Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2022-01-31
Konstytucja gwarantuje prawo do ochrony zdrowia, jednak nie zawsze jest to prawo do bezpłatnych, czyli finansowanych ze środków publicznych, świadczeń opieki zdrowotnej. Prawo do bezpłatnych usług opieki medycznej w Polsce mają osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym (obowiązkowym lub dobrowolnym) oraz inne osoby, np. członkowie rodziny ubezpieczonego.
W Polsce za ubezpieczenie zdrowotne odpowiada Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), do którego należy przekazać składkę zdrowotną.
Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej, m.in.: wizyty lekarskie, zabiegi i pobyt w szpitalu, refundację recept i niektórych środków leczniczych. Nie obejmuje wypłaty zasiłków chorobowych i macierzyńskich – te są finansowane z ubezpieczenia chorobowego.
Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych prawo do świadczeń w Polsce mają osoby:
- ubezpieczone obowiązkowo,
- ubezpieczone dobrowolnie,
- inne osoby - po spełnieniu warunków określonych w ustawie.
Ubezpieczenie obowiązkowe
Większość Polaków podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia, prowadzenia gospodarstwa rolnego lub działalności gospodarczej. W ustawie wymienione są wszystkie grupy osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia. Są to m.in. pracownicy; rolnicy i ich domownicy; osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; żołnierze, policjanci, funkcjonariusze; osoby pobierające emeryturę lub rentę; uczniowie; dzieci do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego, studenci i uczestnicy studiów doktoranckich; bezrobotni; osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne; osoby korzystające z urlopu wychowawczego.
Cała lista osób objętych ubezpieczaniem obowiązkowym dostępna jest na stronie NFZ.
Ważne! Osoba ubezpieczona ma obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego tych członków rodziny, którzy nie mają innego tytułu do ubezpieczenia, np. dziecka, wnuka, małżonka. Zgłoszenie dziecka do ubezpieczenia jest obowiązkiem ustawowym.
Za leczenie dziecka do 18 r.ż., jeśli jest obywatelem polskim i nie jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej, zapłaci budżet państwa.
Ubezpieczenie dobrowolne
Mieszkające w Polsce osoby niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia, np. wykonujące pracę wyłącznie na podstawie umów o dzieło (artyści czy dziennikarze), pracownicy przebywający na urlopie bezpłatnym, mogą się ubezpieczyć dobrowolnie na podstawie wniosku złożonego w Narodowym Funduszu Zdrowia.
Umowę dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ można zawrzeć również mimo posiadania tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, tj. mimo posiadania statusu członka rodziny (członek rodziny jest uprawniony do świadczeń jako osoba zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego przez osobę opłacającą składkę). Osoba, która pomimo posiadania tytułu do ubezpieczenia jako członek rodziny, decyduje się na zawarcie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, składa pisemne oświadczenie, że znana jest jej możliwość korzystania z opieki zdrowotnej jako członek rodziny, ale z tego rezygnuje na korzyść własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego (jako osoba ubezpieczająca się dobrowolnie).
Ubezpieczenie dobrowolne jest ubezpieczeniem dodatkowo płatnym (należy odprowadzać składkę).
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie dobrowolne stanowi kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku.
W celu zawarcia umowy należy zgłosić się do oddziału wojewódzkiego NFZ, wypełnić wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym i podpisać dwa egzemplarze umowy.
Po zawarciu umowy z NFZ należy udać się do oddziału lub inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, żeby złożyć właściwe druki ZUS ZZA (Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego), a w przypadku zgłoszenia członków rodziny - druk ZUS ZCNA (Zgłoszenie danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego).
Składka nie zostanie podwyższona w momencie zgłoszenia do ubezpieczenia członków rodziny, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.
Pozostałe osoby uprawnione
Prawo do świadczeń finansowanych ze środków publicznych w Polsce mają nie tylko osoby ubezpieczone obowiązkowo lub dobrowolnie, lecz również inne osoby - po spełnieniu warunków określonych w ustawie.
Prawo do świadczeń mają:
- Zgłoszeni do ubezpieczenia członkowie rodziny osoby ubezpieczonej:
- dzieci własne, dzieci małżonka, dzieci przysposobione, wnuki, dzieci obce, dla których ustanowiono opiekę lub dzieci obce w ramach rodziny zastępczej - do ukończenia przez nie 18. roku życia. Jeśli dziecko kontynuuje naukę, po ukończeniu 18 lat, może być zgłoszone do ubezpieczenia jako członek rodziny, nie dłużej jednak niż do ukończenia 26. roku życia. Po tym czasie, o ile nie jest ubezpieczone z żadnego innego tytułu, powinno powiadomić szkołę lub uczelnię, która będzie zobowiązana zgłosić je do ubezpieczenia w NFZ. Dzieci posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi mogą być zgłaszane do ubezpieczenia bez ograniczenia wieku;
- małżonkowie - mąż, żona (ale nie konkubenci);
- krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
- Osoby uprawnione do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji - ubezpieczone w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), przebywające na terenie Polski.
Świadczenia udzielane osobom wymienionym powyżej finansowane są przez NFZ.
Ponadto uprawnionymi do korzystania ze świadczeń zdrowotnych są:
- Osoby posiadające obywatelstwo polskie, które nie ukończyły 18. roku życia.
- Osoby posiadające obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są w okresie ciąży, porodu lub połogu (do 42. dnia po porodzie).
- Osoby nieubezpieczone, spełniające kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej - na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
- Osoby, które były narażone na zakażenie poprzez kontakt z osobami zakażonymi lub materiałem zakaźnym - w zakresie badań w kierunku błonicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, nagminnego porażenia dziecięcego.
- Osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków - w zakresie leczenia odwykowego.
- Osoby z zaburzeniami psychicznymi - w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej.
- Posiadacze Karty Polaka - w zakresie korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych, chyba że umowa międzynarodowa, w której Polska jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne.
Świadczenia udzielane osobom wymienionym powyżej finansowane są z budżetu państwa.
Justyna Krasowska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
https://www.nfz-szczecin.pl/lipdu_uprawnieni_do_swiadczen.htm
Zobacz podobne artykuły:
Zezwolenie jednolite a ubezpieczenie zdrowotne Jednym z warunków ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (tzw. zezwolenie jednolite) jest posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego lub potwierdzenia pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Kiedy należy przedstawić dokument potwierdzający ubezpieczenie? Jakie dokumenty je potwierdzają? Odpowiadamy.
Ubezpieczenie zdrowotne po ustaniu zatrudnienia Martwisz się o ubezpieczenie zdrowotne po ustaniu zatrudnienia? Sprawdź, jak długo możesz korzystać z bezpłatnej opieki medycznej!
Podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu i chorobowemu – jaka jest różnica? Ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie chorobowe często są mylone lub używane zamiennie. To jednak zupełnie różne rodzaje ubezpieczeń. Podpowiadamy, jakie są różnice.
Ubezpieczenie zdrowotne studenta Studenci, aby mieć prawo do świadczeń w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, powinni mieć własny tytuł do ubezpieczenia lub być do niego zgłoszonym. Podpowiadamy, kto może zgłosić studenta do ubezpieczenia zdrowotnego, jak długo jest ważne takie ubezpieczenie oraz jak sprawdzić swój status?
Podleganie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu cudzoziemców zatrudnionych w Polsce Polskie przepisy nie uzależniają objęcia polskimi ubezpieczeniami od posiadanego obywatelstwa czy miejsca zamieszkania. Istotny dla objęcia tymi ubezpieczeniami jest fakt zawarcia z polskim podmiotem stosunku pracy czy innej umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych. Co ważne wykonywanie pracy w ramach tych umów musi odbywać się na obszarze Polski.
Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy swoim pracownikom, dbanie o terminowe odnawianie szkoleń BHP oraz informowanie o istniejącym ryzyku zawodowym na każdym ze stanowisk. Pomimo przestrzegania przepisów i procedur bezpieczeństwa, może dojść do nieszczęśliwego wypadku. Co należy zrobić w takiej sytuacji? Jakie są obowiązki pracodawcy i możliwości poszkodowanego pracownika? Podpowiadamy.
Składki odprowadzane za osobę bezrobotną Rejestracja w urzędzie pracy ma na celu wsparcie osoby bezrobotnej w podjęciu zatrudnienia. Chęć uzyskania statusu osoby bezrobotnej nie może być podyktowana wyłącznie potrzebą posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Sprawdź, jakie składki odprowadza urząd pracy za zarejestrowaną osobę bezrobotną.
Renta z tytułu niezdolności do pracy Renta jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym regularnie przez instytucję ubezpieczeniową (ZUS) osobom, które są czasowo lub stale niezdolne do wykonywania pracy zawodowej. Jakie są rodzaje rent z tytułu niezdolności do pracy i kto może się o nie ubiegać?
