Praca zdalna. Co warto wiedzieć?
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2023-08-04
Pod koniec kwietnia 2023 r. weszły w życie znowelizowane przepisy Kodeksu pracy, które umożliwiają świadczenie pracy zdalnej. Gdzie może być wykonywana taka praca? Czy wymiar etatu lub zmiana pracodawcy mają wpływ na limit dni okazjonalnej pracy zdalnej? Czy pracowników zdalnych może obowiązywać kontrola trzeźwości? Odpowiadamy.
Nowelizacja przepisów Kodeksu pracy umożliwia zarówno polecenie przez pracodawcę pracy zdalnej, jak i wnioskowanie o nią (okazjonalną pracę zdalną) przez pracownika. W przypadku, gdy to pracodawca poleca pracę zdalną, może to zrobić jedynie w okresie:
- stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii oraz 3 miesiące po ich odwołaniu,
- obowiązywania stanu nadzwyczajnego, czyli stanu wojennego, stanu wyjątkowego lub stanu klęski żywiołowej,
- czasowej niemożności zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika z powodu działania siły wyższej, np. pożar w zakładzie pracy i okres konieczny do uporządkowania zakładu pracy, jego zabezpieczenia i koniecznych napraw.
Jak mówi Przemysław Worek z Państwowej Inspekcji Pracy, polecenie pracy zdalnej w tych wypadkach i tak będzie możliwe dopiero wtedy, gdy pracownik złoży oświadczenie (w formie pisemnej lub elektronicznej) co do tego, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca nie może więc zmusić pracownika do złożenia takiego oświadczenia ani nie może weryfikować jego prawdziwości.
W przypadku pracy zdalnej, o którą może wnioskować pracownik, mówimy o okazjonalnej pracy zdalnej.
Wymiar tak wykonywanej pracy zdalnej nie będzie mógł przekroczyć w ciągu roku kalendarzowego 24 dni. Z inicjatywą wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej będzie mógł wystąpić wyłącznie pracownik. Pracodawca w miarę posiadanych możliwości powinien uwzględnić wniosek pracownika o wykonywanie okazjonalnej pracy zdalnej. Z kolei wniosek pracownika dotyczący wykonywania pracy zdalnej nie będzie, co do zasady, dla pracodawcy wiążący – wyjaśnia Przemysław Worek.
Miejsce wykonywania pracy zdalnej
Art. 6718 Kodeksu pracy stanowi, że "praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (praca zdalna).”
Czytaj także: Nowość w Kodeksie pracy! Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej
Z powyższego przepisu wynika, że miejscem wykonywania pracy powinno być zawsze miejsce wskazane przez pracownika i zaakceptowane przez pracodawcę. Czy zatem pracownik może mieć kilka miejsc wykonywania pracy zdalnej? Może. Ważne, aby były to miejsca ustalone z pracodawcą. Niedopuszczalne jest bowiem świadczenie takiej pracy w innym miejscu, o którym nie wie pracodawca i którego nie zaakceptował.
Limit dni okazjonalnej pracy zdalnej a zmiana pracodawcy
W art. 6733 § 1 Kodeksu pracy czytamy, że „praca zdalna może być wykonywana okazjonalnie, na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym.”
Z tego przepisu wynika, że maksymalna ilość dni okazjonalnej pracy zdalnej w ciągu roku kalendarzowego wynosi 24 dni. Czy wpływ na ten limit ma zmiana pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego? Zgodnie z powyższym przepisem, nie. Zmiana pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego nie wpływa na limit 24 dni. Nie „odnawiają się” one u kolejnego pracodawcy.
W wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy czytamy, że „pracownik, który u poprzedniego pracodawcy wykorzystał 10 dni okazjonalnej pracy zdalnej, u kolejnego pracodawcy w tym samym roku kalendarzowym, będzie mógł skorzystać jeszcze z maksymalnie 14 dni okazjonalnej pracy zdalnej. Informacja o liczbie dni wykonywania takiej pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy powinna być zawarta w świadectwie pracy. Umożliwi to kolejnemu pracodawcy, zatrudniającemu pracownika w tym samym roku kalendarzowym, prawidłowe ustalenie pozostałego do wykorzystania wymiaru okazjonalnej pracy zdalnej.”
Limit dni okazjonalnej pracy zdalnej a wymiar etatu
Wymiar czasu pracy również nie ma wpływu na limit (wymiar) okazjonalnej pracy zdalnej. Jest on niezależny od wymiaru czasu pracy pracownika (wymiaru etatu), jak również liczby godzin wynikających z rozkładu czasu pracy w dniu, w którym pracownik wykonuje pracę w tej formie.
Praca zdalna a kontrola trzeźwości
Znowelizowane przepisy Kodeksu pracy (wprowadzone na początku 2023 r.) umożliwiają pracodawcy prowadzenie samodzielnych kontroli trzeźwości pracowników. Kontrole mogą być prowadzone, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
Czytaj także: O zmianach w przepisach prawa pracy cz. 1 [WYWIAD]
Zgodnie z art. 221c § 10 Kodeksu pracy „wprowadzenie kontroli trzeźwości, grupę lub grupy pracowników objętych kontrolą trzeźwości i sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.”
Zgodnie z tym, w przepisach wewnętrznych zakładu pracy należy wskazać, które grupy pracowników będą objęte kontrolą trzeźwości oraz określić, w jaki sposób będą przeprowadzane kontrole.
Jeżeli więc przesłanki ustawowe (Kodeksu pracy) oraz zapisy obowiązującego u pracodawcy układu, regulaminu lub obwieszczenia określające zasady przeprowadzania kontroli trzeźwości pracowników zostaną spełnione, kontrolą trzeźwości mogą być objęci również pracownicy wykonujący pracę zdalną.
Jednak jak czytamy w wyjaśnieniach Państwowej Inspekcji Pracy* „wydaje się, że w praktyce w przypadku pracy zdalnej pracodawca może mieć ograniczoną możliwość kontrolowania stanu trzeźwości pracowników. Inaczej wygląda sytuacja, gdy pracownicy stawiają się w siedzibie pracodawcy lub innym wyznaczonym miejscu pracy i tam poddani są kontroli trzeźwości, a inaczej, gdy pracownik pracuje zdalnie, najczęściej w miejscu swojego zamieszkania. Należy pamiętać, że w przypadku pracy zdalnej badanie stanu trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, w tym prawa do prywatności pracownika i pozostałych domowników.”
* Wyjaśnienia Państwowej Inspekcji Pracy nie stanowią źródła ani wykładni prawa.
Szczegółowych informacji w kwestiach związanych z pracą zdalną udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy.
Zobacz podobne artykuły:
Urlop wypoczynkowy – przydatne informacja dla pracowników Urlop wypoczynkowy jest prawem pracownika, czyli osoby, która świadczy pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę. Nie może on zrzec się tego prawa ani przenieść go na inną osobę. Co jeszcze warto wiedzieć o urlopie wypoczynkowym?
Urlop bezpłatny – czy pracodawca może go odmówić? Urlop wypoczynkowy jest jednym z przywilejów pracowniczych. Co w przypadku wykorzystania przez pracownika całej puli przysługującego mu urlopu wypoczynkowego – 20 lub 26 dni? Ratunkiem może okazać się urlop bezpłatny, ale czy pracodawca musi wyrazić na niego zgodę? Podpowiadamy.
Zmiana warunków zatrudnienia na wniosek pracownika Pracownicy mają prawo do wnioskowania do pracodawcy o zmianę rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony. Kiedy takie prawo przysługuje i jakie obowiązki wobec tego ma pracodawca? Podpowiadamy.
Bezpieczeństwo w pracy – czynniki szkodliwe dla zdrowia W miejscu pracy, inaczej środowisku pracy, mogą i często występują czynniki szkodliwe dla zdrowia pracowników. Jakie w związku z tym obowiązki ma pracodawca? Co powinien zrobić, aby zapobiegać chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą? Odpowiadamy.
Na jakie świadczenia może liczyć ojciec opiekujący się dzieckiem? Ojcowie również mają prawo do płatnego zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego z ZUS. Sprawdź, jakimi uprawnieniami ojcowie muszą podzielić się z matką, a które przysługują wyłącznie ojcom.
Zatrudnianie cudzoziemców – niewypracowanie zadeklarowanej ilości godzin Pracodawcy, którzy zatrudniają cudzoziemców na podstawie umowy zlecenia i dokumentu legalizującego taką pracę zastanawiają się, co w przypadku niewypracowania zadeklarowanej ilości godzin? Czy mogą wypłacić wynagrodzenie za rzeczywiście przepracowane godziny? Odpowiadamy.
Czy kobieta w ciąży może wycofać wypowiedzenie umowy o pracę? Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę zatrudnienia kobiet w ciąży. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę takiej pracownicy, a w niektórych przypadkach umowa, która uległaby rozwiązaniu w okresie ciąży, zostaje przedłużona do dnia porodu. Co w przypadku, jeśli to pracownica składa wypowiedzenie? Wyjaśniamy, czy ma prawo je wycofać z powodu ciąży i w jakich przypadkach.
Równoważny system czasu pracy - zasady System równoważnego czasu pracy jest jedną z elastycznych form normowania czasu pracy. Na czym polega i jakie są jego ograniczenia? Sprawdź!
