Ciąża a praca w godzinach nadliczbowych i nocnych
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2020-12-16
Z punktu widzenia prawa pracy, ciąża jest okresem, w którym kobieta jest szczególnie chroniona. Przepisy jasno określają przywileje pracownicy oraz obowiązki pracodawcy. Jedną z przesłanek, stanowiącą troskę o zdrowie kobiety i płodu, jest zakaz zatrudniania kobiety w ciąży w godzinach nadliczbowych i nocnych.
Zdarza się, że kobiety w ciąży skarżą się, że pracodawcy każą im pracować w godzinach nadliczbowych, a w przypadku odmowy grożą nawet zwolnieniem z pracy. Jak się okazuje, takie praktyki są niezgodne z przepisami, zawartymi w Kodeksie pracy.
Obowiązujące przepisy
Wątpliwości związane z zatrudnianiem kobiety w ciąży w godzinach nadliczbowych rozwiewa art. 178 § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z pierwszym zdaniem tego przepisu: pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych.
Przepis ten ma zapewnić kobiecie w ciąży odpowiednią ilość wolnego czasu, w którym może ona zregenerować siły. Poza tym, zbyt duża liczba godzin pracy w ciągu dnia wywiera ujemny wpływ na jej stan zdrowia.
Ten sam przepis (art. 178 § 1 zd. 1 k.p.) zabrania zatrudniania kobiety w ciąży w godzinach nocnych.
Warto podkreślić, że dla zastosowania tego prawa nie ma znaczenia zgoda pracownicy na pracę w godzinach nadliczbowych lub nocnych. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący.
Zgodnie z informacją Państwowej Inspekcji Pracy, zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej obowiązuje od chwili przedłożenia pracodawcy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży. Jeżeli jednak pracownica nie przedstawiła pracodawcy takiego zaświadczenia, a stan ciąży jest widoczny, pracodawca także nie może jej zatrudniać w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej.
Badania lekarskie
Obowiązkiem pracodawcy jest także udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Obowiązek ten wynika z art. 185 § 2 Kodeksu pracy.
Przydatne fragmenty Kodeksu pracy:
Art. 178. § 1. Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139.
§ 2. Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Art. 185. § 1. Stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.
§ 2. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Więcej informacji z zakresu prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Kodeks pracy (art. 178, art. 185).
Zobacz podobne artykuły:
Praca na dwa etaty Pracownik może zawrzeć dwie umowy o pracę z tym samym pracodawcą, jak również z innymi pracodawcami. Podpowiadamy, jakie są ograniczenia w tym zakresie oraz co wówczas ze składkami ZUS?
Nocna zmiana? Sprawdź, jakie masz prawa Zgodnie z Kodeksem pracy godziny nocne obejmują 8 godzin pracy między 21:00 a 7:00. Każdemu pracownikowi za pracę w nocy przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Nie każdy jednak może taką pracę wykonywać. Podpowiadamy, jaki dodatek do wynagrodzenia przysługuje pracownikom pracującym w porze nocnej.
Zatrudnianie cudzoziemców. Obowiązki pracodawcy Czego powinien dopilnować pracodawca przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi?
Dyżur w pracy – co warto o nim wiedzieć? Dyżur to pozostawanie pracownika do dyspozycji pracodawcy poza normalnymi godzinami pracy, w wyznaczonym miejscu i czasie, w stałej gotowości do świadczenia pracy. Czy pracownik ma prawo odmówić pełnienia dyżuru oraz jakie wynagrodzenie otrzyma za czas dyżuru?
Odprawa pośmiertna Odprawa pośmiertna wypłacana jest uprawnionym członkom rodziny pracownika w razie jego śmierci. Jej wysokość zależy od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy.
Czasowa niezdolność do pracy a świadczenia wypłacane przez pracodawcę Zastanawiasz się, ile wyniesie Twoje wynagrodzenie za okres czasowej niezdolności do pracy? Podpowiadamy, w jakich przypadkach świadczenia przysługujące pracownikowi w tym czasie wypłaca pracodawca.
Aneks do umowy o pracę – kiedy można go zastosować? Zawarcie umowy o pracę nie oznacza, że warunki zatrudnienia nie mogą ulec zmianie. Pracodawca ma prawo zmodyfikować postanowienia umowy o pracę, jednak pracownik nie musi się z nimi zgodzić. Podpowiadamy, w jakich przypadkach pracodawca może zastosować aneks do umowy o pracę bez konieczności zawierania nowej umowy.
Umowa na czas określony a ciąża Kobiety zatrudnione na podstawie umowy o pracę, będące w ciąży, często zastanawiają się, czy umowa zawarta na czas określony zostanie przedłużona, gdy urodzi się dziecko. Podpowiadamy kiedy taka umowa może być przedłużona oraz czy kobieta nabędzie prawo do zasiłku macierzyńskiego.
