Polskie białe Święta i wybuchowy sylwester! - Zielona Linia

Dla większości Polaków druga połowa grudnia zaczyna się od świątecznej gorączki. Szału zakupów, przygotowywania potraw, sprzątania, ustalania harmonogramu spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Wszystko to bywa męczące. Jednak potem, nagle, w wigilijny wieczór czas zaczyna płynąć inaczej. Pojawia się magia Świąt i wprowadza spokój oraz radość. To czas, na który wielu z nas czeka cały rok. Czas refleksji, nadziei, pokoju i serdeczności. I chociaż za oknem mróz, w domach jest wyjątkowo ciepło. W czasie Świąt cieszą się zarówno dzieci, jak i dorośli. Wszyscy życzą sobie pomyślności i spełnienia marzeń. Na czym polega magia Świąt? Zacznijmy od Wigilii.

Uroczyste otwarcie Świąt

Wigilia nie jest dniem wolnym od pracy. To dopiero wprowadzenie do Świąt. Jednak dla wielu Polaków jest to wyjątkowo uroczysty dzień. Dla niektórych nawet najwspanialszy dzień w roku. Mnóstwo w nim symboli, które tworzą wyjątkową atmosferę. Obowiązkowym elementem świątecznego wystroju jest choinka, pod którą umieszcza się prezenty. Zawsze zielone iglaste drzewko symbolizuje wiecznego Boga dającego nam życie wieczne. Nawiązuje ono także do nadziei i odradzania się oraz do biblijnego drzewa życia, poznania dobra i zła.

Również każda z choinkowych ozdób ma szczególne znaczenie. Np. Gwiazda Betlejemska, umieszczana na czubku drzewka, przypomina o gwieździe, która prowadziła Trzech Mędrców do Betlejem. Ma ona pomóc całej rodzinie wrócić do domu na Święta. Lampki symbolizują ochronę przed złymi mocami, odwracają nieżyczliwe spojrzenia (zły urok). Nawiązują też bezpośrednio do narodzin Jezusa Chrystusa, jako światła życia przybywającego na świat. Łańcuchy nawiązują zarówno do biblijnego węża, który kusił Adama i Ewę, jak i do zniewolenia grzechem. W niektórych okresach polskiej historii, np. w czasie zaborów, symbolizowały polityczne okowy. Dzwonki to symbol głoszenia dobrej nowiny i radosnych wydarzeń, a aniołki na choince mają opiekować się domostwem.

Nikt nie powinien być sam

Najważniejszym elementem Wigilii jest uroczysta wieczerza (kolacja), do której domownicy zasiadają tuż po ukazaniu się pierwszej gwiazdy na niebie. Poprzedza ją odczytanie fragmentu Ewangelii św. Łukasza oraz dzielenie się opłatkiem, gdy wszyscy obecni składają sobie życzenia. Opłatek to symbol pojednania i przebaczenia, znak przyjaźni i miłości.

Na stole również nie brak symboli. Począwszy od białego obrusa. Symbolu ołtarza, czystość i niewinność. Pod nim umieszcza się sianko, przypominające o ubóstwie, w jakim na świat przyszedł Jezus. Przy stole zostawia się jedno miejsce dla niespodziewanego gościa. W ten dzień nikt nie powinien być sam i każdy jest zawsze mile widziany.

Potrawy wigilijne

Potrawy podawane podczas wieczerzy wigilijnej są również symboliczne. Według tradycji powinny to być dania postne. Wiele osób na nie czeka, ponieważ często są to potrawy wyjątkowe, podawane jedynie w wigilijny wieczór.

Dań powinno być 12, tyle ilu było apostołów (Judasz nie został uwzględniony).

Do najpopularniejszych wigilijnych potraw należą barszcz z uszkami (symbol długowieczności oraz doskonałego zdrowia) oraz ryby, w każdej postaci, które symbolizują Jezusa, odradzanie się i chrzest. Nie może również zabraknąć dań z kapustą i grzybami, np. pierogi, uszka. Co symbolizują? Według tradycji kapusta kiszona chroni od złego, zapewnia witalność i siłę. Grzyby, jako dar lasu, który uważa się za „inny świat”, posiadają magiczną moc i zapewniają domownikom szczęście i dostatek.

Inne popularne składniki wigilijnych dań to mak (symbol bogactwa i dobrobytu), miód (pokarm istot pozaziemskich, który chroni przed złem i zapewnia dostatek) oraz orzechy (symbol tajemnicy, płodności i pieniędzy).

Święta są tylko raz do roku

Po kolacji wigilijnej wiele osób udaje się na pasterkę, która upamiętnia oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem. W Polsce jest ona jedną z najważniejszych świątecznych tradycji. Pasterka stanowi też naturalne przejście z Wigilii w Święta. Często po powrocie z kościoła kosztowanie są już świąteczne potrawy i zaczyna się radosne biesiadowanie przy stole.

Po odespaniu pasterki lub po powrocie z porannej mszy, 25 grudnia zaczyna się właściwe świętowanie, czyli radosne rozmowy przy suto zastawionym stole. W tym dniu nie może zabraknąć kolęd, śpiewanych wspólnie lub odsłuchiwanych z płyt.

Zwyczaj kolędowania, obecnie bardzo skomercjalizowany (dźwięki kolęd i piosenek świątecznych dobiegają niemal z każdego sklepu na długo przed Świętami), ma piękną tradycję. Kolęda w swym pierwszym znaczeniu była noworoczną pieśnią powitalną i pochwalną na cześć gospodarzy, przekazywała życzenia szczęścia i pomyślności. W rozumieniu pieśni religijnej, związanej z narodzinami Chrystusa, wykształciła się później, wraz z rozwojem i umacnianiem się chrześcijaństwa.

Za twórcę pierwszej kolędy, w znaczeniu pieśni religijnej, uważa się św. Franciszka z Asyżu (przełom XII i XIII w.). Była ona śpiewana w nocy z 24 na 25 grudnia w zorganizowanej przez niego w Greccio we Włoszech szopce w 1223 r. Najstarsza polska kolęda to „Zdrow bądź, krolu anjelski” z 1424 roku.

Przez wieki powstało wiele pięknych kolęd, wśród których największą popularnością w Polsce cieszą się: „Bóg się rodzi”, „Wśród nocnej ciszy”, „Przybieżeli do Betlejem”, „Dzisiaj w Betlejem”, „Lulajże Jezuniu”.

Dwa dni Świąt (25 i 26 grudnia) mijają leniwie i wesoło. W gronie rodziny i przyjaciół czas miło płynie. I jedynie szkoda, że Święta są tylko raz w roku. A może to i dobrze, bo dzięki temu zyskują swój niepowtarzalny charakter i atmosferę, za którą (nie)wszyscy tęsknimy.

Przed nami kolejny rok

Jedna z legend głosi, że ostatniego dnia 999 r. przerażeni ludzie zebrali się na ulicach swoich miast. Spodziewali się bowiem końca świata. Wybiła północ, nastał rok 1000 i… nic. Wywołało to ogromną radość i dało powód do świętowania.

To oczywiście tylko legenda, ale zwyczaj hucznego witania kolejnego roku pozostał.

Obecnie oczekiwanie na nowy rok odbywa się mniej lub bardziej uroczyście. Niektórzy świętują na wytwornych balach, inni na przyjęciach w gronie przyjaciół lub na miejskich rynkach, a jeszcze inni w domowym zaciszu. Jednak niemal każdy czeka aż wybije północ, by móc złożyć życzenia swoim bliskim i z uśmiechem przywitać kolejny rok.

Tradycją zabaw sylwestrowych są obficie zastawione stoły. Dlatego wigilia (kolacja) Nowego Roku jest nazywana tłustą, w przeciwieństwie do postnej wigilii Bożego Narodzenia.

Powitanie nowego roku nie może obejść się bez fajerwerków i strzelających korków szampanów. Ważne, aby wszystkiemu towarzyszyła radość i wesoła atmosfera. 

Zarówno sylwester, jak i Nowy Rok to dni, w których nie brakuje przesądów. Jeden z najpopularniejszych głosi, że w sylwestra należy wyzbyć się wszelkich problemów, by nie wchodzić z nimi w nowy rok. Jest nawet na to sposób. Wystarczy wszystkie złe wspomnienia i zmartwienia spisać, koniecznie na czerwonym papierze, i w noc sylwestrową spalić.  

Warto też pamiętać, to również popularny sylwestrowy zwyczaj, aby do końca roku uregulować wszystkie swoje długi. Dzięki temu unikniemy braku pieniędzy oraz nieuczciwych dłużników w nadchodzących 12 miesiącach.

Niemal wszystkim znany jest też zwyczaj wkładania łuski z wigilijnego karpia do portfela 31 grudnia. To oczywiście przyciągnie do nas pieniądze.

Inni uważają, że nowe ubrania założone na sylwestra (koniecznie z metką) zapewnią piękny wygląd i powodzenie.

W sylwestra nie powinno się sprzątać, głosi przesąd. Dlaczego? Bo „wymiata się” z domu szczęście.

W Nowy Rok, jak głosi stary szlachecki zwyczaj, warto wystrzegać się niemiłych czynności, których nie musimy wtedy robić. Chodzi o przysłowie: "Jaki Nowy Rok, taki cały rok".

Zarówno w Święta, jak i sylwestra oraz Nowy Rok warto pamiętać, że najważniejsze w tym czasie są radość, spokój, życzliwość, serdeczność, pokój, wdzięczność i miłość. Tak, by promieniowały na cały kolejny rok.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Wikipedia.

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.