Potrącenia z wynagrodzenia za pracę - Rynek pracy w prawie

Przepisów dotyczących potrąceń z wynagrodzenia za pracę należy szukać w Kodeksie pracy. W art. 87 § 1 czytamy:

„Z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U. poz. 2215, z 2019 r. poz. 1074 i 1572 oraz z 2020 r. poz. 568), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.”

Bardzo ważna jest wymieniona wyżej kolejność należności, ponieważ to według niej dokonuje się potrąceń (art. 87  § 2 Kodeksu pracy).

Granice potrąceń

Kodeks pracy określa także granice, w jakich mogą być dokonywane potrącenia. I tak:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – potrącenia mogą wynieść do trzech piątych wysokości wynagrodzenia,
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do połowy wysokości wynagrodzenia.

Czytaj także: Wynagrodzenie za pracę – wypłata

Łączna kwota potrąceń sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń innych niż alimentacyjne oraz udzielonych pracownikowi zaliczek nie może przekraczać połowy wysokości wynagrodzenia, a w zbiegu ze świadczeniami alimentacyjnymi – 3/5 wynagrodzenia. Kara pieniężna za jedno przekroczenie nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łączna suma kar pieniężnych nie może przekraczać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po dokonaniu potrąceń z innych tytułów.

Do pełnej wysokości

W art. 87 § 5 Kodeksu pracy czytamy:

„Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości”.

Z wynagrodzenia za pracę odlicza się też, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Odliczenia można dokonać tylko w następnym terminie wypłaty wynagrodzenia.

Kwota wolna od potrąceń

Pisząc o potrąceniach z wynagrodzenia za pracę nie można pominąć przepisów zawartych w art. 871 Kodeksu pracy. Określają one kwotę wolną od potrąceń. Chodzi o minimalną kwotę, która musi przypaść pracownikowi do wypłaty.

Zgodnie z przepisami, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 kp.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymienione wyżej kwoty podlegają proporcjonalnemu obniżeniu.

Czytaj także: Co się składa na wynagrodzenie

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych podlega ograniczeniu tylko poprzez określenie górnej granicy potrąceń – 3/5 wynagrodzenia. W tym przypadku wysokość wynagrodzenia pozostałego do wypłaty nie jest limitowana kwotowo (nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń).

Świadczenia alimentacyjne – procedura uproszczona

W art. 88 Kodeksu pracy zapisano przepisy dotyczące uproszczonej procedury dochodzenia przez wierzyciela świadczeń alimentacyjnych. Zasada ta nakłada na pracodawcę obowiązek dokonania potrąceń z wynagrodzenia na wniosek wierzyciela na podstawie złożonego przez niego tytułu wykonawczego, bez konieczności wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Wyjątkami od tej zasady (uproszczonej procedury dochodzenia przez wierzyciela świadczeń alimentacyjnych) są sytuacje, gdy:

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Inne należności

Należności inne niż wymienione w Kodeksie pracy mogą być potrącone z wynagrodzenia za pracę wyłącznie za pisemną zgoda pracownika. W zgodzie tej powinna być wskazana konkretna kwota potrącenia. W przypadku takich potrąceń również jest kwota wolna. Wynosi ona minimalne wynagrodzenie za pracę – przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy oraz 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu innych należności.

Zasady dotyczące dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę stosuje się również do innych świadczeń ze stosunku pracy.

Szczegółowych informacji na temat potrąceń z wynagrodzenia udziela Państwowa Inspekcja Pracy.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (art. 87-88).

Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.