Spółdzielnia socjalna - Własna firma

Spółdzielnię socjalną możesz założyć jeśli posiadasz pełną zdolność do czynności prawnych i równocześnie jesteś:

• osobą bezrobotną lub długotrwale bezrobotną,
• osobą poszukującą pracy bez zatrudnienia:
• w wieku do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia lub
• niewykonującą innej pracy zarobkowej (art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia),
• osobą niepełnosprawną,
• absolwentem centrum integracji społecznej (CIS) oraz absolwentem klubu integracji społecznej (KIS),
• osobą spełniającą kryteria, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
• osobą uprawnioną do specjalnego zasiłku opiekuńczego,
• osobą usamodzielnianą, o której mowa w art. 140 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
• osobą z zaburzeniami psychicznymi, o której mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
• osobą pozbawioną wolności, osobą opuszczającą zakład karny oraz pełnoletnią osobą opuszczającą zakład poprawczy,
• osobą starszą, o której mowa w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych,
• osobą, która uzyskała w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą.

Warunki założenia spółdzielni socjalnej

Liczba założycieli spółdzielni socjalnej nie może być mniejsza niż trzy, jeżeli założycielami są  osoby fizyczne, i dwa, jeżeli założycielami są osoby prawne. Spółdzielnia powołana do życia przez trzy osoby fizyczne musi w ciągu 12 miesięcy od wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego przyjąć w poczet członków kolejne dwie osoby..

Działalność gospodarcza w formie przedsiębiorstwa społecznego to często jedyna szansa dla osób niepełnosprawnych czy wykluczonych społecznie na znalezienie wymarzonej pracy. Osoby, które chciałyby taką spółdzielnię założyć, powinny przede wszystkim zacząć od weryfikacji rynku pod kątem przydatności swojego pomysłu na biznes i zbadania grupy docelowej.

Źródła finansowania spółdzielni socjalnej

Osoby, które zdecydują się na założenie spółdzielni socjalnej, mogą liczyć na wsparcie ze strony budżetu państwa. Wsparcie przedsiębiorstw społecznych jest także wpisane w nową perspektywę finansową Unii Europejskiej.

Osoby zakładające spółdzielnię socjalną bardzo często znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. W oparciu o ten aspekt działania przedsiębiorstwa socjalnego, na utworzenie spółdzielni socjalnej zostały zarezerwowane specjalne środki w budżecie państwa.

Dotacje z budżetu państwa

Osoby chcące założyć spółdzielnię socjalną mogą otrzymać jednorazowo środki z Funduszu Pracy na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej w wysokości nieprzekraczającej  6-krotności wysokości przeciętnego wynagrodzenia na każdego członka założyciela lub jednego członka przystępującego do spółdzielni socjalnej.

Osoba niepełnosprawna zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy niepozostająca w zatrudnieniu może otrzymać środki z PFRON na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej w wysokości nie wyższej niż 15-krotność przeciętnego wynagrodzenia, o ile zobowiąże się do jej prowadzenia przez okres co najmniej 24 miesięcy. 

Działalność spółdzielni socjalnej może również zostać wsparta ze środków budżetu państwa lub środków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności poprzez:

• dotacje;
• pożyczki;
• poręczenia, o których mowa w art. 5a ust. 6;
• usługi lub doradztwo w zakresie finansowym, księgowym, ekonomicznym, prawnym i marketingowym;
• zrefundowanie kosztów lustracji.

Wsparcie ze środków unijnych

Nowa perspektywa budżetu unijnego na lata 2021-2027 wspiera rozwój sektora ekonomii społecznej, w tym spółdzielni socjalnych. Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS), to następca Programu Wiedza Edukacja Rozwój (POWER). Główne obszary działania FERS to: praca, edukacja, zdrowie oraz dostępność.

Program, którego łączny budżet to ponad 21 mld zł wspiera projekty z zakresu: poprawy sytuacji osób na rynku pracy, zwiększenia dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami, zapewnienia opieki nad dziećmi, podnoszenia jakości edukacji i rozwoju kompetencji, integracji społecznej, rozwoju usług społecznych i ekonomii społecznej oraz ochrony zdrowia. 

Budżet programu wynosi 20,9 mld zł, z czego większość pochodzi ze środków Unii Europejskiej. Wnioski o wsparcie można składać w ramach ogłaszanych naborów.

Dzięki programowi FERS osoby planujące własny biznes mogą uzyskać nie tylko wsparcie finansowe, ale także pomoc w zdobyciu kluczowych kompetencji niezbędnych do prowadzenia działalności.

Szczegółowe informacje o programie FERS znajdują się TUTAJ.

Jak założyć spółdzielnię socjalną?

Osoby, które chcą założyć spółdzielnię socjalną, powinny zacząć od zebrania grupy założycielskiej i znalezienia pomysłu na działalność. Najlepszą metodą jest wywiad i analiza rynku. Należy sprawdzić, na jakie usługi jest największe zapotrzebowanie na terenie działania spółdzielni. Najważniejsze, aby znaleźć taką niszę, która zapewni zbyt produktów lub świadczenie usług. Pod uwagę należy również wziąć umiejętności, które posiadają przyszli członkowie spółdzielni.

Następny krok stanowi opracowanie bizneplanu oraz określenie statutu spółdzielni. Zatwierdzenie tego statutu i wybór zarządu następuje już podczas zwołanego walnego zgromadzenia założycielskiego. Potem pozostaje rejestracja spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) oraz jej zgłoszenie do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBP).

Infromacje o założeniu rachunku bankowego i miejscu przechowywania ksiąg rachunkowych można uzupełnić już po zarejestrowaniu spółdzielni w KRS.

Szczegółowe informacje o zakładaniu spółdzielni socjalnej krok po kroku znajdziesz w poradniku.

Podstawa prawna:

 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych

 Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia

WUP w Warszawie - Zeszyt Informacyjny "Spółdzielnia socjalna - czym jest i jak ją założyć?" maj 2024 r.

spoldzielniasocjalnawpraktyce.pl

Opracowanie: Zespół redakcyjny Zielonej Linii