Zaległy urlop oraz ekwiwalent pieniężny
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2022-05-23
Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, wynikającym ze stosunku pracy. Zasady jego przyznawania określają przepisy Kodeksu pracy. Jakie są zasady udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego i kiedy należy się ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop? Odpowiadamy.
Przepisy zawarte w Kodeksie pracy stanowią, że w zależności od stażu pracy pracownikowi przysługuje 20 (jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat) lub 26 (jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat) dni urlopu wypoczynkowego. Pracodawca powinien go udzielić, na wniosek pracownika, w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Może się jednak zdarzyć tak, że pracownik nie wykorzysta całej puli przysługujących mu wolnych dni. Wówczas, niewykorzystany urlop staje się urlopem zaległym, który pracownik powinien wykorzystać do 30 września kolejnego roku kalendarzowego. Termin ten zostaje zachowany, jeżeli pracownik rozpocznie urlop najpóźniej 30 września.
Co ważne, w jednym z wyroków Sądu Najwyższego (z dnia 24 stycznia 2006 r. (I PK 124/05)) czytamy, że pracodawca może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody.
W uzasadnieniu sąd podkreślił, że prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym i to w odniesieniu do obu stron stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w określonym rozmiarze i terminie określonym według ustalonych zasad, a z drugiej strony pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu i nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.
Roszczenie pracownika
Sytuacja, w której pracodawca nie udzieli pracownikowi zaległego urlopu do 30 września kolejnego roku kalendarzowego, chociaż jest naruszeniem przepisów, nie pozbawia pracownika prawa do tego urlopu. Roszczenie pracownika o udzielenie zaległego urlopu przedawnia się dopiero z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne.
Czytaj także: Udzielanie urlopu wypoczynkowego
Bieg trzyletniego terminu przedawnienia roszczenia o udzielenie urlopu wypoczynkowego następuje z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje. Wyjątkiem jest sytuacja, w której urlop został przesunięty na następny rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy. Wówczas termin ten liczy się od 30 września następnego roku. Tak więc prawo do urlopu za 2021 r. przedawni się z dniem 31 grudnia 2024 r., a jeżeli wykorzystanie urlopu zostanie przesunięte na następny rok, urlop przedawni się najpóźniej z dniem 30 września 2025 r.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Pracownikowi, który w okresie zatrudnienia nie wykorzysta w całości lub w części przysługującego mu urlopu należy się ekwiwalent pieniężny. Jest on wypłacany przez pracodawcę w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy.
Prawo do ekwiwalentu przysługuje pracownikowi od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, niezależnie od tego w jakim trybie doszło do rozwiązania umowy o pracę oraz jakie przyczyny spowodowały wygaśnięcie stosunku pracy.
W sytuacji gdy pracownik i pracodawca ustalą, że pracownik wykorzysta należny mu urlop w trakcie pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą, bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą, pracodawca nie musi wypłacać ekwiwalentu.
Chodzi tu o sytuację, gdy np. pracownik był zatrudniony na czas określony przez 3 miesiące i później zawarł – od razu – kolejną umowę na czas nieokreślony. Wówczas pracodawca i pracownik mogą porozumieć się co do tego, że pracownik wykorzysta urlop, do którego nabył prawo w czasie zatrudnienia na czas określony, w dalszym okresie trwania stosunku pracy.
Szczegółowych informacji na temat urlopów i ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.
Uwaga! Wszystkie treści i materiały zamieszczane na portalu zielonalinia.gov.pl,opracowywane przez grupę redakcyjną, mają charakter informacyjny. Redakcja portalu dokłada wszelkich starań, aby informacje w nim zawarte były rzetelne i wiarygodne. Nie stanowią one wiążącej interpretacji przepisów prawnych.
Zobacz podobne artykuły:
Upał a praca. Co czytamy w przepisach? „Uff - jak gorąco!”. Wysokie temperatury w okresie letnim mogą być bardzo uciążliwe dla pracowników, zwłaszcza tych pracujących na zewnątrz. Dlatego przepisy prawa pracy (BHP) nakładają na pracodawców pewne obowiązki, które mają poprawić komfort pracy w czasie upałów. Jakie? O co powinni zadbać pracodawcy, gdy słupek rtęci przekracza dopuszczalne normy bezpieczeństwa i higieny pracy?
Termin wypłaty wynagrodzenia za pracę – w trakcie zatrudnienia i po zakończonej umowie Wynagrodzenie za pracę (w ramach stosunku pracy) jest świadczeniem podlegającym szczególnej ochronie. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik nie może się go zrzec, a pracodawca jest zobowiązany do zatrudnienia za wynagrodzeniem. Kiedy powinna być wypłacana pensja? Co z terminem wypłaty, gdy kończy się umowa? Odpowiadamy.
Brak wynagrodzenia a rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia Czy niewypłacanie pracownikowi wynagrodzenia na czas może być powodem rozwiązania umowy przez pracownika bez wypowiedzenia? Na co zwrócić uwagę i jakie przepisy Kodeksu pracy mają w tym przypadku zastosowanie? Odpowiadamy.
Okres wypowiedzenia. Czy wlicza się do stażu pracy? Czy można go skrócić? Wypowiadając umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony należy pamiętać, że po złożeniu wypowiedzenia obowiązuje jeszcze okres wypowiedzenia, który jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Czy wlicza się on do stażu pracy? Czy przepisy przewidują możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia? Odpowiadamy.
Trzy inne niż wynagrodzenie świadczenia ze stosunku pracy Przepisy prawa pracy (w szczególnych sytuacjach) przyznają pracownikom prawo do innych niż wynagrodzenie świadczeń z tytułu nawiązania stosunku pracy. Mowa tu o odprawie emerytalnej lub rentowej, odprawie pośmiertnej oraz odprawie ekonomicznej z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników. Co warto wiedzieć o tych świadczeniach? Odpowiadamy.
Pracownik na zwolnieniu lekarskim a informowanie pracodawcy Od wielu lat zwolnienia lekarskie wystawiane są elektronicznie i automatycznie trafiają do pracodawcy. Czy w takiej sytuacji pracownik powinien dodatkowo poinformować przełożonego o chorobie i nieobecności w pracy? Odpowiadamy.
Czym jest plan urlopów? Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, a więc osoby świadczącej pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Aby czas wolny wszystkich zatrudnionych nadmiernie nie zaburzał funkcjonowania zakładu pracy, potrzebny jest plan. Już pod koniec jednego lub na początku kolejnego roku określa się w nim kto i kiedy skorzysta z przysługującego mu urlopu. Co warto wiedzieć o planie urlopowym?
Uzupełniający urlop macierzyński, czyli uprawnienia pracowników, którzy są rodzicami wcześniaków W Kodeksie pracy pojawił się nowy przepis, który zacznie obowiązywać od 19 marca 2025 r. Dzięki niemu rodzice hospitalizowanych dzieci urodzonych przedwcześnie oraz hospitalizowanych noworodków będą mogli skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. W jakim wymiarze? Jakie warunki należy spełnić? Odpowiadamy.
