Dodatek aktywizacyjny – kiedy i komu przysługuje? - Rynek pracy w prawie

Zgodnie z przepisami starosta przyznaje dodatek aktywizacyjny po udokumentowaniu podjęcia zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej oraz wysokości osiąganego wynagrodzenia, od dnia złożenia wniosku. Świadczenie to przysługuje więc od dnia, w którym osoba uprawniona zawnioskuje o nie w urzędzie pracy. W sytuacji, gdy wszystkie dokumenty wraz z wnioskiem o przyznanie dodatku aktywizacyjnego zostały złożone przez bezrobotnego w terminie wcześniejszym niż podjęcie zatrudnienia, to dodatek aktywizacyjny można przyznać nie wcześniej niż z dniem podjęcia zatrudnienia.

Komu przysługuje dodatek aktywizacyjny, a komu nie?

Co do zasady, dodatek aktywizacyjny przysługuje osobie bezrobotnej zarejestrowanej w powiatowym urzędzie pracy, mającej prawo do zasiłku, która podjęła samodzielnie lub w wyniku skierowania przez ten urząd zatrudnienie lub inną pracę zarobkową.

Od tej zasady są pewne wyjątki. W ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w art. 48 ust. 4 czytamy, że dodatek aktywizacyjny nie przysługuje w przypadku:

• skierowania bezrobotnego przez powiatowy urząd pracy do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na stanowisko pracy, którego koszty wyposażenia lub doposażenia zostały zrefundowane zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 1;
• podjęcia przez bezrobotnego z własnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej u pracodawcy, u którego był zatrudniony lub dla którego wykonywał inną pracę zarobkową bezpośrednio przed zarejestrowaniem jako bezrobotny;
• podjęcia przez bezrobotnego z własnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej za granicą Rzeczypospolitej Polskiej u pracodawcy zagranicznego;
• przebywania na urlopie bezpłatnym.

W sytuacji, gdy bezrobotnemu został przyznany dodatek aktywizacyjny, a następnie osoba ta (już jako pracownik) przejdzie na urlop bezpłatny wstrzymuje się wypłatę świadczenia. Po zakończeniu tego urlopu dodatek przysługuje nadal, aż do wyczerpania ustawowego okresu jego przysługiwania. Czas urlopu bezpłatnego pochłania okres przysługiwania dodatku aktywizacyjnego, który nie podlega przedłużeniu z tego powodu.

Wpływu na wypłatę i prawo do dodatku aktywizacyjnego nie ma sytuacja, w której osoba uprawniona do świadczenia po podjęciu zatrudnienia od pierwszego dnia przebywa na zwolnieniu lekarskim. Dodatek jest wówczas wypłacany normalnie. 

Dodatek aktywizacyjny przysługuje także bezrobotnemu, który podjął zatrudnienie w pierwszym dniu (i kolejnych dniach) przysługiwania zasiłku dla bezrobotnych przyznawanego po odbytej karencji. Tu warto dodać, że w sytuacji, gdy bezrobotnemu zostało przyznane prawo do zasiłku po 90-dniowej karencji i w trakcie jej trwania podejmie on zatrudnienie dodatek aktywizacyjny nie będzie przysługiwał.

Zatrudnienie i inna praca zarobkowa

Jako że dodatek aktywizacyjny przysługuje bezrobotnemu, który podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, warto wyjaśnić te pojęcia. W ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czytamy, że zatrudnienie oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą.

Inna praca zarobkowa to, zgodnie z tą samą ustawą, wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników albo wykonywanie pracy w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych.

Tak więc, biorąc pod uwagę powyższe definicje, nie ma znaczenia, czy bezrobotny podejmie pracę na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia lub innych wymienionych.

Warto dodać, że osobie, która podejmuje zatrudnienie na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dodatek aktywizacyjny nie przysługuje.

Ostatni pracodawca

Zgodnie z art. 48 ust. 4 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy dodatek aktywizacyjny nie przysługuje w przypadku podjęcia przez bezrobotnego z własnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej u pracodawcy, u którego był zatrudniony lub dla którego wykonywał inną pracę zarobkową bezpośrednio przed zarejestrowaniem jako bezrobotny.

„Bezpośrednim pracodawcą” sprzed dokonania rejestracji jest zawsze ostatni pracodawca, u którego bezrobotny wykonywał pracę. Nie ma tu znaczenia, że od zakończenia tego ostatniego zatrudnienia upłynął pewien czas. Nie ma też znaczenia fakt, że osoba zarejestruje się w urzędzie pracy po ustaniu prawa do zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, a następnie podejmie pracę u pracodawcy, u którego była zatrudniona przed ich pobieraniem. Dodatek aktywizacyjny nie powinien być wówczas przyznany. Były pracodawca nadal jest ostatnim pracodawcą zatrudniającym bezrobotnego bezpośrednio przed dokonaną rejestracją.

Inaczej wygląda sytuacja osoby, która bezpośrednio przed zarejestrowaniem w urzędzie pracy odbywała zasadniczą służbę wojskową, a następnie podjęła z własnej inicjatywy zatrudnienie u pracodawcy, u którego była zatrudniona przed rozpoczęciem zasadniczej służby wojskowej. W tym przypadku dodatek aktywizacyjny może być przyznany.

Informacja do urzędu pracy

W sytuacji ustania zatrudnienia, osoba, której przyznano dodatek aktywizacyjny, powinna niezwłocznie o tym fakcie poinformować urząd pracy. Dodatek przysługuje za okres zatrudnienia, a więc jeśli jest wypłacany po ustaniu zatrudnienia stanowi nienależnie pobrane świadczenie i będzie podlegać zwrotowi.

Urzędy pracy rozpatrują przyznanie dodatku aktywizacyjnego w oparciu o złożony wniosek, obowiązujące przepisy oraz wewnętrzny regulamin, który może wprowadzać dodatkowe zasady przyznawania wsparcia.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku – art. 48.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego.