Czterodniowy tydzień pracy – czy to realne? - Zielona Linia

Starzejące się społeczeństwa, malejąca liczba pracowników w wieku produkcyjnym oraz zmiany zachodzące w gospodarce wraz z postępującą robotyzacją i wdrażaniem sztucznej inteligencji sprawia, że coraz więcej państw dostrzega konieczność dostosowania rynku pracy do nowych realiów. Jednym z takich rozwiązań jest koncepcja skrócenia czasu pracy.

Testy w innych krajach

W kilku państwach, już od kilku lat, trwają pilotaże, których celem jest opracowanie najlepszych rozwiązań prawnych. Odpowiednie programy realizują zarówno same kraje i firmy, biorące udział w stosownych pilotażach, jak i same przedsiębiorstwa (jak np. japoński oddział Microsoftu).

Największy jak dotąd test przeprowadzono w Wielkiej Brytanii, gdzie między czerwcem a grudniem 2022 roku w badaniach nad czterodniowym tygodniem pracy uczestniczyło 61 firm i 2900 pracowników. Jak podają autorzy raportu, aż 56 firm kontynuuje ten model pracy, a 18 zadeklarowało jego wdrożenie na stałe. Co przyczyniło się do takiego sukcesu?

Przede wszystkim – dobrostan pracowników. Zauważono, że niemal 40 procent spośród nich było mniej zestresowanych niż przed zmianą trybu pracy, a u siedmiu na dziesięciu zmniejszyło się ryzyko wypalenia zawodowego. Skrócenie tygodnia pracy pozytywnie wpłynęło też na możliwość pogodzenia życia zawodowego z prywatnym. 15% pracowników stwierdziło wręcz, że żadne dodatkowe pieniądze nie skłoniłyby ich do powrotu do pięciodniowego rytmu pracy.

Pozytywne skutki tych zmian dotknęły także przedsiębiorstwa. Analizując podobny okres z poprzednich lat stwierdzono, że firmy, które wprowadziły w czasie badania czterodniowy tydzień pracy, zwiększyły swoje przychody o 35%. Zmniejszyło się także zjawisko rotacji – o 57% w okresie realizowanego badania spadła liczba odchodzących pracowników.

Czytaj także: Praca a benefity. Jak pracodawcy przyciągają pracowników?

Podobne badanie przeprowadzono w Niemczech. Założeniem programu była polityka 100-80-100, to znaczy: pracownicy utrzymują 100% dotychczasowego wynagrodzenia, pracują przez 80% dotychczasowego wymiaru czasu pracy ze stuprocentowym zaangażowaniem. Warto zauważyć, że w niemieckim badaniu dodatkowy dzień wolny od pracy był ruchomy, tj. pracownikowi przypadał on w różne dni tygodnia, niekoniecznie w piątek.

Podobnie jak u Brytyjczyków, tak i tu zdecydowana większość pracodawców decyduje się kontynuować taki model pracy – w tym przypadku odsetek ten wynosi 73%. W trakcie badania u naszych zachodnich sąsiadów spostrzeżono, że znacznie zwiększyła się efektywność wykonywanej pracy. O 60% zmalała długość i częstotliwość zwoływanych spotkań. Opinie pracowników, podobnie jak we wcześniej wspomnianym badaniu, były zdecydowanie pozytywne.

Innymi państwami, które – w różnej formie – testują możliwość wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy są m.in. Islandia, Belgia, Hiszpania.

Jakie rozwiązanie w Polsce?

Plany nad wprowadzeniem skróconego tygodnia pracy trwają także w Polsce. Jak przekazało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, prowadzone są analizy nad dwoma potencjalnymi rozwiązaniami. Pierwsze z nich zakłada skrócenie tygodnia pracy do czterech dni, natomiast drugie – skrócenie z ośmiu do siedmiu dobowego czasu pracy. Jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach – w tym pierwszym wariancie Polacy pracowaliby tygodniowo 32 godziny, w drugim – 35.

Problematyczną kwestią, przed którą stoją urzędnicy jest uwzględnienie w tej reformie pracy funkcjonariuszy publicznych, takich jak policjanci czy nauczyciele. Skrócenie wymiaru godzin spowoduje konieczność zwiększenia liczby etatów lub płatnych nadgodzin.

Czytaj także: Upał a praca. Co czytamy w przepisach?

Przeciwnicy skrócenia wymiaru czasu pracy argumentują, że spowoduje ono obniżkę zarobków. Temu zapobiegać mają zapisy, które zakładają utrzymanie dotychczasowych apanaży (jak wspomniana wcześniej zasada 100-80-100). Jednak, jak to w gospodarce, może to wiązać się z ryzykiem wzrostu inflacji.

Pojawia się pytanie, czy Polacy potrzebują skrócenia czasu pracy? Jak podaje Eurostat, Polacy są jedną z najbardziej zapracowanych nacji w Europie. Według badań z 2023 roku, pracujemy średnio 39,3 godziny tygodniowo. Dla porównania, w Holandii przeciętny czas pracy to około 32 godziny, a średnia unijna – 36. Wydaje się więc, że skrócenie wymiaru godzin może przynieść pozytywne skutki społeczne – więcej czasu dla rodziny i znajomych, a mniej stresu i przeciążenia wynikającego z obowiązków służbowych.

Sceptycy twierdzą, że to piękna teoria, ale trudna do wprowadzenia. Jednak jak pokazują badania, skrócenie tygodnia pracy wcale nie musi negatywnie wpłynąć na gospodarkę i pracodawców. Jest wręcz przeciwnie, krótszy czas pracy przyczynia się do zwiększenia efektywności pracowników i poprawy wyników finansowych przedsiębiorstw. Jeszcze dla pokolenia naszych rodziców lub dziadków równie nierealna wydawała się perspektywa wolnych sobót. Czy i my doczekamy się podobnej reformy? Pozostaje nam uzbroić się w cierpliwość.

Adam Utko (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

The Results are in: The UK’s four-day week pilot, Autonomy Research Ltd

4 day week global