Kobieta pracująca, czyli uprawnienia pracujących mam - Rynek pracy w prawie

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy kobieta w ciąży jest chroniona przed zwolnieniem przez cały okres ciąży aż do zakończenia przez nią urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Wyjątkiem jest likwidacja pracodawcy lub zaistnienie przesłanek do rozwiązania umowy z pracownicą bez zachowania okresu wypowiedzenia (art. 52 KP).

Po zakończeniu przez matkę przysługujących jej urlopów pracodawca ma obowiązek dopuścić pracownicę do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub też na innym, odpowiadającym kwalifikacjom zawodowym tej osoby. Wynagrodzenie nie może być niższe od tego, jakie otrzymywała na tym stanowisku przed urlopem.

Przerwa na karmienie

Zgodnie z art. 187 Kodeksu pracy kobieta karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca piersią więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw po 45 minut każda. Jeżeli wymiar czasu pracy wynosi mniej niż 6 godzin, pracownicy przysługuje jedna 30-minutowa przerwa na karmienie, natomiast jeśli kobieta zatrudniona jest na etat krótszy niż 4 godziny dziennie, to przerwy na karmienie nie przysługują.

Przerwy na karmienie można łączyć i wykorzystać, np. godzinę naraz. Co więcej, ustawa nie przewiduje wieku karmionego piersią dziecka ani sposobu udowodnienia przez pracownicę faktu karmienia piersią.

Dodatkowe dni wolne na opiekę na dzieckiem

Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu danego roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin lub 2 dni, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia.

Warto podkreślić, że z tego przywileju może skorzystać tylko jeden z rodziców dziecka. Ponadto wymiar zwolnienia na opiekę nad dzieckiem jest stały i nie zależy od liczby wychowywanych dzieci. Niewykorzystane w danym roku kalendarzowym dni na opiekę nad dzieckiem nie przechodzą na następny rok, a zatem niewykorzystany urlop z tego tytułu przepada i nie jest za niego wypłacany ekwiwalent pieniężny.

Przywileje do 4. roku życia dziecka

Podobnie jak w okresie ciąży, kobieta wychowująca dziecko do 4 roku życia nie może pracować w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych, chyba że wyrazi na to zgodę. Pracodawca nie może też narzucić pracownicy wyjazdu służbowego. Wyjazd w delegację matki dziecka do 4 roku życia powinien być poprzedzony jej zgodą.

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż przez:

• 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli pracownik opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku, albo
• 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli pracownik opiekuje się chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 lat, ale nie ukończyło 18 lat, albo dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 lat, ale nie ukończyło 18 lat, jeśli w wyniku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu drugiego rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, nie może on opiekować się dzieckiem niepełnosprawnym.

Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki. Zasiłek opiekuńczy przysługuje zarówno matce, jaki i ojcu dziecka, ale może go otrzymać za dany okres tylko jeden z rodziców, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę.

Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień, w którym rodzic sprawuje opiekę, również za dni ustawowo wolne od pracy.

Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy albo za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia.

Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Szczegółowych informacji z zakresu prawa pracy udziela Państwowa Inspekcja Pracy.

Katarzyna Sędziak (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.