Czy podlegam obowiązkowi ubezpieczenia społecznego? - Rynek pracy w prawie

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. l ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, warunkiem do uzyskania i posiadania statusu osoby bezrobotnej jest m. in. niepodleganie, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników. Jednym z podstawowych przypadków objęcia ubezpieczeniem społecznym jest praca. A dalej? Przepisy wymieniają dużo więcej takich sytuacji.

Ubezpieczeniom społecznym podlegają obowiązkowo:

• pracownicy (z wyłączeniem prokuratorów);
• osoby wykonujące pracę nakładczą;
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych;
• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące (za wyjątkiem uczniów szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat);
• osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące;
• osoby współpracujące z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców;
• posłowie i senatorowie pobierający uposażenie oraz posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej;
• osoby pobierające stypendium sportowe;
• pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego;
• doktoranci otrzymujący stypendium doktoranckie;
• osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
• osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy;
• osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty;
• osoby pobierające stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;
• duchowni;
• żołnierze niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową;
• osoby odbywające służbę zastępczą;
• osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
• osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;
• osoby pobierające świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia;
• członkowie rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tej funkcji;
• małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Czytaj także: Dokumenty potrzebne do rejestracji

Ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo podlegają również:

• osoby rezygnujące z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;
• osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna;
• osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Polski są:
• osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia lub ją zawiesiły (art. 36aa ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych);
• osobami, które prowadziły inną, niż określona w przepisach ustawy Prawo Przedsiębiorców pozarolniczą działalność przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia;
• zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług przez co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania;
• osobami współpracującymi przez co najmniej 6 miesięcy z osobami sprawującymi opiekę nad dzieckiem wymienionymi powyżej lub art. 18 ust. 1 ustawy Prawo Przedsiębiorców i które zaprzestały tej współpracy;
• osobami duchownymi podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.

Obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają także osoby fizyczne, które na obszarze Polski są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu wymienionymi powyżej.

Czytaj także: Podleganie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu cudzoziemców zatrudnionych w Polsce

Czy podlegam obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego?

Lista osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego częściowo pokrywa się z tą dotyczącą osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu. Do grupy tej należą m. in.:

• pracownicy,
• osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące,
• zleceniobiorcy,
• osoby duchowne,
• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
• emeryci i renciści,
• osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne,
• bezrobotni niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
• studenci i uczniowie, o ile nie mogą zostać zgłoszeni do ubezpieczenia jako członkowie rodziny.

Pełna lista osób podlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego dostępna jest na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.

Szczegółowych informacji na temat rejestracji w urzędzie pracy udzielają konsultanci Zielonej Linii pod numerem telefonu 19524.

Justyna Bilicz (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)

Źródło:

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 6, 6a, 6b.

Ustawa z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, art. 66.

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. l.