Renta rodzinna a status bezrobotnego - Rynek pracy w prawie

Do renty rodzinnej mają prawo członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci:

• miała ustalone prawo do emerytury, albo spełniała warunki do jej uzyskania,
• miała ustalone prawo do emerytury pomostowej,
• miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania,
• pobierała zasiłek przedemerytalny,
• pobierała świadczenie przedemerytalne,
• pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.

Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Kto może otrzymać rentę rodzinną?

Do renty rodzinnej mają prawo: 

• Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
  • do ukończenia 16 lat,
  • jeśli się uczą – do ukończenia 25 lat (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów),
  • bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w przypadku kontynuowania nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.
• Wnuki i rodzeństwo – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności.
• Inne dzieci – przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyjątkiem dzieci, które były wychowywane i utrzymywane w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.
• Małżonek (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej, jeżeli:
  • w chwili śmierci małżonka miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy,
  • wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a jeśli uczy się w szkole – 18 lat,
  • sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej;
  • ukończył 50 lat lub stał się niezdolny do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.

Owdowiała osoba, która nie spełnia tych warunków i nie ma źródła utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej przez rok od śmierci współmałżonka lub przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej – nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.

Małżonka lub małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, którzy w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawali z nim we wspólności małżeńskiej, mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli – oprócz spełnienia wymienionych warunków – mieli w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Prawo do renty ma również małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, jeśli udowodni, że bezpośrednio przed śmiercią współmałżonka otrzymywała od niego alimenty na podstawie porozumienia między rozwiedzionymi/separowanymi (nie dotyczy to mężczyzny).

• Rodzice, jeżeli:
  • spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (odnośnie wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy),
  • zmarły ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.

Wysokość renty rodzinnej

Renta rodzinna wynosi:

• 85% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba,
• 90% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby,
• 95% świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.

ZUS bada uprawnienia zmarłego do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych, do jakich mógł mieć prawo w chwili śmierci. Rentę rodzinną po świadczeniu ustala się w najkorzystniejszej wysokości. 

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, którą w razie konieczności dzieli się po równo między uprawnionych.

Waloryzacja

Waloryzacja dotyczy świadczeń długoterminowych, m.in.: emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, a także dodatków do tych świadczeń, np. pielęgnacyjnego czy dla sierot zupełnych.

Przeprowadzana w tym roku przez ZUS waloryzacja procentowa polega na pomnożeniu kwoty świadczenia brutto, które przysługuje 28 lutego 2022 r. przez wskaźnik 107%.

Od 1 marca 2022 r. minimalna emerytura wynosi 1338,44 zł brutto. Tyle wyniesie też minimalna renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna.

Posiadanie prawa do renty

Osoba, która na mocy art. 68 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nabyła prawo do renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, nie może zarejestrować się jako osoba bezrobotna aż do ukończenia 25. roku życia. Dla nabycia statusu nie ma znaczenia fakt, iż osoba faktycznie renty nie pobiera na mocy decyzji ZUS o wstrzymaniu wypłaty renty z powodu zakończenia nauki. Świadczenie może być jednak w każdej chwili wznowione w razie ponownego podjęcia nauki aż do ukończenia 25. roku życia. Dopiero po ukończeniu 25. roku życia ZUS wydaje decyzję o pozbawieniu prawa do renty rodzinnej i osoba zainteresowana może nabyć status bezrobotnego.

Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.