiertnej oraz odprawie ekonomicznej z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników. Co warto wiedzieć o tych świadczeniach? Odpowiadamy.
Pracownik na zwolnieniu lekarskim a informowanie pracodawcy Od wielu lat zwolnienia lekarskie wystawiane są elektronicznie i automatycznie trafiają do pracodawcy. Czy w takiej sytuacji pracownik powinien dodatkowo poinformować przełożonego o chorobie i nieobecności w pracy? Odpowiadamy.
Czym jest plan urlopów? Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, a więc osoby świadczącej pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Aby czas wolny wszystkich zatrudnionych nadmiernie nie zaburzał funkcjonowania zakładu pracy, potrzebny jest plan. Już pod koniec jednego lub na początku kolejnego roku określa się w nim kto i kiedy skorzysta z przysługującego mu urlopu. Co warto wiedzieć o planie urlopowym?
Uzupełniający urlop macierzyński, czyli uprawnienia pracowników, którzy są rodzicami wcześniaków W Kodeksie pracy pojawił się nowy przepis, który zacznie obowiązywać od 19 marca 2025 r. Dzięki niemu rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W jakim wymiarze? Jakie warunki należy spełnić? Odpowiadamy.
