Trendy na rynku pracy - Zielona Linia

Z inkluzywnym (dotyczącym wszystkich) rynkiem pracy mamy do czynienia wówczas, gdy nikogo się nie wyklucza. Ponadto, integruje społecznie i umożliwia podjęcie dobrego zatrudnienia tym wszystkim, którzy chcą pracować. Ważne jest tworzenie takich warunków zatrudnienia, by pracę mogli znaleźć również ci, którzy mają na to zazwyczaj mniejsze szanse, np. kobiety, osoby najmłodsze i najstarsze, niepełnosprawne czy zamieszkałe na wsi. Obserwując trendy na rynku pracy widać, że sytuacja tych grup, na przestrzeni ostatnich lat, się poprawia. Sprzyjały temu ogólne korzystne zmiany na rynku pracy. Świadczą o tym także dane przedstawione w Raporcie GUS-u. Czytamy w nim, że poziom aktywności zawodowej mieszkańców Polski w latach 2015-2020 nie zmienił się istotnie. Według BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności) w tym okresie aktywnych zawodowo (miało pracę lub jej poszukiwało) było ok. 56% ludności ogółem. Pozytywne zmiany zaobserwowano natomiast w ich statusie na rynku pracy. Od 2015 r. przybyło ok. 300 tys. osób pracujących (do 16,4 mln w 2020 r.), a wskaźnik zatrudnienia poprawił się (z blisko 52% do ponad 54%). Wyraźnemu ograniczeniu uległo bezrobocie. Stopa bezrobocia rejestrowanego od stycznia 2015 roku do grudnia 2020 r. spadła z 11,9% do 6,2%.

Miasta, wsie, województwa

Jak wynika z Raportu, sytuacja na przestrzeni ostatnich 5 lat poprawiła się zarówno w miastach, jak i na wsiach. Aktywność zawodowa i poziom zatrudnienia mieszkańców wsi w latach 2015-2020 były podobne jak mieszkańców miast. Te pozytywne trendy występują we wszystkich województwach. Na przestrzeni lat 2015-2020 wszędzie zwiększyło się zatrudnienie, a bezrobocie spadło. Jedynie w 2020 roku, w którym pojawiła się pandemia, mająca niekorzystny wpływ na rynek pracy, w niektórych regionach odnotowano niekorzystne zmiany.

Kobiety na rynku pracy

Z raportu „Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Inkluzywny wzrost gospodarczy” wynika, że sytuacja aktywnych zawodowo kobiet na rynku pracy w 2020 r. była lepsza niż pięć lat wcześniej. Jednak pod niektórymi względami pozostała ona słabsza niż sytuacja mężczyzn. Kobiety nadal były bardziej zagrożone bezrobociem, znacznie słabszy niż wśród mężczyzn pozostał wskaźnik zatrudnienia wśród kobiet (46% wobec 63% u mężczyzn) oraz utrzymała się różnica pomiędzy płacami mężczyzn a płacami kobiet.  

W Raporcie GUS-u czytamy ponadto:

„Kobiety nadal były mniej aktywne na rynku pracy niż mężczyźni. W latach 2015-2020 stanowiły ok. 45% osób aktywnych zawodowo (osoby, które wykonują pracę, za którą pobierają wynagrodzenie lub są bezrobotni, lecz aktywnie szukają pracy i są gotowi do jej podjęcia) i ponad 60% biernych zawodowo (osoby, które w danej chwili nie tworzą zasobów siły roboczej, tzn. nie pracują i nie są bezrobotne), a współczynnik aktywności zawodowej wśród nich wynosił ok. 48% (wobec ok. 65% wśród mężczyzn). Znaczny wpływ na to miał niższy wiek emerytalny kobiet niż mężczyzn. Jednak również w populacji w wieku produkcyjnym aktywność zawodowa była mniej powszechnym zjawiskiem wśród kobiet niż wśród mężczyzn (w 2020 r. dotyczyła 73% kobiet wobec 82% mężczyzn). Mniejsza aktywność zawodowa żeńskiej populacji wynikała również z większego obciążenia obowiązkami opiekuńczymi. Opieka nad dziećmi, ciężko chorymi osobami dorosłymi albo inne zobowiązania osobiste lub rodzinne w 2020 r. były najbardziej powszechną przyczyną bierności zawodowej kobiet w wieku 25-59 lat (dotyczyła ona 65% biernych zawodowo kobiet wobec zaledwie 17% mężczyzn), występującą częściej niż pięć lat wcześniej (kiedy powoływało się na nią niespełna 52% biernych zawodowo kobiet)”.

Osoby niepełnosprawne a polski rynek pracy

Z Raportu GUS-u wynika, że na przestrzeni lat 2015-2020 nieznacznie poprawiła się sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Nieco zwiększył się wskaźnik zatrudnienia, stopa bezrobocia wyraźnie się obniżyła, ale odsetek aktywnych zawodowo osób niepełnosprawnych (w wieku 16 lat i więcej) nadal był niski i nie zmienił się istotnie: w latach 2015-2020 r. oscylował wokół 17%.

Rynek pracy a wiek pracownika

Kolejnym czynnikiem, wpływającym na aktywność na rynku pracy, jest wiek pracownika. Jak wynika z Raportu – co nie jest zaskoczeniem – najmniejsza aktywność jest wśród osób młodych (poniżej 25. roku życia), których część kontynuuje edukację oraz wśród osób najstarszych, które przeważnie wycofują się z rynku pracy po osiągnięciu uprawnień emerytalnych.

Jeżeli chodzi o osoby młode (15 – 24 lata) to ich sytuacja na przestrzeni lat 2015 – 2020 wyraźnie się poprawiła. Zwiększył się współczynnik aktywności zawodowej, wzrósł wskaźnik zatrudnienia i spadła stopa bezrobocia. Niestety niekorzystne zmiany przyniosła pandemia. W Raporcie czytamy, że w 2020 r. pozycja większości grup dotyczących wieku na rynku pracy pozostała stabilna, z wyjątkiem osób młodych, których sytuacja uległa pogorszeniu.

Z danych przedstawionych w dokumencie GUS-u wynika, że aktywność zawodowa stopniowo maleje po 50. roku życia i dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Na przestrzeni ostatnich lat widać jednak pozytywne trendy, których nie zmieniła nawet pandemia Covid-19. W Raporcie czytamy:

„Wśród osób w wieku 50-64 lata wyraźnie zwiększył się zarówno współczynnik aktywności zawodowej (z 56% w 2015 r. do 62%), jak i wskaźnik zatrudnienia (z 53% do 60%). Zmniejszyło się również bezrobocie wśród osób po 50. roku życia, przy czym to zjawisko rzadziej dotykało tę grupę osób niż ogólną populację osób aktywnych zawodowo. Pomimo poprawy Polska nadal należała do krajów UE o najmniejszej aktywności najstarszych roczników na rynku pracy, co częściowo wynikało z niższego niż w większości krajów wieku emerytalnego (przeciętnie w UE w 2020 r. aktywnych zawodowo było 70% ludności w wieku 50-64 lata)”.

Z pełną treścią Raportu można zapoznać się w tym miejscu: https://raportsdg.stat.gov.pl/index.html

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

GUS - Raport 2021: Polska na drodze zrównoważonego rozwoju. Inkluzywny wzrost gospodarczy.