Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej – formy zabezpieczenia środków - Rynek pracy w prawie

Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w artykule 46 stanowi, że starosta (urząd pracy) może przyznać bezrobotnemu jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związanych z podjęciem tej działalności, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia (przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2020 r. wyniosło 5457,98 zł).

Ust. 6 pkt 3 tego artykułu stanowi, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia: formy zabezpieczenia zwrotu środków na podjęcie działalności gospodarczej, w przypadku niedotrzymania warunków umowy dotyczącej ich przyznania.

W rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2017 r. w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej czytamy, w § 10, że formą zabezpieczenia zwrotu dofinansowania może być: poręczenie, weksel z poręczeniem wekslowym (aval), gwarancja bankowa, zastaw na prawach lub rzeczach, blokada środków zgromadzonych na rachunku bankowym albo akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika.

Warto dodać, że chociaż dostępnych jest sześć opcji zabezpieczenia, regulamin urzędu pracy, ogłaszany przy naborze o tę formę wsparcia, może określić, że dostępne są tylko wybrane, np. dwie lub trzy formy. Osoba bezrobotna starająca się o dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej wybiera spośród powyższych opcji jedną formę zabezpieczenia zwrotu otrzymanych środków.

Każdy urząd pracy może także określić szczegółowe warunki zabezpieczenia środków. Poniżej przedstawiamy zasady, które pojawiają się najczęściej.

Poręczenie i weksel z poręczeniem wekslowym (aval)

Poręczenie jest formą zabezpieczenia na zasadzie umowy cywilnoprawnej, w której poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela, że wykona zobowiązania dłużnika, jeżeli on sam nie będzie mógł ich wykonać.

W przypadku weksla należy wybrać poręczyciela, który poręcza za cudzy dług wekslowy. Poręczyciel wekslowy, czyli awalista, odpowiada wówczas za zapłatę weksla w takim samym stopniu jak osoba, za której dług wekslowy poręczył.

Poręczenie i weksel są podobnymi do siebie formami zabezpieczenia wsparcia z powiatowych urzędów pracy. Osoba bezrobotna, starająca się o jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, w przypadku tych opcji, powinna znaleźć osobę lub osoby, które spłacą za nią zobowiązania, jeśli sama nie będzie w stanie tego zrobić. Warunki, które muszą spełnić takie osoby (poręczyciele) określa indywidualnie każdy urząd pracy.

Najczęściej poręczyciel musi być osobą zatrudnioną na umowę o pracę na czas nieokreślony, w firmie, która nie jest w stanie upadłości i likwidacji.

Może to być także osoba prowadząca działalność gospodarczą, spełniająca określone warunki, np. nie zalega z opłatami wobec ZUS i US.

Urzędy pracy zwracają również uwagę na obciążenia poręczycieli, np. kredyt, inne poręczenia. Oczywiście, preferowane są osoby bez takich zobowiązań.

Poręczyciel to także osoba, która powinna spełnić kryterium dochodowe. Najczęściej odnoszące się do minimalnego wynagrodzenia za pracę na pełnym etacie. Wśród warunków, które powinien spełnić poręczyciel jest też jego wiek. Bardzo często nie powinien on mieć więcej niż 70 lat.

Kolejny warunek dotyczący poręczycieli określa, że nie może nim być małżonek osoby bezrobotnej. Gdy wymagane są dwie osoby do poręczenia, nie mogą być to małżonkowie, chyba że mają rozdzielność majątkową. Ważne też, aby poręczyciel, będący w związku małżeńskim, uzyskał zgodę swojego małżonka na podpisanie takiego poręczenia.

Osoba bezrobotna, składająca wniosek o jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, która zdecyduje się na taką formę zabezpieczenia, dołącza do wniosku oświadczenie, podpisane przez poręczyciela.

Gwarancja bankowa

Jest to forma gwarancji samoistnej, w której rolę gwaranta przyjmuje bank. Umowa gwarancji bankowej jest pisemnym zobowiązaniem banku do zapłaty kwoty maksymalnej wskazanej w gwarancji, w przypadku gdy zleceniodawca gwarancji, na którego została wystawiona, nie wywiąże się ze swojego zobowiązania.

Tak więc, jeżeli osoba bezrobotna nie będzie w stanie zwrócić dofinansowania, w przypadku gdy wyda dotację niezgodnie z przeznaczeniem lub złamie inne warunki umowy i urząd pracy zwróci się do niej o zwrot dofinansowania, to bank spłaci jej zobowiązanie.

W praktyce, niewiele banków wystawia taką gwarancję, zwłaszcza że dotyczy ona osoby bezrobotnej. Jest to więc forma bardzo rzadko spotykana, wręcz niedostępna. 

Zastaw na prawach lub rzeczach

Przy tej formie gwarancji cechą charakterystyczną jest to, że zastaw zostaje ustanowiony na rzeczach ruchomych lub na niektórych prawach zbywalnych, np. obligacjach, akcjach. W przypadku rzeczy ruchomych ich wartość liczona jest na podstawie orzeczenia rzeczoznawcy, które wnioskodawca wykonuje na koszt własny. Najczęściej wartość tych rzeczy powinna przekraczać 100% wnioskowanej kwoty.

Podobnie jak gwarancja bankowa, jest to bardzo rzadko spotykana forma zabezpieczenia środków z urzędu pracy.

Warto dodać, że w przypadku tego zabezpieczenia należy dołączyć do wniosku o dotację dokument potwierdzający własność rzeczy, które mają być zastawione, ich ubezpieczenie oraz wskazanie, że nie są objęte innym zastawem.  

Blokada rachunku bankowego

To forma gwarancji, w której wierzyciel upoważnia bank do zablokowania na jego koncie bankowym określonej kwoty oraz pobrania po upływie odpowiedniego terminu środków niezbędnych do pokrycia powstałej wierzytelności.

Gdy powiatowy urząd pracy umożliwi skorzystanie z tej formy zabezpieczenia i osoba bezrobotna się na nią zdecyduje, po podpisaniu umowy o dofinansowanie, należy udać się do banku i ustanowić blokadę konta. Jest to dyspozycja o zablokowaniu na koncie określonej kwoty, najczęściej większej niż wartość dofinansowania (np. 130%). W wyznaczonym w umowie terminie (nawet 3 lat) z zablokowanych środków nie można korzystać bez zgody banku. 

Najczęściej blokadę można ustanowić na: koncie oszczędnościowym, lokacie, rachunku rozliczeniowo-oszczędnościowym. 

Akt notarialny o poddaniu się egzekucji  

Jest to forma zabezpieczenia, w której akt notarialny stanowi podstawę do przeprowadzenia egzekucji. W akcie notarialnym może być wskazane, z których składników majątku dłużnika i jakimi środkami egzekucyjnymi zostanie ona przeprowadzona.

W przypadku tej formy zabezpieczenia, osoba ubiegająca się o dotację najczęściej udowadnia posiadanie ruchomości lub nieruchomości o szacunkowej wartości przynajmniej 130% wnioskowanej kwoty. Właściwy procent każdy urząd ustala indywidualnie.

Po wybraniu opcji aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji do wniosku o dotację bezrobotny dołącza oświadczenie z wykazem składników majątkowych. Dopiero po przyznaniu dofinansowania i podpisaniu umowy beneficjent udaje się do notariusza w celu sporządzenia aktu notarialnego. Wszystkie koszty notarialne ponosi osoba bezrobotna (beneficjent wsparcia).

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 lipca 2017 r. w sprawie dokonywania z Funduszu Pracy refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy oraz przyznawania środków na podjęcie działalności gospodarczej.

Kancelaria Rozwoju Biznesowego.