Co się składa na wynagrodzenie?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-09-10
Wynagrodzenie (inaczej płaca, pensja, zapłata, gratyfikacja) to ogół wydatków pieniężnych i innych świadczeń wypłacanych pracownikom z tytułu zatrudnienia. Opisujemy elementy, które wchodzą w jego skład.
Wynagrodzenie jest jednym z najważniejszych elementów umowy o pracę. Dotyczy to także umów cywilnoprawnych i innych. Zgodnie z zasadą równego traktowania w zatrudnieniu, pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości. Należy dodać, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż ustalone w przepisach o wynagrodzeniu minimalnym. Jakie elementy składają się na wynagrodzenie? Czym są premie, a czym nagrody?
Wynagrodzenie zasadnicze
Wynagrodzenie zasadnicze jest podstawowym składnikiem wynagrodzenia za pracę. Może być to także jedyny składnik pensji. Wynagrodzenie zasadnicze ma charakter stały i wynika z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego stawką godzinową lub miesięczną.
Poza wynagrodzeniem zasadniczym na pensję mogą się składać także inne elementy. Niektóre są dobrowolne i wynikają z woli pracodawcy, a niektóre są określone przepisami Kodeksu pracy, jak np. dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej, których pracownik nie może być pozbawiony na mocy przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.
Oprócz tego, na wynagrodzenie mogą składać się także dodatki. Chodzi tu np. o dodatek stażowy, służbowy, funkcyjny, za znajomość języków obcych, za pracę w warunkach szkodliwych.
Premia i nagroda – nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia
Premie i nagrody to nieobowiązkowe składniki wynagrodzenia, które zależą od woli pracodawcy. Chociaż pojęcia te są często stosowane zamiennie, nie oznaczają tego samego. I tak, premia może występować obok wynagrodzenia zasadniczego, ale nigdy jako samodzielny i jedyny składnik wynagrodzenia. Podstawową cechą odróżniającą premię od nagrody jest roszczeniowy charakter premii. Warunki nabycia prawa do premii, jej wysokość i zasady wypłaty z reguły określa regulamin premiowania lub umowa o pracę. Zawsze jednak prawo do premii powstaje z chwilą spełnienia przesłanek jego nabycia. Roszczeniowy charakter premii polega na tym, że jeżeli pracownik wywiąże się z warunków, od których uzależniona jest wypłata premii, pracodawca ma obowiązek mu tę premię wypłacić. Warto dodać, że decyzja pracodawcy, odmawiająca przyznania premii lub przyznająca ją w niższej wysokości, niż wynika to z regulaminu premiowania, podlega kontroli sądu.
Nagroda, która również nie może występować jako jedyny i samodzielny składnik wynagrodzenia, w odróżnieniu od premii ma charakter uznaniowy, a nie roszczeniowy. Z tego powodu bywa nazywana premią uznaniową. To pracodawca decyduje, czy pracownikowi będzie przysługiwać nagroda. Pracownik nie może więc domagać się jej wypłaty. Decyzja pracodawcy nie podlega także kontroli sądu.
To nie nazwa świadczenia (premia czy nagroda) decyduje o jego istocie. W określeniu, czy coś jest premią, czy nagrodą ważne jest to, czy uzyskanie prawa do świadczenia jest uzależnione od dopełnienia konkretnych warunków (premia), czy też jest wyłączną decyzją pracodawcy (nagroda).
Informacji na temat wynagrodzenia i przepisów z nim związanych udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Work-life balance, czyli jak pogodzić pracę z życiem prywatnym? Rosnące tempo życia, natężenie obowiązków zawodowych i rosnąca frustracja wśród pracowników sprawiły, że w ostatnich latach w dyskusji na temat rynku pracy coraz częściej słyszymy o zasadzie work-life balance. Jakie są jej założenia i jak można ją wdrożyć?
Upał a praca. Co czytamy w przepisach? „Uff - jak gorąco!”. Wysokie temperatury w okresie letnim mogą być bardzo uciążliwe dla pracowników, zwłaszcza tych pracujących na zewnątrz. Dlatego przepisy prawa pracy (BHP) nakładają na pracodawców pewne obowiązki, które mają poprawić komfort pracy w czasie upałów. Jakie? O co powinni zadbać pracodawcy, gdy słupek rtęci przekracza dopuszczalne normy bezpieczeństwa i higieny pracy?
Termin wypłaty wynagrodzenia za pracę – w trakcie zatrudnienia i po zakończonej umowie Wynagrodzenie za pracę (w ramach stosunku pracy) jest świadczeniem podlegającym szczególnej ochronie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Kiedy powinna być wypłacana pensja? Co z terminem wypłaty, gdy kończy się umowa? Odpowiadamy.
Brak wynagrodzenia a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia Czy niewypłacanie pracownikowi wynagrodzenia na czas może być powodem rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia? Na co zwrócić uwagę i jakie przepisy Kodeksu pracy mają w tym przypadku zastosowanie? Odpowiadamy.
Okres wypowiedzenia. Czy wlicza się do stażu pracy? Czy można go skrócić? Wypowiadając umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony należy pamiętać, że po złożeniu wypowiedzenia obowiązuje jeszcze okres wypowiedzenia, który jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Czy wlicza się on do stażu pracy? Czy przepisy przewidują możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia? Odpowiadamy.
Trzy inne niż wynagrodzenie świadczenia ze stosunku pracy Przepisy prawa pracy (w szczególnych sytuacjach) przyznają pracownikom prawo do innych niż wynagrodzenie świadczeń z tytułu nawiązania stosunku pracy. Mowa tu o odprawie emerytalnej lub rentowej, odprawie pośmiertnej oraz odprawie ekonomicznej z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników. Co warto wiedzieć o tych świadczeniach? Odpowiadamy.
Boom na programistów potrwa do 2030 roku - prognoza ekspertów Polska potrzebuje przynajmniej 12 lat na rozwiązanie problemu z niedoborem specjalistów IT, alarmują eksperci. Tymczasem maleje deficyt programistów w innych krajach Unii Europejskiej. Zgodnie z najnowszymi danymi, do 2020 roku wyniesie on nie 1 mln, a 600 tys. wakatów.
Zezwolenie jednolite a ważne zezwolenie na pracę Jest kilka dokumentów, które legalizują pracę cudzoziemców. W związku z tym, może dojść do sytuacji, w której zostanie wydane zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w trakcie ważnego zezwolenia na pracę. Co wówczas? Odpowiadamy.
