Rozmowa o wsparciu z ZUS dla przedsiębiorców [WYWIAD] - Wywiady

Nie mogę zacząć od innego pytania niż o wsparcie dla przedsiębiorców poszkodowanych w wyniku wrześniowej powodzi. Na jaką pomoc z ZUS mogą oni liczyć i jakie warunki należy spełnić?

ZUS oferuje kilka form wsparcia. Pierwszym i doraźnym świadczeniem było i jest tak zwane świadczenie interwencyjne. To wsparcie ma na celu podtrzymanie zdolności do prowadzenia działalności gospodarczej. Podstawowym warunkiem, aby sięgnąć po tę pomoc jest status przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców oraz prowadzenie działalności 16 września 2024 roku. Co istotne nawet jeśli przedsiębiorca miał na 16 września zawieszoną działalność, to również przysługuje mu to wsparcie. Ważne jest to, że poszkodowany sam wskazuje we wniosku kwotę o jaką chce się ubiegać, która jednak nie powinna przekraczać faktycznie poniesionych strat. We wnioskach widać sporą rozpiętość kwot, jakie wskazują przedsiębiorcy. Są wnioski, które opiewają na niecałe 2 tys. zł, a inne na prawie 3 mln zł. Warunkiem otrzymania środków finansowych jest zobowiązanie, że przedsiębiorca będzie kontynuował działalność gospodarczą przez co najmniej kolejnych 6 miesięcy od dnia wypłaty świadczenia i utrzymania stanu zatrudnienia z połowy września tego roku.

Ilu przedsiębiorców skorzystało już z tego wsparcia?

Do połowy grudnia o świadczenie interwencyjne wnioskowało ponad 1400 przedsiębiorców wyceniając szkody na 161 mln zł. ZUS w tej materii działa priorytetowo i wypłacił już z tego tytułu niemal 132 mln zł. Po świadczenie zgłaszają się płatnicy z terenów objętych żywiołem, czyli z województw dolnośląskiego, skąd mamy najwięcej wniosków, bo ponad 780 oraz opolskiego – 570 wniosków. Pozostałych kilkadziesiąt wniosków jest od poszkodowanych z województw śląskiego i lubuskiego.

Co trzeba zrobić, by skorzystać ze świadczenia interwencyjnego?

Świadczenie interwencyjne nie jest wypłacane z urzędu, a na wniosek o symbolu RSI - "Wniosek o świadczenie interwencyjne przeznaczone na wsparcie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej dla przedsiębiorcy poszkodowanego w wyniku powodzi". Wniosek można złożyć elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS/eZUS) w formie pisma ogólnego POG, do którego należy dołączyć wniosek o świadczenie interwencyjne. Niezbędne dokumenty można też złożyć w formie papierowej w dowolnej placówce ZUS. Wniosek w formie interaktywnego formularza jest dostępny na stronie www.zus.pl, a termin na ich złożenie w ZUS minie w połowie marca 2025 roku.

Rozumiem, że to nie jedyna forma wsparcia dla poszkodowanych przez powódź, jaką oferuje ZUS?

Są też inne formy pomocy dla przedsiębiorców, takie jak nowy termin płatności składek, rozłożenie na raty należności z tytułu składek czy zmiana warunków umowy o rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Już wkrótce, bo od 6 stycznia 2025 r. płatnicy składek poszkodowani w wyniku wrześniowej powodzi będą mogli złożyć wniosek o umorzenie składek. Dotyczy to osób, które prowadzą działalność gospodarczą, działalność pożytku publicznego albo działalność rolniczą na terenie objętym klęską żywiołową. Warunkiem umorzenia będzie spadek przychodu z prowadzonej działalności o co najmniej 40 procent między porównywanymi miesiącami, czyli między wrześniem 2024 r. a wrześniem 2023 r. albo październikiem 2024 r. a październikiem 2023 r. Jeżeli natomiast płatnik składek rozpoczął działalność w 2024 r., będzie to okres - wrzesień 2024 r. do sierpnia 2024 r. We wniosku o umorzenie płatnik składek będzie mógł wskazać miesiąc lub miesiące obejmujące okres od sierpnia do grudnia 2024 roku. Umorzenie dotyczy wszystkich składek należnych od wszystkich ubezpieczonych zgłoszonych przez pracodawcę. Umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Na Państwa stronie przeczytałem, że ZUS maksymalnie uprościł procedury ubiegania się o wsparcie dla przedsiębiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Na czym polega ułatwienie w załatwianiu formalności?

W przypadku składania wniosku o świadczenie interwencyjne przedsiębiorca powinien dołączyć do niego dokumenty potwierdzające oszacowanie poniesionych szkód oraz dokumentację, na podstawie której zostało sporządzone. Natomiast jeśli z różnych przyczyn przedsiębiorca nie ma tych dokumentów, to wystarczy, że zobowiąże się do przesłania oszacowania wraz z tą dokumentacją w terminie 5 miesięcy od dnia otrzymania świadczenia interwencyjnego. ZUS nie będzie też wzywał poszkodowanego do przedkładania żadnych dodatkowych dokumentów, oświadczeń, zaświadczeń, jeżeli nie zostały one pozyskane przy składaniu wniosku w bezpośrednim kontakcie z klientem. Na pewno ZUS będzie działał szybko i sprawnie, głównie we współpracy z lokalnymi organami samorządowymi, rządowymi, stowarzyszeniami wspierającymi przedsiębiorców, by potwierdzić status przedsiębiorcy jako poszkodowanego. Jeśli ZUS będzie chciał uzyskać dodatkowe informacje to będzie to głównie kontakt telefoniczny czy w innej zdalnej formie.   

Nowością wśród wsparć, które ZUS oferuje wszystkim przedsiębiorcom są wakacje składkowe. Proszę opowiedzieć, na czym ono polega? Kto i jak może o nie wnioskować?

Wakacje składkowe to faktycznie nowa opcja dla wielu płatników składek w ZUS. Nie jest to oczywiście obowiązek, a wybór. Dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, a więc nie obejmuje składki zdrowotnej. Od 1 listopada tego roku taką możliwość mają mikroprzedsiębiorcy wpisani do rejestru Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEDIG), czyli osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, płatnicy zgłaszający do ubezpieczeń w ZUS do 9 osób oraz komornicy sądowi. Przedsiębiorcy ci mogą składać wnioski o zwolnienie z opłacania składek na własne ubezpieczenia społeczne w jednym, wybranym przez siebie miesiącu w każdym roku kalendarzowym. Zwolnienie obejmuje składki od najniższej podstawy wymiaru, która obowiązuje osobę prowadzącą działalność. Ulga nie dotyczy składek, które przedsiębiorca ma obowiązek opłacać za inne osoby, na przykład pracowników, zleceniobiorców czy współpracowników.

Co trzeba zrobić, aby skorzystać z wakacji składkowych?

Wniosek o wakacje składkowe przedsiębiorca lub jego pełnomocnik może złożyć tylko elektronicznie na PUE/eZUS – wyłącznie z konta płatnika na miesiąc przed wybranym miesiącem zwolnienia. W 2024 r. z wakacji od składek można skorzystać jedynie w grudniu. Jeśli prowadzący działalność chciał uzyskać zwolnienie za grudzień, to wniosek musiał złożyć w listopadzie. Jeśli złoży go w grudniu, to zwolnienie dotyczyć będzie stycznia 2025 r.

Czy jest duże zainteresowanie wakacjami składkowymi?

W listopadzie do ZUS-u w całym kraju wpłynęło prawie 1 mln 326 tys. wniosków o wakacje składkowe dotyczące grudnia. 

Czy wakacje składkowe w jakiś sposób mogą dotyczyć również osoby z zawieszoną działalnością gospodarczą?

Sprawa jest jasna, to znaczy osoba, która wnioskuje o wakacje składkowe, na dzień składania wniosku musi być płatnikiem składek w ZUS. Jako płatnik traktowany jest również prowadzący działalność, który ma ją zawieszoną. Jednak, żeby taka osoba była zwolnienia z opłacenia składek w miesiącu zwolnienia, musi wznowić działalność.

Czy okres korzystania z wakacji składkowych ma wpływ na okres, od którego zależeć będzie wysokość emerytury przedsiębiorcy?

Składki objęte zwolnieniem zostaną sfinansowane z budżetu państwa i będą wliczać się do przyszłej emerytury czy renty, zatem nie będzie to stanowić uszczerbku w budowaniu kapitału w kontekście okresu składkowego czy wysokości przyszłej emerytury. Budżet państwa uzupełni przedsiębiorcy składki w kwocie obliczonej na podstawie obowiązującej płatnika w danym momencie najniższej podstawy wymiaru. Przykładowo, jeżeli ktoś opłaca preferencyjne składki to jego konto zostanie uzupełnione o sumę wyliczaną z 30 procent minimalnego wynagrodzenia za pracę. Gdy podlega pod pełny ZUS, będzie to kwota 60 procent prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Podkreślę, że budżet sfinansuje tylko składki na ubezpieczenia społeczne. Pomimo zwolnienia, z budżetu nie zostanie pokryta składka na Fundusz Pracy i Solidarnościowy, a zdrowotną płatnik też musi zapłacić w pełnej obowiązującej go wysokości.

Czy okres wakacji składkowych możemy potraktować jako okres podlegania ubezpieczeniom społecznym? Pytam m.in. w kontekście osób, które korzystają ze wsparcia z urzędu pracy (bon na zasiedlenie) i jednym z warunków tego wsparcia przy prowadzeniu działalności jest podleganie ubezpieczeniom społecznym.

Przedsiębiorcy mogą wnioskować o nową ulgę od 1 listopada 2024 r. Polega ona na zwolnieniu, raz w roku za jeden wybrany miesiąc kalendarzowy, z obowiązku opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne, czyli emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Składki w okresie wakacji składkowych zostaną sfinansowane przez budżet państwa. To oznacza, że ulga nie wyklucza przedsiębiorcy z systemu ochrony ubezpieczeń społecznych. Osoby korzystające z tego zwolnienia będą objęte ubezpieczeniem, co ma istotne znaczenie w kontekście przyszłych świadczeń, takich jak emerytura czy prawo do zasiłku chorobowego. Zwolnienie z opłacenia składek za wskazany miesiąc obejmuje składki od najniższej podstawy wymiaru, która obowiązuje danego przedsiębiorcę. Wakacje składkowe nie zwalniają przedsiębiorcy z obowiązku opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Z jakich ulg i preferencyjnych składek mogą skorzystać osoby, które zakładają działalność gospodarczą?

Osoby, które dopiero rozpoczęły prowadzenie działalności gospodarczej mogą skorzystać między innymi takich form, jak działalność nierejestrowana, ulga na start, z preferencyjnego ZUS-u i małego ZUS-u plus.

Proszę krótko scharakteryzować te wsparcia. Zacznijmy od działalności nierejestrowanej.

Działalność nierejestrowana jest definiowana jako drobna działalność zarobkowa dla osób fizycznych, z której przychody nie przekroczą miesięcznie 75 procent kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dochody z takiej działalności są opodatkowane na zasadach ogólnych i z takiej formy mogą skorzystać osoby, które wykonują działalność osobiście, czyli nie w ramach spółki. Ponadto, które przez ostatnie 60 miesięcy nie prowadziły firmy. Działalność ta nie jest uznawana za działalność gospodarczą i nie trzeba jej rejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Na czym polega ulga na start?

Ulga na start polega na tym, że przez 6 miesięcy kalendarzowych nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Z tej opcji mogą skorzystać osoby, które po raz pierwszy rozpoczynają przygodę z prowadzeniem działalności gospodarczej albo podchodzą do niej ponownie, ale po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego jej zawieszenia lub zakończenia. Warunkiem jest też to, by nie wykonywać w ramach tej działalności dla swojego byłego pracodawcy tego, co wykonywaliśmy dla niego „na etacie” w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

A preferencyjny ZUS?

Preferencyjny ZUS polega na opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne przez maksymalnie 24 miesiące od kwoty 30 procent minimalnego wynagrodzenia. Podobnie jak w przypadku ulgi na start to rozwiązanie dla osób, które po raz pierwszy rozpoczynają przygodę z prowadzeniem działalności gospodarczej albo podchodzą do niej ponownie, ale po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego jej zawieszenia lub zakończenia.

I został jeszcze mały ZUS plus.

Z małego ZUS-u plus, czyli opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne, tj. od podstawy ustalonej proporcjonalnie do uzyskanego dochodu z działalności gospodarczej, może skorzystać osoba, która prowadzi działalność́ gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub jest wspólnikiem spółki cywilnej. Ważnym elementem jest to, by przychód z działalności gospodarczej za poprzedni rok nie przekraczał 120 tys. zł. Z małego ZUS-u plus można korzystać przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Z tej opcji nie będą mogły skorzystać osoby, które w poprzednim roku prowadziły działalność gospodarczą krócej niż 60 dni, rozliczały się w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży z podatku VAT, przy czym wszystkie te wymienione warunki muszą być spełnione łącznie oraz w poprzednim roku podlegały ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej).

Czy jest jakieś wsparcie (oprócz wakacji składkowych) dla osób, które już prowadzą działalność gospodarczą?

Na przykład, kiedy przedsiębiorca ma zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne za siebie bądź zgłoszonych pracowników i zrobiła się z tego „górka”, jednym z najbardziej popularnych rozwiązań w ZUS jest podpisanie układu ratalnego i spłacanie zadłużenia nawet przez kilka lat. Oprócz tej formy oddłużenia, płatnicy korzystają z odroczenia terminu płatności składek czy umorzenia należności z tytułu składek. Istotą umowy ratalnej w ZUS jest spłacanie należności w ustalonej wysokości w miesięcznych ratach. Na raty można rozłożyć całość zobowiązań. Już na etapie składania wniosku o tę formę oddłużenia, płatnik może zaproponować okres i wysokości rat, które jest w stanie spłacać. W przypadku podpisania umowy, bonusem jest to, że ZUS nie będzie naliczał odsetek, a płatnik ureguluje jedynie opłatę prolongacyjną. W sytuacji gdy dłużnik regularnie wywiązuje się z układu ratalnego, dodatkowym pozytywnym skutkiem będzie możliwość korzystania z zasiłków wypłacanych przez ZUS (chorobowy, macierzyński, opiekuńczy i świadczenie rehabilitacyjne). Wniosek o odroczenie terminu płatności składek czy rozłożenie zadłużenia na raty można składać elektronicznie przez profil PUE ZUS, za pośrednictwem poczty czy osobiście w placówce ZUS.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał: Wojciech Napora

Sebastian Szczurek - pracuje w opolskim ZUS od 2008 r. Jest regionalnym rzecznikiem prasowym na województwo opolskie. Jak mówi: moim zadaniem jest kreowanie pozytywnego obrazu instytucji w regionie, redagowanie informacji i komunikatów prasowych o bieżącej działalności Zakładu, informowanie o zmianach w przepisach o ubezpieczeniach społecznych, dostępność i pomoc regionalnym dziennikarzom i redakcjom, reagowanie na ewentualne interwencje. Działanie proaktywne, aby mieszkańcy regionu via media w regionie byli na bieżąco informowani o swoich prawach, przywilejach, ale i obowiązkach jako świadczeniobiorcy, ubezpieczeni czy płatnicy składek.