Status bezrobotnego a nieruchomość rolna - Rynek pracy w prawie

Kwestię rejestracji w urzędzie pracy i uzyskania statusu bezrobotnego reguluje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To w niej (art. 2) czytamy, że bezrobotnym może być osoba, która m.in. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 1509 i 2459), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe.

Właściciel, posiadacz samoistny, posiadacz zależny

Na początek warto wyjaśnić kilka pojęć, które znajdują się w powyższym przepisie. Z właścicielem raczej nie ma problemu. Zgodnie z definicją Słowika Języka Polskiego, właścicielem jest ten, kto ma jakąś własność. Czyli, właściciel to osoba, do której coś należy, która jest w posiadaniu danej rzeczy. Bardzo często ma to związek z pojęciem prawa własności oraz pojęciem posiadania.

Jeżeli chodzi o posiadacza samoistnego i zależnego, to zgodnie z art. 336 Kodeksu cywilnego „posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).”

Posiadaczem zależnym jest więc osoba, która faktycznie włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca, zastawnik i jest podporządkowana właścicielowi lub posiadaczowi samoistnemu na podstawie stosunku prawnego uprawniającego go do władania rzeczą.

Czytaj także: Nauka w szkole policealnej a status osoby bezrobotnej

Hektar przeliczeniowy

Kolejnym pojęciem, które warto wyjaśnić jest hektar przeliczeniowy. Na stronie internetowej KRUS czytamy, że hektar przeliczeniowy to jednostka kalkulacyjna ustanowiona głównie do celów podatku rolnego; powierzchnia rzeczywista użytków rolnych (gruntów ornych, łąk, pastwisk, sadów, gruntów pod stawami i  pod zabudowaniami, gruntów zadrzewionych lub zakrzewionych na użytkach rolnych) podlega opodatkowaniu według przeliczników zależnych od X klas gruntów i okręgów podatkowych, w obrębie których położone jest dane gospodarstwo rolne (do celów obliczania hektarów przelicz. kraj dzieli się na 4 okręgi podatkowe).

Hektar przeliczeniowy jest jednostką, która równa się 1 ha klasy gruntów przyjętej za podstawę do przeliczania powierzchni innych klas gruntów. Za 1 hektar przeliczeniowy przyjęto 1 ha gruntów klasy IV, biorąc za podstawę plon zbóż z 1 ha gleby IV klasy.

Hektar przeliczeniowy, jako jednostka kalkulacyjna, jest stosowany głownie do celów podatku rolnego, ale również do celu określonego w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czyli rejestracji w urzędzie pracy i przyznania statusu bezrobotnego.

Warto obejrzeć:

Powierzchnia gruntów rolnych a rejestracja w urzędzie pracy

W przypadku osoby, która samodzielnie posiada nieruchomość rolną o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe sprawa jest jasna. Nie może ona nabyć statusu osoby bezrobotnej. Czy tak samo jest w przypadku użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków?

W wyjaśnieniach do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy*, które nie są źródłem prawa, ale pozwalają lepiej zrozumieć przepisy zawarte w ustawie, czytamy: „przy obliczaniu powierzchni użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków należy uznać, że na każdego z małżonków przypada równa część własności tych użytków. Na tym gruncie przyjąć zatem należy domniemanie, że powierzchnia użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków (przy wspólności ustawowej) w połowie przypada jednemu z nich, a w drugiej połowie – drugiemu.”

Oznacza to, że jeżeli małżonkowie mają wspólnie np. 3 ha przeliczeniowe (przy wspólności ustawowej), to rejestracja w urzędzie pracy i uzyskanie statusu osoby bezrobotnej będzie możliwe. Urząd pracy powinien podzielić 3 ha przeliczeniowe przez dwa. Wynik - 1,5 ha przeliczeniowego - umożliwi rejestrację.

Czytaj także: Ponad 20 tysięcy złotych na szkolenie dla osoby bezrobotnej

Warto dodać, że w zaświadczeniu, które urząd gminy wystawia dla powiatowego urzędu pracy, widnieją: wielkości gospodarstwa, zarówno w hektarach fizycznych, jak i przeliczeniowych, oraz wielkość udziału osoby w tym gospodarstwie. Pracownik urzędu pracy ma jedynie wyliczyć, na podstawie zaświadczenia, udział rejestrującej się osoby.

Podobnie wygląda kwestia nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych, która objęta jest współwłasnością w częściach ułamkowych. Zgodnie z wyjaśnieniami do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy*, które nie są źródłem prawa „w takim przypadku możliwe jest uzyskanie statusu osoby bezrobotnej, jeżeli wielkość części nieruchomości (wyliczonej z jego udziałem we współwłasności), której właściciel chce uzyskać status bezrobotnego nie przekracza 2 ha przeliczeniowych, pod warunkiem spełniania pozostałych warunków określonych w ustawie o promocji zatrudnienia.”

*Wyjaśnienia Departamentu Rynku Pracy nie stanowią źródła prawa. Urzędy pracy mogą kierować się wewnętrznym regulaminem, obowiązującym w danej placówce. 

Szczegółowych informacji na temat rejestracji w urzędzie pracy udzielają konsultanci Zielonej Linii pod numerem telefonu 19 524.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.