Odprawa pieniężna a urlop wychowawczy - Rynek pracy w prawie

Odprawa pieniężna jest świadczeniem, które przysługuje na mocy ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Dotyczy ono najczęściej zwolnień grupowych, ale zgodnie z art. 10 ww. ustawy może obejmować również indywidualnego pracownika, który spełnia łącznie poniższe warunki:

• po pierwsze, pracodawca musi zatrudniać powyżej 20 pracowników w momencie składania pracownikowi oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy lub podpisywania zgodnego oświadczenia w sprawie rozwiązania umowy,
• po drugie, musi dojść do rozwiązania umowy o pracę w trybie porozumienia stron lub w trybie wypowiedzenia umowy przez pracodawcę,
• po trzecie, wyłączną przyczyną rozwiązania umowy musi być przyczyna niedotycząca pracownika (m.in. przyczyna ekonomiczno-finansowa lub organizacyjno-strukturalna, taka jak likwidacja stanowiska pracy, restrukturyzacja zakładu pracy, upadłość lub likwidacja pracodawcy). Wobec tego, prawa do odprawy nie uzyska pracownik, po którego stronie stoi przyczyna rozwiązania umowy o pracę (np. nieefektywność w pracy, niewykonanie polecenia pracodawcy lub utrata uprawnień do wykonywania pracy).

Wysokość odprawy pieniężnej

Wysokość odprawy pieniężnej jest określona w artykule 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. I chociaż w przepisie czytamy, że dotyczy ona rozwiązania stosunku pracy w ramach zwolnienia grupowego, zasada ta obowiązuje również przy zwolnieniach indywidualnych. Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Przy ustalaniu okresu zatrudnienia stosuje się przepis zawarty w Kodeksie pracy w art. 36 § 11, stanowiący, że do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy wlicza się pracownikowi również okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 231 (w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę), a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.

Czytaj także: Komu przysługuje odprawa pieniężna po zwolnieniu z pracy? 

Ponadto, odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, ale jej wysokość nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Wypowiedzenie umowy na urlopie wychowawczym

Pracownik korzystający z urlopu wychowawczego jest szczególnie chroniony przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Pracodawca może jednak, na podstawie artykułu 1868 § 2 Kodeksu pracy wypowiedzieć lub rozwiązać z nim stosunek pracy z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

Czytaj także: Odprawa emerytalna i rentowa https://zielonalinia.gov.pl/-/oprawa-emerytalna-i-rentowa

Jak czytamy w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy, przebywanie na urlopie wychowawczym nie stanowi wówczas przeszkody w uzyskaniu odprawy pieniężnej.

„Ustawa (o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników) nie przewiduje w art. 8 żadnych okoliczności wyłączających prawo do odprawy pieniężnej. Jeżeli zatem przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy przebywającej na urlopie wychowawczym jest likwidacja zakładu pracy, a pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników, to pracownicy tej w dniu rozwiązania stosunku pracy należy się odprawa pieniężna. Podstawę prawną nabycia prawa do odprawy stanowi art. 8 ust. 1 ustawy – w przypadku rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 1 (tj. w ramach zwolnienia grupowego), lub art. 10 ust. 1 – w razie rozwiązania umowy w ramach tzw. zwolnienia indywidualnego (art. 10 ust. 1 przewiduje, że art. 8 stosuje się w tym wypadku odpowiednio). Jeżeli natomiast pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, ww. ustawa nie ma zastosowania - nie przysługuje zatem odprawa, chyba że jej wypłatę przewidują przepisy wewnątrzzakładowe obowiązujące u danego pracodawcy.”

Szczegółowych informacji w kwestii odprawy pieniężnej udziela Państwowa Inspekcja Pracy.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (art. 8 i 10)

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy

www.pip.gov.pl