Co się składa na wynagrodzenie?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-09-10
Wynagrodzenie (inaczej płaca, pensja, zapłata, gratyfikacja) to ogół wydatków pieniężnych i innych świadczeń wypłacanych pracownikom z tytułu zatrudnienia. Opisujemy elementy, które wchodzą w jego skład.
Wynagrodzenie jest jednym z najważniejszych elementów umowy o pracę. Dotyczy to także umów cywilnoprawnych i innych. Zgodnie z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu, pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Należy dodać, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż ustalone w przepisach o wynagrodzeniu minimalnym. Jakie elementy składają się na wynagrodzenie? Czym są premie, a czym nagrody?
Wynagrodzenie zasadnicze
Wynagrodzenie zasadnicze jest podstawowym składnikiem wynagrodzenia za pracę. Może być to także jedyny składnik pensji. Wynagrodzenie zasadnicze ma charakter stały i wynika z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym na pensję mogą się składać także inne elementy. Niektóre są dobrowolne i wynikają z woli pracodawcy, a niektóre są określone przepisami Kodeksu pracy, jak np. dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej, których pracownik nie może być pozbawiony na mocy przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.
Oprócz tego, na wynagrodzenie mogą składać się także dodatki. Chodzi tu np. o dodatek stażowy, służbowy, funkcyjny, za znajomość języków obcych, za pracę w warunkach szkodliwych.
Premia i nagroda – nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia
Premie i nagrody to nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia, które zależą od woli pracodawcy. Chociaż pojęcia te są często stosowane zamiennie, nie oznaczają tego samego. I tak, premia może występować obok wynagrodzenia zasadniczego, ale nigdy jako samodzielny i jedyny składnik wynagrodzenia. Podstawową cechą odróżniającą premię od nagrody jest roszczeniowy charakter premii. Warunki nabycia prawa do premii, jej wysokość i zasady wypłaty z reguły określa regulamin premiowania lub umowa o pracę. Zawsze jednak prawo do premii powstaje z chwilą spełnienia przesłanek jego nabycia. Roszczeniowy charakter premii polega na tym, że jeżeli pracownik wywiąże się z warunków, od których uzależniona jest wypłata premii, pracodawca ma obowiązek mu tę premię wypłacić. Warto dodać, że decyzja pracodawcy, odmawiająca przyznania premii lub przyznająca ją w niższej wysokości, niż wynika to z regulaminu premiowania, podlega kontroli sądu.
Nagroda, która również nie może występować jako jedyny i samodzielny składnik wynagrodzenia, w odróżnieniu od premii ma charakter uznaniowy, a nie roszczeniowy. Z tego powodu bywa nazywana premią uznaniową. To pracodawca decyduje, czy pracownikowi będzie przysługiwać nagroda. Pracownik nie może więc domagać się jej wypłaty. Decyzja pracodawcy nie podlega także kontroli sądu.
To nie nazwa świadczenia (premia czy nagroda) decyduje o jego istocie. W określeniu, czy coś jest premią, czy nagrodą ważne jest to, czy uzyskanie prawa do świadczenia jest uzależnione od dopełnienia konkretnych warunków (premia), czy też jest wyłączną decyzją pracodawcy (nagroda).
Informacji na temat wynagrodzenia i przepisów z nim związanych udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Urlop wypoczynkowy – przydatne informacja dla pracowników Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, czyli osoby, która świadczy pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Nie może on zrzec się tego prawa ani przenieść go na inną osobę. Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie wypoczynkowym?
Urlop bezpłatny – czy pracodawca może go odmówić? Urlop wypoczynkowy jest jednym z przywilejów pracowniczych. Co w przypadku wykorzystania przez pracownika całej puli przysługującego mu urlopu wypoczynkowego – 20 lub 26 dni? Ratunkiem może okazać się urlop bezpłatny, ale czy pracodawca musi wyrazić na niego zgodę? Podpowiadamy.
Zmiana warunków zatrudnienia na wniosek pracownika Pracownicy mają prawo do wnioskowania do pracodawcy o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony. Kiedy takie prawo przysługuje i jakie obowiązki wobec tego ma pracodawca? Podpowiadamy.
Na jakie świadczenia może liczyć ojciec opiekujący się dzieckiem? Ojcowie również mają prawo do płatnego zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego z ZUS. Sprawdź, jakimi uprawnieniami ojcowie muszą podzielić się z matką, a które przysługują wyłącznie ojcom.
Czy kobieta w ciąży może wycofać wypowiedzenie umowy o pracę? Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę zatrudnienia kobiet w ciąży. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę takiej pracownicy, a w niektórych przypadkach umowa, która uległaby rozwiązaniu w okresie ciąży, zostaje przedłużona do dnia porodu. Co w przypadku, jeśli to pracownica składa wypowiedzenie? Wyjaśniamy, czy ma prawo je wycofać z powodu ciąży i w jakich przypadkach.
Równoważny system czasu pracy - zasady System równoważnego czasu pracy jest jedną z elastycznych form normowania czasu pracy. Na czym polega i jakie są jego ograniczenia? Sprawdź!
Roboty publiczne a limit umów o pracę na czas określony Czy umowa o pracę, którą podpisują bezrobotni w ramach robót publicznych wlicza się do limitu 3 umów (33 miesięcy) na czas określony, wymienionych w Kodeksie pracy? Podpowiadamy.
Czy premia wlicza się do minimalnego wynagrodzenia? Płaca minimalna to ustalone najniższe wynagrodzenie, jakie pracodawca musi wypłacić pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Wynagrodzenie poniżej płacy minimalnej jest naruszeniem praw pracowniczych. Czy pracodawca może uzupełniać wynagrodzenie za pracę, premią do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę? Odpowiadamy.
