Niania - Kodeks Pracy

Niania to osoba fizyczna, która sprawuje opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Umowę tę określa się mianem „umowy uaktywniającej”. Zawierana jest ona z rodzicem dziecka.

Kto jest zobowiązany do opłacania składek za nianię?

Niania jest objęta obowiązkowym ubepieczeniem. Za nianię, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, opłaca:

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych – od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż 50 % wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu za pracę,
• rodzic (płatnik składek) – od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą 50 % minimalnego wynagrodzenia – na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Za nianię, która przystąpiła dobrowolnie na swój wniosek do ubezpieczenia chorobowego, składki na to ubezpieczenie opłaca rodzic na zasadach określonych dla zleceniobiorców w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

• niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego;
• rodzic jest zatrudniony, świadczy usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzi pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą;
• dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Kiedy ZUS nie opłaca składek za nianię?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie opłaca składek, w przypadku gdy:

• umowa uaktywniająca została zawarta między nianią a osobami pełniącymi funkcję rodziny zastępczej zawodowej, lub
• rodzic dziecka podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350, 620 i 622).

Pamiętaj!

W przypadku utraty przez rodzica zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania aktywności zawodowej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3

Opracowanie: Zespół Zielonej Linii