Urlop wychowawczy - Artykuł - dp

Celem urlopu wychowawczego jest stworzenie warunków umożliwiających rodzicom lub opiekunom sprawowanie osobistej opieki nad małym dzieckiem. Prawo do korzystania z tego urlopu przysługuje tylko pracownikom (na równych prawach kobiecie i mężczyźnie).

Jaki jest wymiar urlopu wychowawczego i kto ma do niego prawo?

Jeżeli jesteś osobą zatrudnioną co najmniej sześć miesięcy, masz prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 6. rok życia.

Do 6-miesięcznego okresu zatrudnienia wliczają się Twoje poprzednie okresy zatrudnienia, bez względu na:

• długość przerw między okresami zatrudnienia,
• wymiar czasu pracy,
• tryb rozwiązania stosunku pracy.

Prawo do urlopu przysługuje Ci bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy, rodzaj umowy o pracę oraz wymiar czasu pracy.

Urlop wychowawczy możesz wykorzystać najwyżej w 5 częściach.

Pracodawca udziela Ci urlopu wychowawczego na Twój pisemny wniosek, który należy złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca ma obowiązek udzielić Ci tego urlopu.

Bardzo istotne jest, że to Ty decydujesz o tym, ile wykorzystasz urlopu, na ile części go podzielisz (jednak nie więcej niż pięć) i jak długo będzie trwać każda z części urlopu. Z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka.

Podczas korzystania z urlopu wychowawczego następuje zawieszenie stosunku pracy. Okres ten jednak wlicza się do Twojego okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze i staż pracy.

Jako osoba uprawniona do urlopu wychowawczego możesz złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie. W czasie urlopu wychowawczego masz prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Korzystając z urlopu wychowawczego, podlegasz tzw. szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy. Pracodawca nie może wypowiedzieć Ci ani rozwiązać umowy o pracę na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu do dnia zakończenia tego urlopu.

Jeżeli korzystasz z obniżonego wymiaru czasu pracy w ramach urlopu wychowawczego, pracodawca nie może wypowiedzieć Ci umowy ani wypowiedzieć warunków pracy lub płacy przez maksymalnie rok korzystania z tego uprawnienia, chyba że wcześniej wrócisz do starego wymiaru czasu pracy.

Zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem

Jeżeli zdecydujesz się skorzystać z urlopu wychowawczego, możesz w tym czasie otrzymać zasiłek rodzinny i dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Będzie on przysługiwał tylko wtedy, gdy zostaną spełnione określone warunki.

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje w wysokości 400 zł miesięcznie w przypadku, gdy przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłku rodzinnego.

Dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:

• 24 miesięcy kalendarzowych;
• 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;
• 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W przypadku równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje z rodziców lub opiekunów prawnych dziecka przysługuje jeden dodatek.

Dodatek nie przysługuje osobie, która:

• bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w zatrudnieniu przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
• podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
• umieściła dziecko w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż pięć dni w tygodniu, z wyjątkiem dziecka przebywającego w podmiocie wykonującym działalność leczniczą;
• w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego,
• korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.

Pamiętaj!

Urlop wypoczynkowy, do którego pracownik nabył prawo przed urlopem wychowawczym, nie ulega przedawnieniu. Nie zostanie on również proporcjonalnie obniżony z powodu korzystania z urlopu wychowawczego w tym samym roku kalendarzowym, w którym nabyło się prawo do urlopu wypoczynkowego, a następnie powróciło do pracy. 

Podstawa prawna:

 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy

 Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych

Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii