Co się składa na wynagrodzenie?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-09-10
Wynagrodzenie (inaczej płaca, pensja, zapłata, gratyfikacja) to ogół wydatków pieniężnych i innych świadczeń wypłacanych pracownikom z tytułu zatrudnienia. Opisujemy elementy, które wchodzą w jego skład.
Wynagrodzenie jest jednym z najważniejszych elementów umowy o pracę. Dotyczy to także umów cywilnoprawnych i innych. Zgodnie z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu, pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Należy dodać, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż ustalone w przepisach o wynagrodzeniu minimalnym. Jakie elementy składają się na wynagrodzenie? Czym są premie, a czym nagrody?
Wynagrodzenie zasadnicze
Wynagrodzenie zasadnicze jest podstawowym składnikiem wynagrodzenia za pracę. Może być to także jedyny składnik pensji. Wynagrodzenie zasadnicze ma charakter stały i wynika z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym na pensję mogą się składać także inne elementy. Niektóre są dobrowolne i wynikają z woli pracodawcy, a niektóre są określone przepisami Kodeksu pracy, jak np. dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej, których pracownik nie może być pozbawiony na mocy przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.
Oprócz tego, na wynagrodzenie mogą składać się także dodatki. Chodzi tu np. o dodatek stażowy, służbowy, funkcyjny, za znajomość języków obcych, za pracę w warunkach szkodliwych.
Premia i nagroda – nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia
Premie i nagrody to nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia, które zależą od woli pracodawcy. Chociaż pojęcia te są często stosowane zamiennie, nie oznaczają tego samego. I tak, premia może występować obok wynagrodzenia zasadniczego, ale nigdy jako samodzielny i jedyny składnik wynagrodzenia. Podstawową cechą odróżniającą premię od nagrody jest roszczeniowy charakter premii. Warunki nabycia prawa do premii, jej wysokość i zasady wypłaty z reguły określa regulamin premiowania lub umowa o pracę. Zawsze jednak prawo do premii powstaje z chwilą spełnienia przesłanek jego nabycia. Roszczeniowy charakter premii polega na tym, że jeżeli pracownik wywiąże się z warunków, od których uzależniona jest wypłata premii, pracodawca ma obowiązek mu tę premię wypłacić. Warto dodać, że decyzja pracodawcy, odmawiająca przyznania premii lub przyznająca ją w niższej wysokości, niż wynika to z regulaminu premiowania, podlega kontroli sądu.
Nagroda, która również nie może występować jako jedyny i samodzielny składnik wynagrodzenia, w odróżnieniu od premii ma charakter uznaniowy, a nie roszczeniowy. Z tego powodu bywa nazywana premią uznaniową. To pracodawca decyduje, czy pracownikowi będzie przysługiwać nagroda. Pracownik nie może więc domagać się jej wypłaty. Decyzja pracodawcy nie podlega także kontroli sądu.
To nie nazwa świadczenia (premia czy nagroda) decyduje o jego istocie. W określeniu, czy coś jest premią, czy nagrodą ważne jest to, czy uzyskanie prawa do świadczenia jest uzależnione od dopełnienia konkretnych warunków (premia), czy też jest wyłączną decyzją pracodawcy (nagroda).
Informacji na temat wynagrodzenia i przepisów z nim związanych udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Perfekcjonizm w pracy: Pomaga czy przeszkadza? Perfekcjonizm to cecha, która w pracy może zarówno motywować do lepszych wyników, jak i prowadzić do nadmiernego stresu. Postawione sobie wysokie standardy i chęć osiągnięcia doskonałości mogą sprawić, że będziemy dążyć do perfekcji, starając się jednocześnie uniknąć jakichkolwiek błędów. Jednak w nadmiarze perfekcjonizm może prowadzić do trudności w podejmowaniu decyzji, niezdrowej atmosfery w zespole, a w najgorszym scenariuszu do wypalenia zawodowego. Warto więc zastanowić się, jakie są jego zalety i wady oraz jak można znaleźć zdrową równowagę w pracy.
Jak zatrudnić obywatela Ukrainy? Instrukcja krok po kroku Pracodawca, który planuje zatrudnienie obywatela Ukrainy powinien wiedzieć, że do podpisania umowy nie wystarczy jedynie potwierdzenie obywatelstwa ukraińskiego. Przede wszystkim należy upewnić się, że cudzoziemiec ma tytuł do legalnego pobytu w Polsce. Od czego zacząć? Jak legalnie powierzyć pracę obywatelowi Ukrainy? Wyjaśniamy.
Prawo jazdy na rynku pracy – wymóg czy przeżytek? 22 września, jak co roku, obchodzony jest dzień bez samochodu. To dobry moment, aby zastanowić się, czy na współczesnym rynku pracy posiadanie prawa jazdy można utożsamiać z warunkiem znalezienia dobrej pracy. A może jest to już przeżytek?
Trzy pokolenia – X, Y i Z. Co je różni i jakie mają podejście do pracy? Współczesny rynek pracy to zestawienie postaw, wartości i oczekiwań, które wynikają z przynależności do różnych pokoleń. Pokolenie X (przedstawiciele roczników 1965–1980), Y – Milenialsi (1981–1996) oraz pokolenie Z – zwane również Gen Z (1997–2012) różnią się nie tylko podejściem do pracy, ale i samym sposobem definiowania kariery zawodowej. Na ich wybory wpływają wydarzenia historyczne, rozwój technologii, zmiany społeczne i kulturowe.
System ATS – jak zwiększyć widoczność aplikacji w procesie rekrutacyjnym? Wysyłanie wielu CV bez otrzymywania odpowiedzi może wynikać z faktu, że dokumenty nie dotarły do osoby odpowiedzialnej za rekrutację. Coraz częściej procesy rekrutacyjne wspierane są przez systemy ATS (Applicant Tracking System), które automatyzują wstępną selekcję kandydatów. Choć znacząco usprawniają pracę działów HR (Human Resources), jednocześnie mogą stanowić wyzwanie dla osób ubiegających się o zatrudnienie. Znajomość zasad działania takich systemów jest kluczowa przy tworzeniu skutecznego CV, a co za tym idzie otrzymania zaproszenia na rozmowę.
Cudzoziemcy - nielegalne powierzenie i wykonywanie pracy Pracodawcy lub inne podmioty powierzające pracę, przed zawarciem umowy z cudzoziemcem, powinni sprawdzić, czy robią to zgodnie z przepisami. Innymi słowy, czy nie dojdzie do nielegalnego powierzenia pracy. Co to oznacza? Odpowiedź znajduje się w ustawie o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy Jednym z najważniejszych aktów prawnych, który reguluje kwestię legalności pobytu i pracy niektórych cudzoziemców w Polsce jest ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. W połowie lipca 2025 r. rząd przyjął projekt zmieniający tę oraz niektóre inne ustawy. Co się zmieni?
Praca między jednym a drugim zezwoleniem na pracę Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która weszła w życie 1 czerwca 2025 r., wprowadziła wiele nowych zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Niektóre przepisy zostały jednak bez zmian lub je zmodyfikowano. Jak to wygląda w przypadku pracy między jednym a drugim zezwoleniem na pracę lub zezwoleniem jednolitym? Odpowiadamy.
