Co ma wpływ na wysokość i okres pobierania zasiłku? - Rynek pracy w prawie

Przepisów dotyczących zasiłku dla bezrobotnych, w tym jego wysokości oraz okresu pobierania, należy szukać przede wszystkim w ustawie o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która weszła w życie 1 czerwca 2025 r. Wprowadza ona pewne zmiany w stosunku do obowiązującej wcześniej ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W przypadku zasiłku dla bezrobotnych i kwot jego wypłacania, najważniejszą zmianą jest likwidacja najniższej stawki świadczenia, czyli 80%. Obecnie są dwie wartości – 100% i 120%. Nowa ustawa nie zmieniła nic w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Nadal są to 180 dni i 365 dni. Zmieniły się nieco zasady przyznawania świadczenia na 365 dni.

Czytaj także: Okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych [INFOGRAFIKA]

W tym artykule chcemy przedstawić wybrane przepisy z nowej ustawy, które wskazują okresy, od których zależy wysokość oraz okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Wysokość zasiłku

Bezrobotni, którzy udokumentują przy rejestracji co najmniej 20-letni okres mający wpływ na wysokość zasiłku mogą liczyć na wyższą kwotę świadczenia, czyli 120%. O jakim okresie mowa? Składają się na niego różne etapy kariery zawodowej. Aby potwierdzić okres, od którego zależy wysokość zasiłku dla bezrobotnych, należy przedstawić dokumenty poświadczające, że bezrobotny: 

• był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy, z wyjątkiem zwolnienia ze składki kategorii osób, o których mowa w art. 261–265 ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia; w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających łącznie dłużej niż 30 dni;
• wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągał z tego tytułu dochód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• świadczył usługi na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, za które powinny być opłacone składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, z wyjątkiem art. 261 (obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłaca się za osoby wskazane w przepisach, które nie osiągnęły wieku wynoszącego co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn), przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca;
• opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, z wyjątkiem art. 261 (obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłaca się za osoby wskazane w przepisach, które nie osiągnęły wieku wynoszącego co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzn) ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia, przy czym podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, będąc członkiem tej spółdzielni, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z pracą za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie niewymienionym w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a–d (w tym przepisie wymienione są państwa UE / EOG / państwa niebędące stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi/ Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia, w wysokości 9,75 % przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia;
• był zatrudniony za granicą i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant;
• był zatrudniony, pełnił służbę lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Ponadto wpływ na wysokość zasiłku mają również udokumentowane okresy:

• zawodowej służby wojskowej, zasadniczej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie, służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby, odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy, służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny lub służby zastępczej oraz służby w charakterze personelu obrony cywilnej (o którym mowa w ustawie o ochronie ludności i obronie cywilnej), skierowanego przez właściwy organ obrony cywilnej do wykonania zadań w czasie stanu wojennego i w czasie wojny, a także służby w charakterze funkcjonariusza (o którym mowa w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin);
• urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów;
• za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę;
• za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego, oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę.

Pozostałe okresy wpływające na wysokość zasiłku

Do okresu, od którego zależy wysokość zasiłku dla bezrobotnych, zalicza się również okresy pobierania gwarantowanego zasiłku okresowego, okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego młodocianych pracowników, okres zatrudnienia za granicą osoby, która przesiedliła się do kraju na warunkach repatriacji w rozumieniu przepisów ustawy o repatriacji, oraz okresy urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych, stanowiących przerwę w zatrudnieniu spowodowaną opieką nad dzieckiem:

1) w wieku do 4 lat – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie z okresami urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów, bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat;

2) na które, ze względu na stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo do 3 lat na każde dziecko.

Do okresu, od którego zależy wysokość zasiłku, zalicza się również:

• okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed dniem 1 stycznia 1997 r., jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego na podstawie odrębnych przepisów; okres prowadzenia pozarolniczej działalności przed dniem 1 stycznia 1997 r. podlega zaliczeniu pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy z tego tytułu, o ile podstawę wymiaru tych składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej połowę wówczas obowiązującego najniższego wynagrodzenia za pracę;
• okresy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przebyte przed dniem 1 maja 2004 r. za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie wymienionym w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a–d (w państwie UE / EOG / państwie niebędącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którego obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez to państwo z Unią Europejską i jej państwami członkowskimi / Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia, za które były opłacane składki na Fundusz Pracy.

Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość zasiłku, zalicza się również okresy zatrudnienia, o których mowa w art. 340 ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Chodzi tu o okresy zatrudnienia obywateli polskich w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej i byłej Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych przypadające przed dniem 1 grudnia 1991 r., które są traktowane jak okresy zatrudnienia w Państwie Polskim w zakresie uprawnień pracowniczych.

Okres pobierania zasiłku

Wymienione wyżej okresy mające wpływ na wysokość przyznanego zasiłku dla bezrobotnych, mają również wpływ na okres pobierania tego świadczenia. Jednak w tym przypadku, osoba, która ma udokumentowany 20-letni okres mający wpływ na wysokość zasiłku (wymieniony wyżej), aby otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych przez 365 dni musi mieć dodatkowo ukończone 50 lat.

Czytaj także: Powrót na zasiłek w świetle nowych przepisów

Ponadto prawo do zasiłku przez 365 dni dotyczy bezrobotnych: 

• niepełnosprawnych,
• będących członkami rodzin wielodzietnych posiadających Kartę Dużej Rodziny,
• którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub uczelni i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez tego bezrobotnego,
• samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko w wieku do 18. roku życia, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego do 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub uczelni i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

Szczegółowych informacji w zakresie wsparcia dostępnego w urzędach pracy udzielają konsultanci Zielonej Linii pod numerem telefonu 19 524.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia.