Zezwolenie jednolite – praca w okresie oczekiwania na decyzję wojewody - Rynek pracy w prawie

Zasady zatrudniania cudzoziemców w Polsce opisują, przede wszystkim, dwie ustawy. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawa z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach. W tych aktach prawnych znajduje się odpowiedź na pytanie, jakie warunki należy spełnić, by w trakcie oczekiwania na wydanie decyzji wojewody w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (jednolite) cudzoziemiec mógł pracować legalnie?

Aby cudzoziemiec mógł legalnie wykonywać pracę w Polsce musi spełnić łącznie dwa podstawowe warunki. Mieć legalny dokument pobytowy oraz zezwolenie na pracę (chyba że jest zwolniony z obowiązku jego posiadania). Stanowi o tym art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. b ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z nim, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli – co do zasady – spełnia łącznie następujące warunki:

1. przebywa na terytorium RP m.in. na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, jeśli bezpośrednio przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP

oraz

 2. posiada zezwolenie na pracę.

Legalny pobyt

Wskazany wyżej (w punkcie 1) przepis art. 108 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach dotyczy złożenia przez cudzoziemca wniosku o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium Polski (w tym również na pobyt czasowy i pracę). Zgodnie z nim, jeżeli termin na złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy został zachowany (tzn. wniosek został złożony nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu cudzoziemca na terytorium RP) i wniosek ten nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie:

a) wojewoda umieszcza w dokumencie podróży cudzoziemca (tj. najczęściej paszporcie) odcisk stempla potwierdzającego złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy;

b) pobyt cudzoziemca na terytorium RP uważa się za legalny od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy stanie się ostateczna.

W wielu przypadkach stemple (opisane w podpunkcie a) nie są stawiane przez urzędy wojewódzkie „od ręki”. Zdarza się, że trzeba na nie poczekać. Warto więc podkreślić, że samo potwierdzenie przyjęcia wniosku przez urząd wojewódzki nie jest równoznaczne ze wspomnianym stemplem. Potwierdzenie wpływu złożonych przez cudzoziemca dokumentów do urzędu nie stanowi poświadczenia przez urząd faktu zweryfikowania wniosku pod względem formalnym (czy jest on kompletny i nie zawiera braków formalnych).

Ewentualne świadczenie pracy przez cudzoziemca przed uzyskaniem stempla jest obarczone ryzykiem. W przypadku nieotrzymania tego stempla wykonywanie oraz powierzanie pracy cudzoziemcowi może być uznane za nielegalne już od chwili upływu ważności poprzednio posiadanych dokumentów legalizujących pracę. Grozi to zarówno cudzoziemcowi, jak i pracodawcy konsekwencjami, m.in. w postaci kary grzywny (w stosunku do podmiotu powierzającego pracę od 1000 do 30 000 zł, wobec cudzoziemca – od 20 do 5000 zł).

Kontroli w tym zakresie dokonują: Państwowa Inspekcja Pracy i Straż Graniczna.

Zezwolenie na pracę

Ponadto należy pamiętać, że dodatkowy warunek (wymieniony wyżej w punkcie 2) legalnego wykonywania pracy przez cudzoziemca, który złożył wniosek o zezwolenie jednolite, stanowi wymóg, aby bezpośrednio przed złożeniem wniosku o to zezwolenie cudzoziemiec był uprawniony do świadczenia pracy na terytorium Polski. Sytuacja taka zachodzi w szczególności, gdy w dniu złożenia tego wniosku obcokrajowiec:

• miał ważne zezwolenie na pracę;
• posiadał ważne oświadczenie pracodawcy wpisane do ewidencji lub zarejestrowane przez właściwy powiatowy urząd pracy (w przypadku obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji lub Armenii);
• na mocy przepisu szczególnego był zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę;
• posiadał podstawę pobytu na terytorium RP niewykluczającą wykonywania pracy (nie może to np. wiza wydana w celu turystycznym).

Kolejnym warunkiem legalności wykonywania pracy przez cudzoziemca w okresie oczekiwania na zezwolenie jednolite jest, co do zasady, posiadanie przez cudzoziemca przez cały ten okres zezwolenia na pracę lub oświadczenia, w których wskazano aktualny podmiot (pracodawcę) powierzający mu pracę.

W tym miejscu warto wspomnieć o przesłankach zawartych w artykułach 88g ust. 1b i 88za ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Mają one charakter „pomostowy”. Przepisy te pozwalają na legalną pracę cudzoziemca w trakcie trwania procedury uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę – po upływie okresu ważności zezwolenia na pracę bądź oświadczenia, a zatem niejako zastępując w tym czasie te dokumenty.

88g i 88za

Z art. 88g ust. 1b (w związku z treścią art. 88g ust. 1a) wynika, że – gdy cudzoziemiec, pracując u danego pracodawcy na podstawie umowy o pracę, złożył w terminie (tj. najpóźniej w ostatnim dniu legalnego pobytu w Polsce) wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w celu kontynuowania pracy wykonywanej zgodnie z posiadanym zezwoleniem na pracę, wniosek ten nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie – pracę tego cudzoziemca u tego samego pracodawcy na tych samych warunkach i na tym samym stanowisku uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja o udzieleniu nowego zezwolenia na pobyt i pracę stanie się ostateczna.

Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z omawianymi przepisami, w których użyto słowa „pracodawca”, legalną pracę uzasadnia tylko taki stan faktyczny, że cudzoziemiec był i nadal jest zatrudniony u obecnego pracodawcy na podstawie umowy o pracę (nie może to być umowa cywilnoprawna, np. zlecenia lub o dzieło).

Art. 88za ust. 1. Jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, który zatrudniał cudzoziemca przez okres nie krótszy niż 3 miesiące w związku z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanym do ewidencji oświadczeń, złożył przed upływem daty zakończenia pracy wskazanej w oświadczeniu wniosek o wydanie zezwolenia na pracę dla tego cudzoziemca na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę, a wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie, pracę cudzoziemca na warunkach nie gorszych niż określone w oświadczeniu wpisanym do ewidencji oświadczeń uważa się za legalną od dnia upływu ważności tego oświadczenia do dnia wydania zezwolenia na pracę lub doręczenia decyzji odmownej w tej sprawie.

Art. 88za ust. 3. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wniosku cudzoziemca o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (zezwolenie na pobyt czasowy i pracę), w celu kontynuacji zatrudnienia u danego pracodawcy.

W tym przypadku również należy zaznaczyć, że warunkiem do skorzystania z przepisu zawartego w artykule 88za jest zatrudnianie cudzoziemca przez co najmniej 3 miesiące na oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę. Oznacza to, że z artykułu 88za nie mogą skorzystać pracodawcy, zatrudniający obcokrajowców na umowy cywilnoprawne (np. umowa zlecenia). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 43 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy „zatrudnienie” oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Państwowa Inspekcja Pracy.

Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.