Udzielanie urlopu wypoczynkowego
Artykuł zgodny ze stanem prawnym na dzień: 2021-12-17
Jakie zasady obowiązują pracodawcę i pracownika przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego? Jak to wygląda w przypadku osoby zatrudnionej na niepełny etat lub posiadającej orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności? Odpowiadamy.
Przepisów dotyczących zasad przyznawania urlopu wypoczynkowego należy szukać w Kodeksie pracy, przede wszystkim w art. 1542. W pierwszym paragrafie tego artykułu czytamy: urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
Oznacza to, że jeżeli pracownik wykonuje pracę od poniedziałku do piątku, to urlop także będzie przysługiwał w tych dniach. Dni wolne – weekendy, święta – nie wliczają się do urlopu. W takiej sytuacji, gdy pracownik weźmie 10 dni urlopu, zaczynając od poniedziałku, i w tym czasie nie wypadnie żadne święto w dniach pracujących, nie będzie go w pracy 16 dni (3 weekendy (6 dni) i 10 dni roboczych).
W kolejnych paragrafach art. 1542 czytamy m.in., że przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy, a zasadę tę stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin.
Oznacza to, że za każdy dzień urlopu należy odjąć z puli urlopowej pracownika tyle godzin, ile pracownik przepracowałby zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby nie korzystał z urlopu.
W związku z tym, jeżeli pracownik jest zatrudniony na pół etatu, a wymiar jego urlopu wynosi 13 dni, czyli 104 godziny (13 dni x 8 godzin), to gdyby chciał pójść na tygodniowy urlop, pracodawca powinien odjąć z jego puli urlopowej 20 godzin (5 dni x 4 godziny). Zakładając, że pracownik świadczy pracę przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny na dobę.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w systemie równoważnego czasu pracy i w tygodniu, w którym chce pójść na urlop ma rozpisaną pracę tak, że w poniedziałek i środę pracuje po 12 godz., we wtorek ma dzień wolny, a w czwartek i piątek pracuje po 8 godz., to urlopu należy udzielić tylko na dni pracy. Tak więc z puli urlopowej odejmuje się 40 godzin (12 pon. + 12 śr. + 8 czw. + 8 pt.).
Nieco inaczej wygląda sytuacja pracowników z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności. W ich przypadku dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godzin. Tak więc, jeżeli pracownik jest zatrudniony na pół etatu i pracuje 5 dni w tygodniu po 3,5 godz., a jego wymiar urlopu wynosi 13 dni (91 godz., 13 dni x 7 godz.) i chciałby skorzystać z dwóch dni urlopu należy odjąć z jego puli urlopowej 7 godz. (2 dni x 3,5 godz.).
Dni urlopu a dni nieobecności
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy może się zdarzyć tak, że liczba dni nieobecności w pracy będzie wyższa niż liczba dni przysługującego urlopu. Dobrze ilustruje to ten przykład:
Pracownik jest zatrudniony na jedną czwartą etatu i pracuje 5 dni w tygodniu po 2 godziny. Ze względu na staż pracy jest uprawniony do 20 dni urlopu, czyli w jego przypadku jedna czwarta z 20 dni to 5 dni, co stanowi 40 godzin urlopu (5 dni x 8 godz.). Urlopu należy udzielać w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy w dniu, w którym pracownik korzysta z urlopu. W opisanym przypadku, za każdy dzień urlopu należy odjąć z puli urlopowej pracownika 2 godziny. Wykorzystanie całego przysługującego pracownikowi urlopu będzie oznaczać nieobecność w pracy przez 20 dni (40 godzin: 2 godziny dziennie), a nie 5 (liczba dni przysługującego urlopu).
Urlop w wymiarze godzinowym
W § 4 art. 1542 czytamy: udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.
Z powyższego przepisu wynika, że jeżeli pracownikowi zostały do wykorzystania 4 godz. urlopu, a w dniu, w którym chciałby z niego skorzystać ma zaplanowaną pracę na 8 godzin, wówczas pracodawca może udzielić urlopu na część dnia, czyli 4 godz. W takiej sytuacji pracownik może przyjść do pracy 4 godz. później lub wyjść 4 godz. wcześniej.
Dodatkowy urlop osoby niepełnosprawnej
Pracownikowi, który posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Są to dodatkowe dni, oprócz tych przewidzianych w Kodeksie pracy. Prawo do pierwszego takiego urlopu osoba niepełnosprawna nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego ze stopni niepełnosprawności uprawniających do tego (dodatkowego) świadczenia.
Dodatkowy urlop nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.
W przypadku gdy pracownik posiada orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności i pracuje na część etatu wymiar urlopu dodatkowego ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. I tak np. pracownikowi niepełnosprawnemu zatrudnionemu na pół etatu przysługuje 5 dni urlopu dodatkowego.
Informacji na temat przyznawania urlopu wypoczynkowego udziela Państwowa Inspekcja Pracy.
Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)
Źródło:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy „Prawo pracy”.
Zobacz podobne artykuły:
Nie ze wszystkich uprawnień rodzicielskich skorzysta jednocześnie matka i ojciec Kodeks pracy przewiduje liczne uprawnienia związane z rodzicielstwem. Jednym z nich jest zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy rodzica wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia. Czy oboje rodzice mają prawo skorzystać z tego uprawnienia? Co w przypadku, gdy tylko jeden z nich jest zatrudniony? Podpowiadamy.
Umowa o pracę tymczasową a uprawnienia pracownicze Czym jest umowa o pracę tymczasową i jakie są warunki zatrudnienia na jej podstawie? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.
Zadaniowy czas pracy - zasady Zadaniowy czas pracy jest jednym z systemów czasu pracy. Na czym polega i kto może pracować w takim systemie? Podpowiadamy.
Równe traktowanie w zatrudnieniu Równe traktowanie pracowników jest podstawową zasadą prawa pracy. Kodeks pracy zakazuje wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu. Podpowiadamy, jakie są przesłanki dyskryminacji oraz kiedy pracownik ma prawo ubiegać się o odszkodowanie.
Przerwy w pracy Od czego zależy długość i ilość przerw w pracy? Czy czas odpoczynku zawsze wlicza się do wymiaru czasu pracy? Kto może skorzystać z dodatkowej przerwy? Odpowiadamy.
Praca zdalna – czy pracodawca musi wyrazić na nią zgodę? O możliwość wykonywania pracy zdalnie musi zawnioskować pracownik oraz otrzymać zgodę pracodawcy. W jakich przypadkach pracodawca może nie wyrazić zgody i odrzucić wniosek pracownika? Sprawdź!
Urlop wypoczynkowy w okresie wypowiedzenia Urlop wypoczynkowy udzielany jest na wniosek pracownika, jednak nie zawsze pracodawca ma obowiązek taki wniosek uwzględnić. Wyjątkową sytuacją jest okres wypowiedzenia pracownika. Co stanowi Kodeks pracy? Podpowiadamy.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest jednym ze sposobów na doprowadzenie do ustania stosunku pracy, czyli pożegnania się z pracownikiem lub pracodawcą. O czym należy pamiętać składając wypowiedzenie? Jaki ma ono wpływ na zasiłek dla bezrobotnych? Odpowiadamy.
