Świadczenia po rozwiązaniu umowy - Kodeks Pracy

Dobrowolne ubezpieczenie w ZUS-ie i NFZ-cie po utracie pracy

Osoba, która straciła pracę, może dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia zdrowotnego, a także kontynuować opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Wniosek w tej sprawie powinien zostać złożony w ZUS w ciągu 30 dni od dnia rozwiązania umowy.

Zasiłek chorobowy po utracie pracy

Pracownik może otrzymać zasiłek chorobowy nie tylko w czasie obowiązywania umowy o pracę, lecz także po jej rozwiązaniu. Warunkiem jest jednak to, by niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w czasie ubezpieczenia i trwała nieprzerwanie po jego ustaniu albo powstała w ściśle określonym przepisami terminie po ustaniu ubezpieczenia i trwała co najmniej 30 dni.

Zasiłek chorobowy będzie przysługiwał także, gdy niezdolność do pracy powstanie po ustaniu zatrudnienia (ubezpieczenia chorobowego). Wówczas warunkiem otrzymania zasiłku jest powstanie niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 14 dni od ustania zatrudnienia i trwanie tej niezdolności bez przerwy co najmniej 30 dni.

Zasiłek macierzyński z ZUS-u

Na wypłatę zasiłku macierzyńskiego z ZUS-u mogą liczyć kobiety, które urodziły dziecko w czasie trwania zatrudnienia, a następnie umowa terminowa została rozwiązana. Dostać go może także kobieta, gdy umowę o pracę rozwiązano z powodu upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

Ubiegając się o zasiłek, trzeba skompletować następujące dokumenty:

• zaświadczenie lekarskie, które potwierdzi stan ciąży w okresie zatrudnienia,
• skrócony akt urodzenia dziecka,
• świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający rozwiązanie umowy z powodu upadłości lub likwidacji zakładu pracy albo
• prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu umowy z naruszeniem przepisów,
• zaświadczenie ZUS-Z3.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

Osoby zwolnione z pracy, które lekarz orzecznik ZUS uzna za niezdolne do pracy, mogą ubiegać się w ZUS-ie o rentę z tytułu niezdolności do pracy. W tym przypadku będzie brany pod uwagę tzw. staż ubezpieczeniowy (okres składkowy i nieskładkowy):

• rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20. roku życia,
• dwa lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała między 20. a 22. rokiem życia,
• trzy lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała między 22. a 25. rokiem życia,
• cztery lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała między 25. a 30. rokiem życia,
• pięć lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała powyżej 30. roku życia. 

Świadczenie przedemerytalne

Świadczenie przedemerytalne mogą otrzymać osoby, które są w wieku przedemerytalnym, jeżeli spełniają określone w ustawie warunki. Jego celem jest umożliwienie dotrwania do nabycia prawa do emerytury osobom, którym z racji wieku trudno znaleźć pracę.

Aby otrzymać prawo do świadczenia przedemerytalnego, należy spełnić dwa rodzaje warunków. Po pierwsze należy spełnić warunki, które są wspólne dla wszystkich osób ubiegających się o świadczenie przedemerytalne. Po drugie należy spełnić warunki indywidualne, uzależnione m. in. od stażu pracy, wieku,  przyczyn ustania stosunku pracy.

Warunki dla osób, którym stosunek pracy rozwiązano z przyczyn dotyczących zakładu pracy

Prawo do świadczenia przedemerytalnego, będzie przysługiwać osobie, która spełnia warunki wspólne, wymienione powyżej oraz:

• do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 56 lat (w przypadku kobiet) lub 61 lat (w przypadku mężczyzn) oraz posiada wymaganego okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, albo
• do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 55 lat (w przypadku kobiet) oraz 60 lat (w przypadku mężczyzn) oraz posiada wymagany okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn, albo
• do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym była zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy, udowodnisz okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, albo
• do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona przez co najmniej 6 miesięcy, udowodni okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 34 lat dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn, albo
• do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, oraz wykaże, że przez co najmniej 10 lat pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładach, które produkują lub zaprzestały produkcję wyrobów zawierających azbest oraz pracowałeś w nich we wrześniu 1997 r., a rozwiązanie stosunku pracy z ostatnim pracodawcą nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy.

Stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jeśli:

• rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn, które nie dotyczą pracowników, zgodnie z ustawą z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników - chodzi o zwolnienia grupowe lub zgodnie z ustawą Kodeks pracy, w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z tych przyczyn u pracodawcy, który zatrudniał mniej niż 20 pracowników, albo
• rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego niewypłacalności (w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych), likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych, albo
• stosunek pracy wygasł z powodu śmierci pracodawcy lub w wyniku przejścia zakładu pracy albo jego części na innego pracodawcę, który nie zaproponował nowych warunków pracy i płacy, albo
• rozwiązano stosunek pracy z uwagi na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika.

Przy ustalaniu warunku, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, ZUS bierze pod uwagę różne przepisy, nie tylko ustawę o promocji zatrudnienia ale także inne ustawy, na przykład Kartę Nauczyciela.

Rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić w drodze wypowiedzenia, jak i porozumienia stron. W świadectwie pracy lub w odrębnym zaświadczeniu pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem wskazuje, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pracodawcy oraz podaje podstawę prawną rozwiązania tego stosunku pracy.

Ważne! Jeżeli pracodawca nie podał przyczyny i podstawy prawnej rozwiązania z Tobą stosunku pracy, wtedy rozpatrując wniosek o świadczenie przedemerytalne, przeprowadzimy postępowanie wyjaśniające, aby ustalić te okoliczności.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która spełnia wyżej określone warunki, po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

• nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna; 
• w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
• złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Od 1 marca 2023 r. wysokość świadczenia przedemerytalnego to 1 600,70 zł brutto.

Zasiłek dla bezrobotnych

Osoba, która chce uzyskać status bezrobotnego, powinna zarejestrować się we właściwym dla swego miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy. Po zbadaniu sytuacji i spełnieniu przez bezrobotnego warunków określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy może zostać przyznane prawo do zasiłku na okres 6 lub 12 miesięcy w wysokości:

• zasiłek obniżony 80% – 1193,60 zł brutto (przez pierwsze trzy miesiące); 937,30 zł brutto (przez pozostały okres) – przy stażu pracy wynoszącym mniej niż 5 lat,
• zasiłek podstawowy 100% – 1491,90 zł brutto (przez pierwsze trzy miesiące); 1171,60 zł brutto (przez pozostały okres) – przy staży pracy od 5 do 20 lat,
• zasiłek podwyższony 120% – 1790,30 zł brutto  (przez pierwsze trzy miesiące); 1406,00 brutto (przez pozostały okres) – przy stażu pracy wynoszącym co najmniej 20 lat.

PAMIĘTAJ!

Jeżeli stracisz pracę, sprawdź, czy i jakie świadczenia Ci przysługują!