Mobbing w pracy - jak sobie z tym poradzić?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2025-10-10
Mobbing w pracy jest jednym z najbardziej destrukcyjnych zjawisk, które może spotkać pracownika. To nie tylko problem natury emocjonalnej, ale również prawnej i zdrowotnej. Wpływa na samopoczucie, wydajność, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do zagrożenia zdrowia psychicznego i fizycznego. W artykule przyjrzymy się temu, czym jest mobbing, jak go rozpoznać i jakie kroki podjąć, aby skutecznie sobie z nim poradzić, a w razie zdarzenia, odpowiednio zareagować.
Mobbing w pracy to długotrwała, systematyczna forma agresji, której celem jest upokorzenie lub zastraszenie pracownika. Może przyjmować różne formy, od werbalnych ataków, przez izolowanie, po bardziej subtelne działania, jak manipulacje, ignorowanie czy nękanie. Rozróżniamy trzy rodzaje form mobbingu: wstępujący - ofiarą jest przełożony, a mobberem podwładny, pionowy - podwładny jest ofiarą, mobberem jest kierownik oraz poziomy - mobberem jest grupa współpracowników, a wśród nich znajduje się ofiara, która czuje się zależna.
Mobbing, mimo że może występować w różnych formach, w swojej istocie jest zawsze nastawiony na zastraszanie, poniżanie, wykluczanie czy umniejszanie wartości pracownika. Jego skutki mogą być dalekosiężne, nie tylko w kontekście kariery zawodowej, ale także zdrowia psychicznego i fizycznego osoby dotkniętej tym zjawiskiem.
Jak rozpoznać mobbing?
Mobbing może być trudny do zidentyfikowania, zwłaszcza na początku, ponieważ często rozwija się stopniowo. Zazwyczaj pojawia się w postaci drobnych, subtelnych incydentów, które z czasem stają się coraz bardziej uciążliwe i są powielane. Istnieje jednak kilka cech charakterystycznych, które mogą wskazywać na to, że mamy do czynienia z mobbingiem.
Przede wszystkim, mobbing może przejawiać się w formie złośliwych komentarzy, które nie mają nic wspólnego z konstruktywną krytyką. Warto również wspomnieć, że dyscyplinowanie, które nie ma wpływu na godność człowieka, nie jest mobbingiem.
Czytaj także: Perfekcjonizm w pracy: Pomaga czy przeszkadza?
Osoba dotknięta mobbingiem może spotykać się z obraźliwymi uwagami dotyczącymi jej wyglądu, sposobu pracy czy osobowości. Mobbing może także przybierać formę izolowania pracownika od zespołu, a także nastawienie współpracowników przeciwko. Może to być celowe wykluczanie z ważnych spotkań, zleceń czy też nieudzielanie informacji, które są niezbędne do wykonywania pracy. Osoby będące ofiarami mobbingu często czują się ignorowane lub zapomniane, co pogłębia ich poczucie wyobcowania.
Innym wyraźnym sygnałem mobbingu może być manipulacja, której celem jest podważenie kompetencji pracownika lub sabotowanie jego pracy. Może to przybierać formę ciągłego krytykowania, przypisywania winy za niepowodzenia, a także tworzenia nierealistycznych wymagań, które są trudne do spełnienia.
Jakie są skutki mobbingu?
Skutki mobbingu są różnorodne, a ich intensywność może sięgać od problemów emocjonalnych po poważne zaburzenia zdrowia psychicznego. W przypadku długotrwałego mobbingu, ofiara może zacząć tracić wiarę w siebie, swoją wartość oraz kompetencje zawodowe. To prowadzi do obniżenia motywacji do pracy, a także do spadku efektywności i wydajności.
Kolejnym poważnym skutkiem mobbingu są problemy zdrowotne. Przewlekły stres związany z agresją w pracy może prowadzić do depresji, zaburzeń lękowych, problemów ze snem czy różnego rodzaju dolegliwości fizycznych, takich jak bóle głowy, bóle pleców, problemy z układem trawiennym czy sercem. Przemoc psychiczna ma także długofalowy wpływ na poczucie własnej wartości i zdolność do funkcjonowania w zespole.
Ofiary mobbingu nierzadko czują się osamotnione, co prowadzi do izolacji społecznej. Z czasem może to pogłębiać poczucie bezsilności i zniechęcenia, a w skrajnych przypadkach prowadzić do całkowitego wypalenia zawodowego.
Jak radzić sobie z mobbingiem?
W głównej mierze przeciwdziałania mobbingowe leżą po stronie pracodawcy. To on powinien zadbać, aby środowisko pracy było przyjazne, a w przypadku zdarzenia powinien on wprowadzić procedurę antymobbingową.
Radzenie sobie z mobbingiem jest trudne, ale możliwe. Najważniejsze jest, aby nie zostawać w tej sytuacji w samotności, ponieważ mobbing najczęściej prowadzi do poczucia bezradności. Istnieje kilka kroków, które można podjąć, by skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku.
Pierwszym krokiem, który powinniśmy podjąć jest dokładne dokumentowanie wszelkich zdarzeń, które mogą świadczyć o mobbingu. Ważne jest, aby zapisać daty, godziny oraz szczegóły sytuacji, w których doszło do nękania. Jeśli w pracy znajdują się świadkowie takich incydentów, warto zebrać ich zeznania. Tego rodzaju dowody mogą okazać się nieocenione, jeśli zdecydujemy się na zgłoszenie mobbingu przełożonemu lub organom ścigania.
Jeśli mamy poczucie, że staliśmy się ofiarą mobbingu, powinniśmy jak najszybciej zgłosić ten problem do osoby odpowiedzialnej za sprawy pracownicze w firmie. Może to być bezpośredni przełożony, dział HR lub inna osoba odpowiedzialna za zapewnienie odpowiednich warunków pracy. Zgłoszenie mobbingu jest pierwszym krokiem w kierunku rozwiązania sytuacji, choć nie zawsze przynosi ono natychmiastowe efekty. Jeśli firma nie zareaguje odpowiednio, warto skontaktować się z odpowiednimi służbami, takimi jak Państwowa Inspekcja Pracy lub Policja.
Warto także szukać wsparcia wśród innych osób. Koleżanki i koledzy z pracy mogą okazać się pomocni w udzieleniu wsparcia emocjonalnego lub dokumentowaniu zdarzeń. Bardzo ważne jest, by nie czuć się osamotnionym w walce z mobbingiem. Często już samo wsparcie innych osób może pomóc wyjść z trudnej sytuacji.
Czytaj także: Każdy jest narażony na wypalenie zawodowe
Dbanie o swoje zdrowie psychiczne jest kluczowe. Zajmowanie się emocjami, które wywołuje mobbing, jest istotnym krokiem w przezwyciężeniu trudności. Warto również skorzystać ze wsparcia psychologa, który pomoże zrozumieć, jak radzić sobie z negatywnymi emocjami. Nauczy, jak wzmacniać poczucie własnej wartości w sytuacji kryzysowej. Regularna terapia może pomóc tekże w walce ze stresem, lękami i depresją, które często towarzyszą ofiarom mobbingu.
Należy także poznać swoje prawa. Zgodnie z polskimi przepisami, pracownik ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Mobbing jest traktowany jako naruszenie tego prawa, a pracodawca ma obowiązek podjąć odpowiednie kroki, by zapewnić pracownikowi bezpieczeństwo. Jeżeli działania w miejscu pracy nie przynoszą skutków, warto skontaktować się z prawnikiem, który pomoże w dalszym działaniu, np. w dochodzeniu roszczeń.
Kodeks Pracy odnosi się do mobbingu w art. 943. Możemy tam przeczytać:
„§ 3.Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.”
§ 4.Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.”
W skrajnych przypadkach, kiedy wszystkie próby rozwiązania sytuacji zawiodą, zmiana pracy może okazać się najlepszym wyjściem. Choć decyzja o odejściu z pracy jest trudna, w dłuższej perspektywie może okazać się najlepszym rozwiązaniem dla zdrowia psychicznego i kariery zawodowej.
Podsumowanie
Mobbing w pracy to poważne i często bagatelizowane zjawisko, które może mieć długofalowe konsekwencje dla zdrowia i życia zawodowego ofiary. Rozpoznanie mobbingu, zebranie dowodów, zgłoszenie sytuacji odpowiednim służbom, a także dbanie o swoje zdrowie psychiczne, to kluczowe elementy w walce z tym problemem. Warto także pamiętać, że mamy prawo do pracy w atmosferze szacunku i bezpieczeństwa. Nie jesteśmy sami, gdyż istnieją sposoby, by skutecznie poradzić sobie z mobbingiem i odzyskać kontrolę nad swoją karierą i zdrowiem.
Katarzyna Tymińska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Mobbing w pracy z perspektywy interakcyjnej: proces stawania się ofiarą. Piotr Chomczyński.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Perfekcjonizm w pracy: Pomaga czy przeszkadza? Perfekcjonizm to cecha, która w pracy może zarówno motywować do lepszych wyników, jak i prowadzić do nadmiernego stresu. Postawione sobie wysokie standardy i chęć osiągnięcia doskonałości mogą sprawić, że będziemy dążyć do perfekcji, starając się jednocześnie uniknąć jakichkolwiek błędów. Jednak w nadmiarze perfekcjonizm może prowadzić do trudności w podejmowaniu decyzji, niezdrowej atmosfery w zespole, a w najgorszym scenariuszu do wypalenia zawodowego. Warto więc zastanowić się, jakie są jego zalety i wady oraz jak można znaleźć zdrową równowagę w pracy.
Jak zatrudnić obywatela Ukrainy? Instrukcja krok po kroku Pracodawca, który planuje zatrudnienie obywatela Ukrainy powinien wiedzieć, że do podpisania umowy nie wystarczy jedynie potwierdzenie obywatelstwa ukraińskiego. Przede wszystkim należy upewnić się, że cudzoziemiec ma tytuł do legalnego pobytu w Polsce. Od czego zacząć? Jak legalnie powierzyć pracę obywatelowi Ukrainy? Wyjaśniamy.
Trzy pokolenia – X, Y i Z. Co je różni i jakie mają podejście do pracy? Współczesny rynek pracy to zestawienie postaw, wartości i oczekiwań, które wynikają z przynależności do różnych pokoleń. Pokolenie X (przedstawiciele roczników 1965–1980), Y – Milenialsi (1981–1996) oraz pokolenie Z – zwane również Gen Z (1997–2012) różnią się nie tylko podejściem do pracy, ale i samym sposobem definiowania kariery zawodowej. Na ich wybory wpływają wydarzenia historyczne, rozwój technologii, zmiany społeczne i kulturowe.
System ATS – jak zwiększyć widoczność aplikacji w procesie rekrutacyjnym? Wysyłanie wielu CV bez otrzymywania odpowiedzi może wynikać z faktu, że dokumenty nie dotarły do osoby odpowiedzialnej za rekrutację. Coraz częściej procesy rekrutacyjne wspierane są przez systemy ATS (Applicant Tracking System), które automatyzują wstępną selekcję kandydatów. Choć znacząco usprawniają pracę działów HR (Human Resources), jednocześnie mogą stanowić wyzwanie dla osób ubiegających się o zatrudnienie. Znajomość zasad działania takich systemów jest kluczowa przy tworzeniu skutecznego CV, a co za tym idzie otrzymania zaproszenia na rozmowę.
Cudzoziemcy - nielegalne powierzenie i wykonywanie pracy Pracodawcy lub inne podmioty powierzające pracę, przed zawarciem umowy z cudzoziemcem, powinni sprawdzić, czy robią to zgodnie z przepisami. Innymi słowy, czy nie dojdzie do nielegalnego powierzenia pracy. Co to oznacza? Odpowiedź znajduje się w ustawie o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zmiany w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy Jednym z najważniejszych aktów prawnych, który reguluje kwestię legalności pobytu i pracy niektórych cudzoziemców w Polsce jest ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. W połowie lipca 2025 r. rząd przyjął projekt zmieniający tę oraz niektóre inne ustawy. Co się zmieni?
Praca między jednym a drugim zezwoleniem na pracę Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która weszła w życie 1 czerwca 2025 r., wprowadziła wiele nowych zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Niektóre przepisy zostały jednak bez zmian lub je zmodyfikowano. Jak to wygląda w przypadku pracy między jednym a drugim zezwoleniem na pracę lub zezwoleniem jednolitym? Odpowiadamy.
Zatrudnianie cudzoziemców – wnioski tylko elektronicznie 1 czerwca 2025 r. weszła w życie ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z przepisami zawartymi w tym akcie prawnym, od dnia jego obowiązywania, o dokumenty legalizujące pracę cudzoziemców (zezwolenia na pracę, oświadczenie o powierzeniu pracy) można wnioskować jedynie elektronicznie. Ponadto każdy dołączany dokument powinien być podpisany elektronicznie.
