Uprawnienia pracownicze ojców związane z rodzicielstwem - Rynek pracy w prawie

Część uprawnień związanych z rodzicielstwem przysługuje zarówno matce, jaki i ojcu. Są też takie, co do których rodzice muszą zdecydować, które z nich będzie z tego uprawnienia korzystać.

Urlop okolicznościowy

Zgodnie z Kodeksem pracy, z tytułu urodzenia się dziecka, ojcu przysługują dwa dni urlopu okolicznościowego. W tym czasie pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, które obliczane jest tak samo, jak w przypadku urlopu wypoczynkowego.

Urlop ojcowski

Z tego uprawnienia może skorzystać tylko ojciec dziecka. Pracownik - ojciec ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 2 roku życia. Jeżeli pracownik nie wykorzysta urlopu ojcowskiego w ciągu pierwszych 2 lat życia dziecka, później nie będzie już mógł skorzystać z tego prawa. Urlop ojcowski przysługuje także ojcu adopcyjnemu. W takim przypadku pracownik może skorzystać z urlopu do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia.

Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Pracownik może zdecydować, czy wykorzysta jednorazowo 2 tygodnie urlopu, czy też podzieli urlop na dwie części po 1 tygodniu urlopu ojcowskiego.

Urlop tacierzyński

Jest odpowiednikiem urlopu macierzyńskiego przysługującego matce - pracownicy. Wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i może wynosić od 20 do 37 tygodni.

Urlop tacierzyński może być udzielony pracującemu ojcu tylko w przypadku, gdy ze swojego uprawnienia zrezygnuje matka. Należy tutaj podkreślić, że ojciec może przejąć pozostałą część urlopu przysługującego matce, po wykorzystaniu przez nią co najmniej 14 tygodniu urlopu macierzyńskiego. Oznacza to, że urlop tacierzyński może trwać od 6 do 23 tygodni, w zależności od ilości urodzonych dzieci przy jednym porodzie.

Urlop rodzicielski

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub tacierzyńskiego rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze:

• 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 34 tygodni – w przypadkach urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Z urlopu rodzicielskiego rodzice dziecka mogą korzystać jednocześnie. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać 32 albo 34 tygodni. Zatem, jeśli rodzice chcą korzystać wspólnie z tego uprawnienia mogą przebywać na urlopie wychowawczym 16 lub 17 tygodni.

Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć na piśmie w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika.

Urlop wychowawczy

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się także poprzednie okresy zatrudnienia.

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia, a w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności do 18 roku życia. Urlop przysługuje łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka, przy czym jeden rodzic może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy urlopu, a drugiemu przysługuje prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego. Nie ma możliwości oddania swojej części drugiemu rodzicowi. Jeśli urlop nie zostanie wykorzystany, wówczas przepada.

Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 5 częściach. Jeśli pracownik chce z takiego urlopu skorzystać powinien złożyć pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Warto zaznaczyć, że urlop wychowawczy jest urlopem, za okres którego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia ani zasiłku. W czasie korzystania z tego uprawnienia składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz zdrowotne pracownika są finansowane z budżetu państwa. 

Opieka nad dzieckiem

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu danego roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin lub 2 dni, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia.

Z prawa do dni wolnych na opiekę nad dzieckiem może skorzystać tylko jeden z rodziców lub prawnych opiekunów dziecka, dlatego należy dokonać wyboru, które z rodziców będzie korzystać z tego uprawnienia.

Szczegółowych informacji na temat przepisów kodeksu pracy udziela Państwoa Inspekcja Pracy pod numerami telefonów:

• 801 002 006 – dla osób dzwoniących z telefonów stacjonarnych,
• 459 599 000 – dla osób dzwoniących z telefonów komórkowych.

Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. 

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy.