Bariery są po to, by wyżej się odbić, cz. 2 - Wywiady

Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami, którzy chcą zatrudnić osoby niepełnosprawne? Czy muszą odpowiednio dostosować stanowiska pracy?

Przystosowanie stanowiska pracy jest to coś, co często wprowadza pracodawców w błąd. Prawda jest taka, że nie dla każdej osoby niepełnosprawnej potrzebne jest przystosowanie stanowiska pracy. Ja poruszam się na wózku i owszem, pracując na etacie, musiałam brać pod uwagę, czy dostępna infrastruktura jest dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, ale moje dostosowanie miejsca pracy polegało na tym, że segregatory, które normalnie byłyby na najwyższej półce, stawiano na dole, abym miała do nich dostęp. Pamiętam stanowisko pracy osoby, która pracowała w branży gastronomicznej i zajmowała się przygotowaniem posiłków, a była bardzo niskiego wzrostu. Jej stanowisko pracy polegało na tym, że miała podwyższenie, na którym stała. Więc nie koncentrowałabym się tutaj na tych przystosowaniach, bo to może deprymować pracodawców, którzy chcieliby zatrudnić osoby niepełnosprawne, ale obawiają się konieczności przystosowania stanowisk pracy. Nie zawsze jest to potrzebne. Większość osób nie potrzebuje specjalnych przystosowań stanowiska pracy. Warto też wiedzieć, że jeśli firma zdecyduje się zatrudnić osoby, które wymagają przystosowania miejsca pracy, może otrzymać zwrot poniesionych kosztów – to duże ułatwienie.

Jakie korzyści przynosi pracodawcom zatrudnianie osób niepełnosprawnych?

Oprócz korzyści społecznych, które wynikają przede wszystkim dla zespołu, to są oczywiście korzyści finansowe. Za zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej idą dofinansowania do jej wynagrodzenia. Nie są to małe kwoty, bo w przypadku zatrudnienia osoby np. z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności to jest 1125 zł. Oczywiście są też inne dofinansowania: do szkoleń, do doposażenia miejsca pracy – jeśli jest to potrzebne, do zatrudnienia asystenta, który w jakiejś części pomaga osobie niepełnosprawnej w wykonywaniu obowiązków służbowych. Oprócz tego jest coś, o czym coraz częściej się mówi – to są korzyści wizerunkowe. Dużo się mówi o odpowiedzialności społecznej firm. Są specjalne programy kierowane do pracowników firm. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest działaniem, które pokazuje, że ten pracodawca jest odpowiedzialny społecznie, że angażuje się, zatrudniając osoby z grup defaworyzowanych na rynku pracy. Z drugiej strony ma to bardzo ciekawe przełożenie na klientów, odbiór usług tej firmy. Kiedy firma zatrudnia osoby niepełnosprawne i chwali się tym, ja oczywiście do tego firmy jak najbardziej zachęcam – żeby mówiły szeroko o tym, że zatrudniają osoby niepełnosprawne, że jest to dla nich wartość - to zauważyłam zjawisko wzrostu klientów wśród osób niepełnosprawnych, a  jeśli wzrasta liczba klientów,  idą za tym pieniądze. Myślę, że wiele firm nadal jeszcze nie docenia osób niepełnosprawnych jako klientów swoich firm.

Jeśli w tym momencie, rozmowę czyta pracodawca, który chciałby pierwszy raz w życiu zatrudnić osoby niepełnosprawne, gdzie może znaleźć informacje na ten temat?

Jeżeli firma decyduje się na zatrudnienie osób niepełnosprawnych, to, żeby ten proces przebiegł skutecznie, niedrogo, a efekt był satysfakcjonujący, warto poszukać partnera, który może nam w tym pomóc. Jest szereg firm i organizacji pozarządowych, które pomagają firmom w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, w rekrutacji. Są instytucje publiczne, są firmy prywatne, są wyspecjalizowane pod kątem osób niepełnosprawnychagencje doradztwa personalnego. Ja np. prowadzę bardzo często takie działania, które mają przygotować firmę w formie szkoleń. Prowadzę np. szkolenia dla pracowników sprawnych, dla menedżerów zespołów i widzę jak bardzo to jest ważne, bo w momencie, gdy są obawy przed zatrudnieniem osób niepełnosprawnych, przed wprowadzeniem ich do firmy, przed tym, z czym się to wiąże, czy to będzie miało jakiś wpływ negatywny na pracę, to właśnie takie szkolenia pokazują, że totalnie zmienia się postawa i nastawienie do całego tematu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.Ważne jest, jak wspomniałam wyżej, aby firma miała partnera, który pomoże jej w procesie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Mam doświadczenie z firmami, które nie potrafiły sobie z tym samodzielnie poradzić i po paru nieudanych próbach zrażały się do zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Ostatnio widziałam ogłoszenie o pracę, skierowane do osób niepełnosprawnych, przy czym pracodawca zaznaczył, że budynek, gdzie wykonywana będzie praca, nie jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Czy pracodawcy brak przystosowania budynku do potrzeb osób z niepełnosprawnością nie jest przeszkodą do zatrudniania takich osób?

Taka informacja wyklucza w pewien sposób możliwość aplikowania przez osoby np. niepełnosprawne fizycznie, ale z drugiej strony pokazuje też, że pracodawca ma chęć zatrudnić osoby niepełnoprawne, ale na obecny moment wie, że jego firma jest nieprzystosowana. Uważam, że jest to szczera i ważna informacja. W moim przekonaniujest to wyraz bardzo dużej otwartości  ze strony pracodawcy. Świetnie by było, żeby jednak w dalszym etapie rozwoju firma wzięła pod uwagę możliwość przystosowania siedziby dla osób mających trudności w poruszaniu się.

Czy właśnie do tego zachęca Pani pracodawców, którzy jeszcze nigdy nie zatrudniali osób niepełnosprawnych, aby się nie bali tego robić, nawet jeśli nie mają przystosowanych miejsc pracy do osób np. poruszających się na wózkach?

Ja sama poruszam się na wózku i chciałabym, marzę o tym, żeby kiedyś było tak, że cała przestrzeń, w  której żyję, będzie super przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych ruchowo. Póki co tak jeszcze nie jest. Pracodawcy czasami słysząc „osoba niepełnosprawna”, myślą „osoba na wózku”. Często spotykałam się z tym, że ktoś mi mówił: „wie pani, ja chętnie bym zatrudnił osobę niepełnosprawną, ale moja siedziba ma schody, nie mamy dużej toalety…”. Od razu wtedy mówię, że tutaj nie ma żadnej przeszkody, bo ludzie mają różne niepełnosprawności, nie każdy porusza się na wózku, nie każdy ma niepełnosprawność ruchową i jeżeli w tym momencie ktoś nie jest w stanie zatrudnić osoby na wózku, bo ma nieprzystosowaną siedzibę, a chce zatrudnić, to niech pomyśli o osobie, która nie będzie miała tej akurat trudności. Grupa osób niepełnosprawnych to grupa bardzo różnorodna.

Na koniec naszej rozmowy, chciałabym aby zdradziła nam Pani, co zwykle mówi Pani osobom na szkoleniach, często zrezygnowanych długotrwałym okresem bezrobocia? W jaki sposób motywuje Pani takie osoby?

Nie ma tutaj złotej recepty, która jest do przekazania dla wszystkich, ale to, co jest istotne, to fakt, że jeżeli chcemy zrealizować jakieś marzenia, a tym marzeniem jest praca, jest to nasz cel, to należy po prostu konsekwentnie i wytrwale do niego dążyć! Oczywiście trudności po drodze się pojawiają, czasami trwa to bardzo długo, pojawia się rezygnacja, ale myślę, że to jest taki moment, w którym nie można się poddawać. Poza tym należy myśleć w kategoriach, że jak wyślę jakieś 30 CV, to może być jeszcze za mało, nie można się poddawać, trzeba ciągle szukać  – wykorzystywać maksymalnie dużo metod poszukiwania pracy  Jeśli zaś nasze metody poszukiwania pracy się nie sprawdzają, to może trzeba coś zmienić, trzeba spotkać się z doradcą zawodowym i popracować nad planem całego poszukiwania pracy, może dokumenty aplikacyjne są beznadziejnie napisane i nie zachęcają do zaproszenia mnie na rozmowę? A może ktoś chodzi na rozmowy kwalifikacyjne i na tych rozmowach źle wypada, i tutaj trzeba coś zmienić? To kwestia z jednej strony się wytrwałości i wiary w siebie, a z drugiej strony szukania różnych sposobów, nieskupiania się tylko na jednej metodzie poszukiwania pracy, która jest słuszna i najlepsza, tylko szukanie różnych sposobów, różnych źródeł i duża aktywność. Bez aktywności nic się nie zrobi. Jeżeli ktoś uważa, że wyśle 2 CV tygodniowo i od razu znajdzie pracę, to (śmiech) – oczywiście zdarzają się takie sytuacje - ale jest ich bardzo mało. Aktywność i zaangażowanie to podstawa!

Czy w takim razie zgadza się Pani ze stwierdzeniem, że jeżeli ktoś bardzo chce znaleźć pracę i aktywnie jej szuka, to znalezienie odpowiedniego  zatrudnienia jest tylko kwestią czasu?

Tak, jak najbardziej. Widzę osoby, które naprawdę wytrwale poszukują i do mnie intensywnie się odzywają, przypominają, wysyłają poprawione CV, wiem, że szukają intensywnie nie tylko w Internecie, ale wokół siebie i czasami zdarza się też taka sytuacja, że wpadnie mi w ręce super oferta, więc dzwonię do tej osoby i mówię: „wiesz co, mam świetną ofertę” i  wtedy ktoś mi odpowiada: „dzięki, że o mnie pamiętałaś, ale już mam pracę”. Zaangażowanie, dobre nastawienie, niekotwiczenie się na tym, że jestem osobą niepełnosprawną bardzo pomaga. Ważne jest pamiętanie, co się zmieni w moim życiu, jak znajdę pracę, co mi da ta praca. Bo praca to nie są tylko pieniądze, choć jest to ważny aspekt, ale praca dla osoby niepełnosprawnej to jest też możliwość rozwoju, nowe znajomości. To jest też takie poczucie bycia potrzebnym, użytecznym i fundament, na którym można zbudować większą pewność siebie.

Pierwsza część wywiadu jest dostępna tutaj.

Agata Spała - ekspertka ds. zatrudnienia osób niepełnosprawnych, doradczyni zawodowa, trenerka. Prowadzi doradztwo zawodowe z wykorzystaniem narzędzi coachingowych.  Wspiera swoich Klientów w rozwoju osobistym, odkrywaniu potencjału zawodowego oraz planowaniu kariery. Prowadzi szkolenia w zakresie zatrudniania osób z niepełnosprawnością, budowania zespołów różnorodnych i zarządzania nimi, pozyskiwania dofinansowań z PFRON (wynagrodzenia pracowników, przystosowanie miejsc pracy itp.). Posiada swoją stronę internetowąoraz profil na Facebooku.

Rozmawiała Joanna Niemyjska (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)